Tarih Kültürü

BEDESTEN Değerli malların ve antika eşyanın satıldığı kapalı çarşı. Bedestenler, taştan yapılan, üzerleri kalın kubbe ile örtülen, dört yanı demir kapılı sağlam ve korunaklı binalardır. Burada güvenliği bekçiler sağlardı. Bedestenlerde, bugünkü bankalarda olduğu gibi kiralık kasalar, ayrıca dolaplar ve mal ambarları bulunurdu. İstanbul’da üç bedesten vardır.

BAZİLİKA Eski Romalılarda, dikdörtgen biçiminde, uç kışında yarım çember şeklinde çıkıntılar (absid) bulunan büyük yapılar. Hemen her forumda bir bazilika bulunurdu. Burası, ticaret borsası ve mahkeme toplantı salonu olarak kullanılırdı. Kötü havalarda da buradan barınak olarak yararlanılırdı. Hristiyanlığın kabul edilmesinden sonra, bu planda yapılan büyük kiliselere de bazilika adı verildi. Ancak bunların orta bölümünün üstü kubbe ile örtülürdü. Zamanla değişik …

BAYRAK Devletlerin ve milletlerin sembolü olan, belli renkte ve ölüde üzerinde ayrıca belli bir şekil bulunan kumaş parçası. Bayramlar, bir göndere asılıp dalgalanacak veya doğrudan sarkıtılacak biçimde yapılır. Milletlerarası bazı büyük kuruluşların da özel bayrakları vardır. Birleşmiş Milletler, Kızılay, Kızılhaç, Olimpiyat, Avrupa birliği bayrakları gibi. Devleti ve milleti temsil eden bayrağa karşı saygı duyulur. Yüksek yerlere asılmasına ve temiz tutulmasına …

Hudeybiye Antlaşması Kureyşliler, Hz. Muhammed’in üzerlerine yürüyeceği endişesine kapılarak alelacele barış teklifinde bulunmak üzere bir elçi gönderdiler. Kureyş Elçisi Suheyl bin Amr, barış teklifinde bulundu ve Hz. Muhammed de bunu kabul etti. Sonra barış şartları görüşüldü ve anlaşmaya varıldı. Anlaşmaya göre; • Müslümanlarla 10 yıl savaşılmayacak. • Hz. Muhammed ve yanındakiler bu yıl Mekke’ye giremeyecek, gelecek yıl Kabe’yi taaf için …

Hünkâr İskelesi Antlaşması Osmanlılarla Ruslar arasında yapılmıştır. Mehmed Ali Paşa’nın Mısır’da ayaklanması üzerine, devletin güvenliğini sağlamak amacıyla Rusya’dan yardım isteyen II. Mahmud, Fransa’nın Mehmed Ali Paşa’ya destek çıkması üzerine Mehmed Ali Paşa ile anlaşmanın yolunu bulmaya çalıştı. Rus birliklerinin Karadeniz boğazını geçerek Büyükdere önlerinde demirlemesi Fransa ve İngiltere’nin işine gelmedi. Bunun üzerine Fransa ve İngiltere Padişah ile Mehmed Ali Paşa’nın …

Osmanlı İmparatorluğu’nun çökme döneminde, devletin yıkılmaktan kurtarılması için, siyasi kuruluşlar, kişi hakları, yeni kurumların kurulması konularında yapılması düşünülen köklü değişiklikler için Abdülmecid ve Abdülaziz zamanlarında çıkartılan fermanlardır. 1839’da Gülhane Hatt-ı Hümayunu, 1856 Islahat Fermanı ve 1860 Abdülaziz Fermanı’dır. Bu fermanlarla, devletin çöküşünün toplumsal ve ekonomik nedenleri araştırılmadan, bazı batı kuruluşlarını ve anlayışını devlete getirmekle devletin kurtarılabileceği sanılmış fakat bu fermanlarla …

Afrika Birliği Teşkilatı Güney Afrika Cumhuriyeti ile Namibia’nın dışında katan bütün Afrika ülkelerinin üye bulundukları milletlerarası bir teşkilât. Afrika Birliği Teşkilâtı (İng. Organization of African Unity; Fr. l’Organization de i’Unîte africaine) Adisababa Konferansı sonunda bağımsız otuz Afrika ülkesi tarafından kurulmuştur. Amacı Afrikalılar arasında dayanışmayı ve birliği güçlendirmek, iş birliğini geliştirmek, ülkelerin bağımsızlıklarını, toprak bütünlüklerini ve hâkimiyetlerini savunmak, sömürgeciliğin her çeşidini …

Ağıl Resmi (Ağıl Hakkında) Osmanlılar’da hayvan sürülerinin barındırıldıkları yer için alınan bir vergi türü.  Etrafı çevrili, genellikle üstü açık hayvan barınağı mânasına gelen ağıldan alınan bu vergi, ağnam resmine bağlı olup kanunnâmelerde yatak resmi, yatak hakkı veya çit parası olarak da geçer. Kışlatmak veya kuzulatmak için koyun ve keçi sürüleri herhangi bir timar sahibinin arazisine getirilir ve etrafı çevrilerek ağıl …

ABDİ (ö. 1178/1764 [?]), Osmanlı tarihçisi. Patrona İsyanı hakkında kaleme aldı­ğı tarihiyle tanınan Abdi Efendİ’nin ha­yatına dair bilgiler, daha çok kendi ese­rine dayanır. Bazı kaynaklara göre III. Ahmed’in mühürdarı oldu; 1753-1764 yılları arasında birkaç defa reîsülküt-tâblığa getirildi. Aynı zamanda şair olan Abdi’nin o devirde yaşamış birkaç Abdi’den hangisi olduğu kesin olarak bilinmemektedir. Abdi Efendİ’nin, Târih-i Sultan Mahmud Han İbn Sultan …

ABDAL KUMRAL   Osmanlı Devleti’nİn kuruluşuna ait menkıbelerde adı geçen Anadolu abdallarından biri. Kumral Abdal adıyla da bilinmekte­dir. Âşıkpaşazâde’ye göre, Edebâli Os­man Gazi’nin meşhur rüyasını tâbir edip kendisine padişah olacağını müj­delediği zaman Abdal Kumral ondan müjdelik istemiş, Osman Gazi de padi­şah olunca bu dervişe kılıcını vermişti. Rüstem Paşa’ya atfedilen Tevârih-i Âl-i Osman’da Aşıkpaşazâde’deki riva­yet aynen zikredilmekle birlikte, dervi­şin adı Durut …