Tarih Kültürü

ABDULLAH CEVDET (1869-1932) Son devir fikir ve siyaset adamı, Jön Türk hareketini başlatanlardan biri.   9 Eylül 1869’da Arapkir’de doğdu. Babası Diyarbekir Birinci Tabur Kâtibi Ömer Vasfi Efendi’dir. İlk öğrenimini Hozat ve Arapkir’de’ yapt. Ma’mûretülazîz Askerî Rüşdiyesi İle Kuleli Askerî Tıbbiye İdâdîsi’ni bitirdikten sonra Mekteb-i Tıbbiye’ye kaydoldu. Bu dönemde adı geçen mektepte biyolojik materya­list eğilimler hâkim durumdaydı. Kendi­si ailesinde dinî …

YÛSUF el-HEMEDÂNÎ Ebû Ya‘kūb Yûsuf b. Eyyûb el-Hemedânî (ö. 535/1140) Horasanlı sûfî müellif. 440 veya 441 (1048 veya 1049) yılında Hemedan’ın Bûzenecird köyünde doğdu. On sekiz yaşında iken ilim tahsili için gittiği Bağdat’ta Şâfiî fakihi ve Bağdat Nizâmiye Medresesi’nin müderrisi Ebû İshak eş-Şîrâzî’nin ders halkasına katıldı. Şîrâzî’nin yanı sıra Ebû Ca‘fer Müslime, Abdüssamed b. Me’mûn, İbnü’l-Mühtedî-Billâh, Hatîb el-Bağdâdî, İbn Hezârmerd …

MEHMED AKİF ERSOY (1873-1936) İstiklâl Marşı ve Safahat şairi, millî-dinî hassasiyeti, karakter ve secîyesîyle Türk milletinin gönlünde yer edinen İslamcılık akımının Önemli şahsiyeti. Şevval 1290’da (Aralık 1873) İstanbul Fatih’te Sarıgüzel’de doğdu. Babası, küçükyaşta tahsil için Arnavutluk’un İpek kazası Şuşisa köyünden İstanbul’a gelmiş, “temiz” mânasına gelen adının önüne temizlik ve titizliği dolayısıyla ay­rıca “Temiz” sıfatı eklenerek anılan, Fâtih Medresesi müderrislerinden Mehmed …

İSTİKLÂL MARŞI Mehmet Akif Ersoy’un Büyük Millet Meclisi tarafından 1921’de resmî millî marş olarak kabul edilen şiiri. Osmanlılar’da, Batılılaşma hareketiyle beraber Fransızca’daki “hymne national” karşılığı bir millî marş ihtiyacı II. Mahmud döneminden beri zaman zaman hissedilmiştir. Özellikle Avrupa devlet temsilcile­riyle yapılan törenlerde gündeme gelen bu ihtiyacın, resmî bir statüsü olmaksı­zın değişik padişahlar zamanında birbi­rinden farklı güfte ve bestelerin okun­masıyla giderildiği …

Samuel Marinus ZWEMER (1867-1952)   Hollanda asıllı Amerikalı şarkiyatçı. 12 Nisan 1867’de Vriesland’da (Michigan) Hollanda’dan Amerika’ya göç eden bir ailenin on beş çocuğundan on üçüncüsü olarak doğdu. Babasının papazlık yaptığı, Protestanlığın bir koluna ait Vriesland kilisesi, başta Amerika Birleşik Devletleri ve Kanada’da olmak üzere misyonerlik faaliyetlerinde bulunmak için Güney Afrika, Seylan ve Sri Lanka’da çeşitli şubeler açtı. Zwemer’in altı kız …

YÜK Osmanlı maliyesinde kullanılan bir ölçü birimi. Arapça karşılığı himl olan yük Osmanlı Devleti’nde sabit değeri olmayıp değişiklik gösteren bir ağırlık birimidir. Hayvan ya da araba üzerine vurulan yükler çeşitli muhafazalar ve denkler halinde konur ve bir yük bu hacmi ifade eder. Bazı mallar heybe, bohça, çuval, torba, tulum, sepet, sandık içinde yüklenirken ipek, tiftik ve baharat gibi değerli mallar …

Hasan Âli YÜCEL (1897-1961) Türk devlet ve siyaset adamı, eğitimci, şair ve yazar. 17 Aralık 1897de İstanbul’da doğdu. Baba tarafından dedeleri Giresun Görele’nin Daylı köyündendir. Dedesi Hasan Âli Efendi, II. Abdülhamid döneminde Posta ve Telgraf nâzırlığı yapmıştır. Babası İstanbul Telgrafhânesi müfettişlerinden Ali Rızâ Bey, annesi Ertuğrul faciasında şehid olan deniz albayı Tekirdağlı Ali Bey’in kızı Neyyire Hanım’dır. Hasan Âli ilk …

YÛSUF ZİYÂ PAŞA (ö. 1817) Osmanlı sadrazamı. Yûsuf Ziyâ (Ziyâeddin) Paşa, 1760-1761 arasında beş ay kaptan-ı deryâ görevinde bulunan Benli Hacı Mustafa Ağa’nın kölelerindendir, aslen Gürcü olduğuna işaret edilir (Abdülfettâh Şefkat Bağdâdî, s. 3). Doğum tarihi bilinmemekle beraber, Mısır seferi dolayısıyla 1800’de Suriye’ye geldiğinde orduda bulunan ve kendisini tanıyan İngiliz topçu subaylarından W. Wittman’ın kaydına göre ellili yaşlardadır. Ayrıca Gürcü …

Sultan Abdülaziz’i darbe ile hal edip katledenler toplantı yaptığı sırada orayı basıp İhtilal heyetinin başlarından olan Hüseyin Avni Paşayı öldüren sonrada hain diye idam edilen ancak Sultan Abdülhamid Taht’a çıkınca kahraman ilan edilen Çerkes Hasan… BEN ÇERKES HASAN ”Cebir ile, zor ile padişah hal etmek, sonra da katletmek neymiş hepinize göstericem. Yemin olsun göstericem!” dedim. Tabancalarımı aldım, üniformamı giydim ve …

Gentile BELLİNİ Venedikli İtalyan ressam (1429-1507). Resim yapmayı babasından öğrendi. Kardeşi de ressamdı. En önemli özelliği, büyük ölçüde yaptığı tablolarını bir hikâyeci gibi işlemesiydi. Çekici ve parlak bir üslûpta günlük hayat sahneleri çizdi. Fatih Sultan Mehmet’in çağrısı üzerine İstanbul’a geldi. Burada biri madalyon öteki yağlı boya, Fatih’in iki resmini yaptı. Ayrıca bir Türk kadın ve bir yeniçeri resmi yapmıştır. Fatih’in …