ÇAĞDAŞ DÜNYA VE TÜRKİYE TARİHİ

A) ULUSLARARASI İLİŞKİLERDE DEĞİŞİM SÜRECİ 1. YUMUŞAMA DÖNEMİ (DETANT) POLİTİKALARI Yumuşama, bloklar arasında karşılıklı söz düellosu ile savaş tehlikesinin azalması ve komünist ile antikomünist devletler arasında siyasal, ekonomik, kültürel ve teknolojik anlaşmaların sayısının arttığı, Doğu – Batı ilişkilerinde çatışma ve gerginliğin azaldığı tarihsel bir dönemdir. Soğuk Savaş’ın kökeni nasıl II. Dünya Savaşı içindeyse, Yumuşama döneminin başlangıcı da Soğuk Savaş döneminin …

SOĞUK SAVAŞ DÖNEMİNDE TÜRKİYE Türkiye, II. Dünya Savaşı boyunca “denge politikası” izlemiş ve bu sayede savaştan uzak kalmayı başarabilmiştir. Ancak savaş sonrası yıllarda oluşan Türk dış politikasının temel sorunları, savaş yıllarında izlenen dış politikalarının uzantısıdır. Savaşın son günlerinde Türk – Sovyet ilişkileri ciddi anlamda gerginleşti. Sovyet Rusya, Türkiye’den bazı taleplerde bulundu. Türkiye, bu konuda Batı’dan bir destek beklemiş ancak Batılılar …

ASYA VE AFRİKA’NIN KURTULUŞU Sömürge ulusların bağımsızlık hareketleri bir sürecin ürünüdür. Sömürge uluslarda, ulusal bilincin artmasıyla birlikte bağımsızlık hareketleri hızlandı. Dünya savaşları da bu sürece hız kazandırdı. Sömürgeci devletler her iki dünya savaşında da güç kaybetmişlerdi. Bu nedenle de sömürgeleri üzerinde denetimleri azalmıştı. I. Dünya savaşı sonunda yenik devletlerin elinden alınan sömürgelerde manda yönetimi uygulanmıştı. Manda yönetimindeki bu ülkelerin bağımsızlıklarını …

EİSENHOWER DOKTRİNİ Süveyş bunalımı sırasında Mısır’a karşı Batılı devletlerin Mısır’a uyguladıkları ekonomik boykotu ve saldırıyı kınayan Sovyetlerin Ortadoğudaki prestiji arttı ve Mısır giderek Sovyetler Birliğine yakınlaşmaya başladı. Stalin’den sonra Sovyetlerin Ortadoğuya olan ilgileri de artmıştı. Ancak Sovyetlerin Ortadoğudaki ilgisinden ABD rahatsız oldu. Uluslarası komünizmin açık saldırısına karşı Ortadoğu ülkelerini korumak amacıyla silahlı yardımda bulunma kararı aldı. 9 Mart 1957'deEisenhower Doktirini …

İSRAİL’İN KURULUŞU Ortadoğu gelişmelerinin başlangıç ve ağırlık noktasını bir bakıma 1948 yılında İsrail’in bağımsız bir devlet olarak kuruluşu oluşturur. İsrail Devleti’nin kuruluşuna karşı Arap dünyasının tepkileri ve ardı sıra yapılan hatalar ve yenilgiler Ortadoğuda bunalımların ve krizlerin günümüze kadar uzamasına neden olmuştur. I. Dünya Savaşı’na kadar Osmanlı egemenliğinde olan Filistin, savaşın sonunda İngiliz kontrolüne girmişti. İngiltere, Balfour Deklorasyonu’ylaYahudilere Filistin’de bir …

PAYLAŞILAMAYAN ORTADOĞU Ortadoğu bölgesi, Asya, Afrika ve Avrupa kıtaları arasında geçiş kavşağı durumundadır. Bu özelliği nedeniyle Ortadoğu, hem XIX. yüzyılda, hem de özellikle II. Dünya Savaşı’nın ardından dünya politikasında merkezi bir rol oynadı. II. Dünya Savaşı’ndan sonra Ortadoğu ve Kuzey Afrika ülkelerinde bağımsızlık mücadeleleri başladı. 1946’da Suriye ve Lübnan, Fransa’nın çekilmesiyle bağımsızlıklarını kazandılar. Aynı yılda İngiltere, Ürdün’e bağımsızlık verdi. Yemen, …

2. BATI BLOKUNUN KURULMASI TRUMAN DOKTRİNİ Daha önce de belittiğimiz gibi 1946 yılında Sovyet Rusya’nın üç ana  yönde yayılma çabalarına giriştiğini görmekteyiz: İran üzerinden; Ortadoğu Petrolleri ve Basra Körfezi ile Hint Okyanusu, Türkiye üzerinden; Boğazlar, Ege Denizi, Doğu Akdeniz ve Yunanistan üzerinden de; Doğu Akdeniz. Dikkat edilirse bu üç yön geleneksel olarak İngiltere’nin çıkar alanları ,İngiltere’nin Rusya’ya karşı XIX. Yüzyılda …

BLOKLARIN KURULUŞU 1. DOĞU BLOKUNUN KURULMASI İkinci Dünya Savaşı sonunda ABD ve Sovyet Rusya’nın iki büyük kuvvet olarak ortaya çıkmalarında uluslararası  politika arenasında meydana gelmiş olan boşluklar şüphesiz en büyük rolü oynadı. Savaştan önce uluslararası kuvvet dengesinin temel unsurlarını teşkil eden devletler, 1945’in dünyasında mevcut değildir. Bunlardan Almanya, Japonya ve İtalya yenik devletlerdir. Fransa ve İngiltere galip devletlerden olmakla birlikte, …

Soğuk Savaş Dönemi II. Dünya Savaşı, tarihin gördüğü en yıkıcı savaşlardan biri oldu. Altı yıllık bu ızdıraplı dönemden sonra, dünyanın ve insanlığın barışa hemen kavuşabilmesi mümkün olmadı. II.Dünya Savaşı’ndan sonra başlayıp Sovyetler Birliği’nin dağılmasına kadar geçen döneme Soğuk Savaş dönemi denir. Diğer bir deyişle II. Dünya Savaşı sonrasında Amerika Birleşik Devletleri ve Sovyetler Birliği arasında sürdürülen sürekli gerginlik ve sınırlı …

E) SAVAŞ YILLARINDA TÜRKİYE Türkiye’nin II. Dünya Savaşı’ndaki durumu, stratejik mevkiinin önemi dolayısıyla, gerek müttefiklerin gerek Mihver’in Türkiye’nin kendi yanlarında savaşa sokmak için harcadıkları çabaların ve Türkiye üzerinde yaptıkları baskıların hikayesinden başka bir şey değildi. Savaşan tarafların bu faaliyetleri karşısında Türkiye’nin politikası ise, savaşın dışında kalmak ve memleketi savaşın yıkıntılarından korumak oldu. Türkiye barıştan yanaydı. Ancak Almanya’nın ve İtalya’nın yayılmacı …