Yumuşama (Detant) Dönemi Ünitesi Pekiştirme – Çalışma Soruları ve Cevapları

Yumuşama (Detant) Dönemi Ünitesi Pekiştirme – Çalışma Soruları ve Cevapları

  1. 1 Ağustos 1975 tarihinde 35 ülke tarafından imzalanan Avrupa Güvenlik ve İşbirliği Konferansı’nın (AGİK) ana belgesi hangi karardır?
  • Helsinki Nihai Sonuç Belgesi’dir. Güven, insan hakları ve ekonomiyle ilgili hükümler içerir.
  1. AGİK’in temel belgeleri hangileridir?
  • Helsinki Nihai Senedi (Helsinki 1975),
  • Paris Şartı ( Paris 1990),
  • Avrupa Güvenlik Şartı (İstanbul 1999).
  1. Helsinki Nihai Senedi’nin 10 temel ilkesi hangileridir?
  • Egemen eşitlik ve egemenliğe saygı,
  • Kuvvet kullanmaktan veya kuvvet kullanma tehdidinden kaçınma,
  • Sınırların ihlal edilmezliği,
  • Devletlerin bütünlüğünün korunması,
  • Anlaşmazlıkların barışçıl yollarla çözülmesi,
  • İçişlerine karışmama,
  • İnsan hakları ve temel özgürlüğe saygı,
  • Halkların eşit haklardan ve kendi kaderlerini tayin hakkından yararlanması,
  • Devletlerarasında işbirliği,
  • Uluslar arası hukuktan doğan yükümlülüklerin iyi niyetle yerine getirilmesi.
  1. Helsinki Nihai Senedi hangi bölümlerden oluşur?
  • Avrupa güvenliği ile ilgili sorunlar çevre teknoloji,
  • Bilim ve ekonomi alanlarında işbirliği,
  • İnsani boyut ve diğerlerinde işbirliği
  1. 1975 Helsinki Nihai Senedi’nin kabulü ile başlayan ve Helsinki Süreci olarak bilinen süreçte hangi konferanslar yapılmıştır?
  • Belgrat Konferansı (1977-78),
  • Madrid Konferansı (1980-83),
  • Viyana Konferansı (1986-89),
  • Helsinki Konferansı (1992),
  • Budapeşte Konferansı (1994).
  1. Statejik Silahları Sınırlandırma Görüşmeleri-1 (SALT-1) ne zaman nerede başlamıştır?
  • 17 Kasım 1969’da Helsinki’de başlamıştır.
  1. Avrupa Güvenlik ve İşbirliği Konferansı’nın (AGİK) amacı nedir?
  • Avrupa’da soğuk savaşın yarattığı gerginliğe son verilmesi,
  • Güvenlik ve istikrarın sağlanması,
  • Devletlerarasında işbirliğin geliştirilmesi
  1. Paris Şartı’nın özellikleri nelerdir, hangi sloganla ortaya atılmıştır?
  • “Yeni bir Avrupa için İlk Adım” sloganı ile sunulmuştur. Paris Şartı ile AGİK kurumsallaşmıştır. Helsinki Nihai Senedi’nden sonra en önemli belgedir. Soğuk savaşın bölünmüşlüğünün sona erdiğini ilan eden belgedir.
  1. Paris Şartı’nın kabul edilmesinde hangi etkenler etkili olmuştur?
  • 1990’da Soğuk Savaşın sona ermesi ve komünizmin yıkılması,
  • Bölünmüş Avrupa’nın tekrar birleşmesi ve birleşik Avrupa’nın yaratılma çabaları
  1. Doğu- Batı blokları arasındaki hangi gelişmeler Yumuşama (Detant) dönemine girildiğini gösterir?
  • ABD ile SSCB arasında imzalanan SALT-1 Antlaşması
  • Batı Almanya’nın Polonya ve Çekoslovakya ile doğu sınırlarını tanıması
  • Batı Almanya’nın Doğu Almanya ile ilişkilerini yumuşatması
  1. İnsan Haklarını geliştiren süreçler hangileridir?
  • İnsan Hakları Evrensel Bildirgesi,
  • Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi,
  • Helsinki Nihai Senedi Paris Şartı,
  • Çocuk Hakları Sözleşmesi.
  1. Stratejik Silahların Sınırlandırılması ile ilgili hangi antlaşmalar yapılmıştır?
  • SALT-1 ve SALT-2

 

  1. SALT-1 Antlaşması hakkında bilgi veriniz.
  • Soğuk Savaş döneminde SSCB Komünist Parti sekreteri Leonid Brejnev ile ABD başkanı Richard Nixon tarafından 26 Mayıs 1972’de Moskova’da imzalanan belgedir.
  • Nükleer silahların kontrolü amaçlanmıştır. Saldırgan füzeler olarak adlandırılan kıtalararası saldırı yapılabilen füzeler hakkında anlaşmaya varılamamış geçici bir karar alınmıştır. Buna karşılık füzesavarların sınırlandırılması konusunda kesin anlaşmaya varılmıştır.

 

  1. SALT-2 neden yürürlüğe girmemiştir?
  • Amerikan kamuoyunda ağır eleştirilere maruz kaldığından dolayı uygulanamadı.

 

  1. Bağlantısızlar Hareketi (Bandung Konferansı) ne demektir?
  • Kendilerini hiçbir güç bloğuna dahil ve hariç olarak kabul etmeyen 20 üzerinde yeni bağımsızlığını kazanan Asya ve Afrika ülkelerinin 18-24 Nisan 1955’te Endonezya’da Bandung’da bir araya gelerek oluşturdukları uluslararası oluşuma verilen addır.
  • Amacı üye ülkelerin milli bağımsızlığını, egemenliğini, toprak bütünlüğünü ve güvenliğini sömürgecilikten, yayılmacılıktan, ırkçılıktan ve her türlü dış baskı, istila, işgal ve müdahaleden korumaktır.
  1. Avrupa Birliği (AB) nedir?
  • Avrupa Birliği barışı korumak ve ekonomik ve sosyal ilerlemeyi pekiştirmek amacıyla bir araya gelmiş 15 üye devletten oluşur.
  • Birliğin içinde ortak kurumları bulunan 3 topluluk vardır. Bunların içinde ilk kurulanı 1951 tarihli Paris Antlaşması’yla Avrupa Kömür ve Çelik Topluluğu’dur. Daha sonra 1957’de Roma Antlaşması’yla Avrupa Ekonomik Topluluğu ve Avrupa Atom Enerjisi Topluluğu kurulur.
  • Topluluklar bu sürecin sonunda üye devletlerarasındaki bütün sınırları kaldırarak tek bir pazar kurdular. 1992 Maastrich’te imzalanan Avrupa Birliği Antlaşması ile ekonomik ve parasal birlik doğrultusunda ilerleyen belirli alanlarda hükümetler arası işbirliğini içeren Avrupa Birliği kuruldu.
  1. Avrupa Birliği’nin kurucu üyeleri kimlerdir?
  • Federal Almanya, Fransa, Belçika, Hollanda, İtalya, Lüksemburg.
  1. Avrupa birliğini yöneten kurumlar hangileridir?
  • Demokratik yollarla seçilen Parlemento,
  • Üye devletleri temsil eden bakanlardan oluşan Konsey,
  • Avrupa Devlet ve Hükümet Başkanları Zirvesi,
  • Antlaşmaların koruyucusu olan Komisyon,
  • Topluluk hukukuna uyulmasını sağlayan Adalet Divanı
  • Birliğin mali yönetimini izleyen Sayıştay,
  • Ekonomik sosyal ve bölgesel çıkar gruplarını temsil eden danışma kurulları
  • Birliğin dengeli bir biçimde gelişimine katkıda bulunan projelerin finansmanını kolaylaştırmak amacıyla kurulmuş olan bir Avrupa Yatırım Bankası
  1. Avrupa Birliği’nin hedefleri nelerdir?
  • Avrupa vatandaşlığı kavramının oluşturulması,
  • Özgürlük, güvenlik ve adaletin güvence altına alınması,
  • Ekonomik ve sosyal gelişimin desteklenmesi,
  • Dünyada Avrupa’nın rolünün vurgulanması
  1. Avrupa Ekonomik Topluluğu’nun görevleri nelerdir?
  • Ortak Avrupa pazarı oluşturmak,
  • Üyelerin ekonomi politikalarını yaklaştırmak,
  • Üyeler arasındaki ilişkilerin ve yaşam düzeylerinin dengeli ve devamlı gelişmesini sağlamak,
  • Ekonomik ve parasal birlik kurmak,
  • Ortak bir dış politika ve güvenlik politikası uygulamak,
  • İnsan haklarını topluluk hukukunun genel ilkesi kabul ettirmek
  1. Avrupa Ekonomik Topluluğu’nun hedeflere ulaşabilmek için yaptığı faaliyetler hangileridir?
  • Avrupa Yatırım Bankası’nın kurulması,
  • Üyeler arasındaki ticaretin vergilerden arındırılması,
  • Miktar kısıtlamalarının kaldırılması,
  • Ortak gümrük tarifesinin uygulanması,
  • Üretim faktörlerinin serbest dolaşımının sağlanması,
  • Tarım, balıkçılık, çevre alanlarında ortak politikaların uygulanması,
  • Ortak Pazar’da rekabet ortamının yaratılması,
  • Ulusal mevzuatlara uyumun sağlanması,
  • Üye ülkelerin ekonomi politikalarındaki koordinasyonun sağlanması.
  1. Yürürlüğe giriş itibariyle Avrupa topluluklarını kuran antlaşmalar hangileridir?
  • 1951 Paris Antlaşması (AKÇT Avrupa Kömür ve Çelik Teşkilatı),
  • 1957 Roma Antlaşması (AET Avrupa Ekonomik Topluluğu),
  • 1958 (AAET- Avrupa Atom Enerjisi Topluluğu)
  • 1967 Füzyon Antlaşması,
  • 1981 Yunanistan’ın Katılma Antlaşması,
  • 1986 İspanya ve Portekiz’in Katılma Antlaşması,
  • 1987 Tek Avrupa Senedi,
  • 1992 Maastircht Antlaşması,
  • 1995 Avusturya İsveç ve Finlandiya’nın Katılma Antlaşması,
  • 1999 Amsterdam Antlaşması.
  1. OAPEC hakkında bilgi veriniz?
  • Petrol İhraç Eden Arap Ülkeleri Örgütü anlamına gelmekte olup 1967 Arap-İsrail Savaşı’ndan sonra (6 Gün Savaşları) petrolü İsrail’e karşı koz olarak kullanmak amacıyla kurulmuştur.
  • 1973 Petrol Krizi’nin sebebi 6 Ekim 1973’te başlayan Arap-İsrail Savaşı’nın ardından Arap devletlerinin (OAPEC) 1973’te Viyana’da toplanan konferansta petrol fiyatlarını % 70 oranında artırmasıdır.
  • Teşkilat içinde ağırlığı olan Arap ülkeleri birbirini takip eden fiyat artışlarını İsrail’i destekleyen
  • Batılı ülkelere karşı siyasi bir koz olarak kullanmışlardır.
  • Petrol fiyatları tahranda toplanan konferansta % 130 oranında artırıldı. İsrail’e destek veren ABD ve Hollanda petrol sevkiyatı bir müddet için durduruldu. ABD silahlı mücadelede bulunacağını bildirerek sert tepki gösterdi. OAPEC ülkeleri bütçe gelirlerinde artış sağladı. Bu gelirlerle bilhassa ABD de büyük yatırımlara giriştiler.
  1. 1973 Petrol Krizi’nin Batılı ülkelere etkisi nedir?
  • Sanayileşmiş ülkeler petrol artışlarını ürettikleri mamullere yansıtarak yine bu ülkelere sattılar. Ayrıca petrol üretene ülkelerin petrol satışından elde edilen gelirleri Batı bankalarında değerlendirmesi sanayileşmiş ülkelerin petrol zamlarından etkilenmesini önlemiştir.
  1. 1973 Petrol Krizi’nin Türkiye’ye etkisi ne olmuştur?
  • 1973 Petrol Krizi, Türkiye’yi de olumsuz etkiledi. İhracat gelirlerinin büyük kısmı ancak petrol ithalatını karşılayacak düzeydeydi. Ayrıca 1974 Kıbrıs Barış Harekâtı sonrasında ABD’nin ambargo başlatması dış ticareti olumsuz etkiledi.
  • 1970’li yılların sonuna doğru ödemeler dengesindeki açık büyüdü, ekonomik ve siyasi istikrarsızlık arttı, döviz darboğazı üretimi durma noktasına getirdi.
  1. İslam Konferansı Örgütü hakkında bilgi veriniz?
  • 1969 yılında 24 ülke tarafından kurulmuştur. Bugünkü sayısı 57’dir.
  • 1969’da Kudüs’te El Aksa Mescidi’nin yakılmasının ardından İslam dünyasında uyandırdığı tepki üzerine Fas’ta ilk İslam Zirvesi Konferansı’nın toplanmasıyla kurulmuştur.
  • Kuruluş amaçları; üye ülkeler arasında dayanışmayı sağlamak, ekonomik, kültürel, sosyal bilimsel vb. alanlarda işbirliğini geliştirmek, ırkçılığı ve her türlü ayrımcılığı reddederek ulusal hakları ve bağımsızlık için mücadele eden Müslümanlara destek vermek amacıyla kurulmuştur.
  • Maddi finans sağlamak için 1975’te İslam Kalkınma Bankası kuruldu.
  1. Camp David Antlaşması (1979) kimler arasında yapılmıştır?
  • ABD aracılığıyla Mısır ve İsrail arasında yapılmıştır.
  1. Mekik Diplomasisi nedir?
  • 1973 Arap-İsrail Savaşı, BM’nin kararı doğrultusunda sona ermesine rağmen barış sağlanamadı. Barışın sağlanabilmesi için ABD Dışişleri Bakanı Henry Kissinger, Tel Aviv ve Arap başkentleri arasında defalarca gidip geldi.
  • Mekik diplomasisi adını alan ziyaretler sonunda Mısır ve İsrail arasında askeri nitelikli çekilme antlaşması ile Suriye-İsrail Antlaşması imzalanarak barışa giden yol açıldı.
  • ABD’nin Ortadoğu barışındaki taktiği sonucunda Camp David Antlaşması’nın imzalanmasına zemin hazırlamıştır.
  1. Camp David Antlaşması’nın önemi ve genel özellikleri nelerdir?
  • Bu antlaşma temelinde ve ABD’nin çalışmaları sonucunda iki ülke 1979’da yine Washington’da bir barış antlaşması yaparak aralarındaki 30 yıllık savaş durumuna son verdiler.
  • Mısır ve İsrail, İsrail Devleti’nin 1948’deki kuruluşundan beri birbirlerine düşman durumundaydılar. ABD Başkanı Jimmy Carter bu iki devleti antlaşma masasına oturtarak sürmekte olan Arap- İsrail sorununa çözüm bulmayı amaçlıyordu. 1977’de Mısır Cumhurbaşkanı Enver Sedat’ın sürpriz Kudüs ziyareti önemli bir adım olmuştur. Sonuçta ABD’nin sürekli çabası ve her iki devlete görülmemiş miktarda ekonomik yardım sözü karşılığında Mısır Cumhurbaşkanı Enver Sedat ile İsrail Cumhurbaşkanı Manaham Begin, 1978’de Camp David’de bir araya geldiler.
  • Antlaşmalar Batı Şeria, Gazze, Filistin ve Sina Yarımadası konularını kapsayan ve iki devlet arasında gerçekleşecek barışın esaslarını belirliyordu. Buna göre İsrail, Mısır ve Ürdün arasından yapılacak görüşmelerle Batı Şeria ve Gazze’de yaşayan Filistinlilere özerklik verilecektir. Sina Yarımadası antlaşmalardan sonraki üç ay içinde imzalanacak barış antlaşmasından sonraki üç ay zarfında İsrail tarafından boşaltılacaktır.
  1. Camp David Antlaşmasının sonuçları nelerdir?
  • Bu antlaşma FKÖ (Filistin Kurtuluş Örgütü) ile hemen hemen bütün Arap dünyasında tepki ile karşılanmış Mısıra karşı geniş bir siyasi ve ekonomik boykota girilmiştir. Mısır belli bir süre Arap dünyasında yalnızlığa itilmiştir. Öte yandan İsrail 1979’da Sina Yarımadası’ndan tamamen çekilmiştir.
  • Ortadoğu’da ABD aleyhtarlığı artarken Suriye gibi bazı ülkeleri SSCB’ye yakınlaştırdı. Bu barış antlaşmaları İsrail’in muhtariyet vaat edilen Batı Şeria’da devamlı olarak Yahudi yerleşim bölgesi kurması, Kudüs’ü başkent yapması, Golan Tepelerini ilhak ettiğini açıklaması ile amacına ulaşmamış ve bölgedeki gerginliğin artmasını önleyememiştir.
  1. 1973 Arap- İsrail (Yom Kippur) Savaşı hakkında bilgi veriniz?
  • Mısır+Suriye – İsrail arasında 1967 Arap İsrail Savaşı’nda Mısır ve Suriye’nin kaybettiği toprakları İsrail’den geri almak istemesinden dolayı çıkmıştır.
  • Diplomatik çabalar İsrail’in işgal ettiği toprakları geri vermeyi reddetmesi ile sonuçlandı. Bunun üzerine 1973’te Yahudilerin kutsal ayı olan Yom Kippur’da Mısır ve Suriye birlikleri eşgüdümlü bir sürpriz saldırı gerçekleştirirler.
  • İsrail, Golan ve Sina’da ilk başta gerilemek zorunda kalır ama ikinci haftanın sonunda Golan Tepelerini geri alır. Mısır birliklerini Sina’dan püskürtür.
  1. 1973 Arap İsrail (Yom Kippur) Savaşı’nın sonuçları nelerdir?
  • İsrail başarılı olur. 1974’te Mısır ile İsrail arasında imzalanan antlaşma ile Süveyş Kanalı’nın tamamını Mısır hakimiyetine bırakır.
  • Mısır Sina’daki toprağının bir bölümünü İsrail’den geri alır. Sonucunda Camp David Antlaşması imzalanır.
  • Barış görüşmelerinde önce olan ABD’nin Ortadoğu’daki etkisi artar. Arap ülkelerinin Batılı devletlere petrol ambargosu koyması krize yol açmıştır.
  1. 1973 Arap- İsrail Savaşı’nda ABD nasıl bir politika izlemiştir?
  • SSCB ile birlikte hareket eder. İsrail’e baskı yaparak savaştan alıkoymaya çalışmıştır. Daha sonra İsrail’e silah göndermiştir.
  • Savaş sonunda SSCB’nin bölgedeki etkinliğini azaltmak amacıyla barış antlaşmalarının imzalanmasına öncülük etmiştir. (1974’te Sina ve 1978’de Camp David) bu antlaşmalarla Mısır’la olan ilişkilerini geliştirir.
  1. 1973 Arap İsrail (Yom Kippur) Savaşında SSCB nasıl bir politika izlemiştir?
  • Suriye ve Mısır’ı yatıştırmaya çalışmıştır. İsrail’in Suriye cephesinde ilerlemesi üzerine derhal durdurulması konusunda ABD’ye çağrıda bulunur ve Arap ülkelerini destekler.
  • Bazı Arap devletleri üzerinde etki sahi olarak dolaylı da olsa Akdeniz’deki çıkarlarını korumuştur.
  1. 1967 Arap-İsrail (6 Gün) Savaşları hangi devletlerarasında olmuştur?
  • İsrail’e karşı Suriye – Mısır- Ürdün-Irak işbirliği.
  1. 1967- 6 Gün Savaşlarının nedenleri nelerdir?
  • Mısır’ın Akabe Körfezi’ni İsrail’e kapatması,
  • FKÖ’nün (Filistin Kurtuluş Örgütü) kurularak Ürdün’e yerleştirilmesi

1967 Arap-İsrail (6 Gün) savaşının gelişimi ve sonuçları nedir?

  • İsrail’in Suriye’yi tehdit etmesi sonucu Mısır 1.000 tank ve 100.000 askerini Sina Yarımadası’na yığmış Tiran Boğazı’nı İsrail bayrağı taşıyan strateji ve malzeme gemilerine kapatmıştır. İsrail’e karşı Birleşik Arap Harekatı’nı ilan etmiştir.
  • 1967’de İsrail, Mısır Hava Kuvvetlerine saldırır. Ürdün’de Batı Kudüs ve Netanya’ya saldırı başlatır.
  • Savaşın sonunda İsrail, Doğu Kudüs, Gazze Şeridi, Sina Yarımadası, Batı Şeria ve Golan Tepelerini ele geçirmiştir. İsrail Tiran Boğazı’nı ele geçirerek Süveyş Kanalı’na ulaşır.
  1. Kıbrıs Rumlarının Kıbrıs’ı Yunanistan’a bağlama hedeflerine ve kurdukları örgüte ne ad verilir?
  • Hedefleri ENOSİS, örgütleri EOKA’dır. Kurucusu Yunan Albay Grivas’tır.
  1. Kıbrıs Türkleri EOKA’ya karşı hangi örgütü kurmuşlardır, amaçları nedir?
  • Kıbrıslı Türklerin Dr. Fazıl Küçük ve Rauf Denktaş önderliğinde 1959’da EOKA’nın faaliyetlerine karşı kurdukları Türk Mukavemet Teşkilatı daha sonra Kıbrıs Türk Güvenlik Kuvvetleri ismini alır. Amacı Kıbrıs Türkünün topraklarını, canını kimliğini kültürünü korumaktır.
  1. Kıbrıs Meselesinin süreci hakkında bilgi veriniz.
  • İngilizlerin bölgeden çekilmeleri sırasında 1953’te EOKA’nın kurulması
  • 1959’da Kıbrıs’a otonom veren McMilan Planı’nın Türkler tarafından kabulü
  • 1959 Zürih Antlaşması’nın kabul edilmesi
  • 1960 Kıbrıs Cumhuriyeti’nin kurulması
  • 1963 Türkiye’deki siyasi bunalımdan yararlanan Rumların Kıbrıs Türklerini imha planı olan Akritas Planı’nı uygulamaya koymaları ve Türklere yönelik faaliyetlerini artırmaları
  • 1963- Lefkoşa üzerinde Türk uçaklarının ihtar uçuşu yapması
  • 1967’de Albay Papadapoulas önderliğinde askeri darbe yapılması, Grivas önderliğindeki Rum Milli Birliği çetelerinin saldırıları ve Türkiye’nin İskenderun üzerinden çıkartma yapma isteğini İngiltere ve Yunanistan’a bildirmesi. Türkiye’nin isteği üzerine Grivas’ın adadan uzaklaştırılması
  • 1968- Toplumlararasında görüşmelerin yeniden başlaması ve Türkiye’nin Kıbrıs için bölge muhtariyet esasına dayanan üniter Kıbrıs modelini teklif etmesi. Türkleri kendi bölgelerinin idarelerine sahip olacaklar kendi işlerini kendileri göreceklerdi. Rumlar müdahale etmeyecekti.
  • 1973- CHP-MSP koalisyonunun fonksiyonel federasyon sistemini benimsemesi
  • 1974 Makarios ile Yunan Hükümeti arasında fikir ayrılıkları ve Niko Sampson’un liderliğe getirilmesi ve Kıbrıs Elen Cumhuriyeti’nin kurulması. Avrupalıların ve ABD’nin bu Yunan müdahalesine tepki göstermesi.
  • 1974- Kıbrıs Barış Harekatı’nın yapılması ve Cenevre Deklerasyonu’nun yayınlanması.
  • 1975- Kıbrıs Türk Federe Devleti’nin kuruluşu.
  • 1983- Rauf Denktaş öncülüğünde KKTC’nin kurulması ve BM’nin kınaması
  • 1984- Güvenlik Konseyi’nin KKTC’yi ayrılıkçı tanımlaması
  • 2004-Annan Planı ve Birleşik Kıbrıs Cumhuriyeti’nin kurulmasının karalaştırılması
  • 2004- KKTC’nin İslam Konferansı Örgütü’ne Kuzey Kıbrıs Türk Toplumu sıfatıyla konferansa katılması.
  1. 6 Gün Savaşları’nda ABD ve SSCB’nin politikaları nelerdir?
  • ABD, SSCB ile birlikte savaşı önleme çabaları göstermiştir. Ancak başarılı olunamamıştır. Savaş sonrası durum BM’de görüşülürken ABD, İsrail yanlısı tutum izlemiştir. Daha sonra Ortadoğu’da üstünlüğü SSCB’ye kaptırma endişesiyle barışı sağlamada aktif rol oynar.
  • SSCB savaş sonrasında Ortadoğu’da etkinliğini artırır. Suriye, Mısır ve Cezayir’de deniz üsleri kurarak Akdeniz’de önemli bir güç haline gelir. Bölgeye ekonomik ve askeri yardımda bulunur.
  1. SSCB’nin Afganistan’ı işgali öncesinde Afganistan’da yaşanan gelişmeler nelerdir?
  • Afganistan’da 1973’te cumhuriyetin ilanının ardından iç karışıklık yaşanmış ülkede yaşanan hükümet darbesi ile 1978’de sosyalistler yönetime egemen olmuştur.
  • Afganistan’da 1978’den itibaren Sovyet yanlısı iktidara karşı ulusal direniş hareketi başlar. Sosyalist iktidar SSCB’den askeri yardım ister. Çok sayıda Sovyet uzman ve askeri Afganistan’a gelir. İktidar mücadelesini değerlendiren SSCB 1979’da Afganistan’ı işgal eder.
  1. SSCB’nin Afganistan’ı işgalinin sebepleri nelerdir?
  • Sosyalist Afgan yönetiminin yardım isteği ve Afganistan’ın stratejik konumu,
  • Ortadoğu petrollerine yakınlığı,
  • Hint Okyanusu’na yakınlığı,
  • Petrol geçişinin kilit noktası olan Hürmüz Boğazı’na yakınlığı.
  1. SSCB Afganistan’ı işgal süreci nedir?
  • SSCB, 1978’de Afganistan’la imzalanan Dostluk, İyi Komşuluk ve İşbirliği Antlaşması’na dayanarak 1979’da Afganistan’ı işgal eder.
  • Afgan halkı Sovyet işgaline karşı direniş başlatır. Direniş örgütleyen Afgan mücahitleri etkinliğini zamanla artırır.
  • Afganistan’a daha fazla asker ve silah gönderen SSCB, Afgan ulusal direnişini kıramadı ve yıllarca sonuç alamadığı bu mücadelede büyük kayıplar yaşadı.
  • Pakistan ve Suudi Arabistan öncülüğünde İslamabat’ta toplanan İslam Konferansı’ndan sonuç çıkmamış 1988’de Cenevre’de Afganistan sorununa son veren antlaşma imzalanmış ve Sovyet askerleri 1989’da Afganistan’dan çekilmek zorunda kalmıştır.
  1. SSCB’nin Afganistan’ı işgali esnasında komşu devletler ve büyük devletlerin tavrı ne olmuştur?
  • Afganistan’ın işgali, Pakistan, İran ve Çin ile birlikte Batı dünyasını endişelendirmiştir. Çin işgalden hemen sonra BM’ye başvurarak Sovyet askerlerinin Afganistan’dan çekilmelerini talep eder.
  • İşgal üzerine ABD SALT-II Antlaşması’nı onaylamaktan vazgeçer ve Afgan mücahitlerine yardım eder.
  • SSCB’nin Afganistan’ı 1979’da işgal etmeye başlaması diğer Batılı ülkelerde de tepkiyle karşılanır. ABD başta olmak üzere işgale tepki olarak Türkiye dahil 64 ülke 1980 Moskova Olimpiyatlarına katılmamıştır. Batı Bloğu’ndan sadece İngiltere katılır. Madalyaların çoğunluğunu Sovyet sporcular kazanmış, dünya rekorları yaşanmamıştır.
  • SSCB ve 14 Doğu Bloğu ülkesi misilleme olarak güvenliği gerekçe göstererek 1984 Los Angeles Olimpiyatları’na katılmamıştır.
  1. Muhammet Ali Clay’in Vietnam savaşına bakış açısı ve dünya siyasetine etkisi nedir?
  • Muhammet Ali, “Dünya Ağır Siklet Boks Şampiyonu” unvanının elinden alınması ve hapis cezasına çarptırılması pahasına “Vietkonglar bana bir şey yapmadı, bu benim savaşım değil” diyerek Vietnam Savaşı’na katılmayı reddeder. Böylece bir yandan Amerika’nın büyük kesiminin nefret ve düşmanlığını kazansa da öte yandan da siyasi arenada siyah Amerikalılar ve liberaller arasında kahraman haline gelmiştir.
  1. Vietnam Savaşı kimler arasında olmuştur?
  • Vietnam Savaşı, II. Dünya Savaşı’ndan sonra Kuzey ve Güney Vietnam olarak ikiye ayrılan Vietnam’da SSCB ve Çin’in Kuzey Vietnam’ın, ABD’nin de Güney Vietnam’ın yanında savaşa girmesiyle cereyan etmiştir. 1963-1973 yılları arasında devam etmiştir. ABD, Kuzey Vietnam’ın Güney Vietnam’ı kendine bağlayarak birleşmesini engellemek ve komünizmin yayılmasını engellemek istemiştir.
  1. ABD ve SSCB ile ilgili 1988 sonrasında hangi faaliyetler yumuşamayı hızlandırmıştır?
  • ABD ve SSCB arasında silahlanmanın durdurulması ve orta menzilli nükleer silahların imha edilmesi antlaşmasının imzalanması,
  • SSCB’nin Afganistan’dan tamamen çekilmesi,
  • İran-Irak Savaşı’nda ateşkesin sağlanması
  1. Fidel Castro Küba’ya komünist rejim nasıl gelmiştir?
  • Fidel Castro, 1943’te Amerikalıların desteğiyle iktidara gelmiş ve 1944 yılına kadar iktidarda kalmıştır. 1953’te ihtilalcilerin başına geçen Castro tutuklanmış ve sonra serbest bırakılmıştır.
  • 1956’da Turquino Dağı’nın yakınlarında gerilla kampı kurmuş ve gerilla savaşı başlatmıştır. İktidarı ele geçiren Castro ilk anda komünist rejimi getireceğini halktan gizlemiş idareye tam hakim olduktan sonra bu rejimi uygulamaya koymuştur. 1959’da Batista diktatörlüğünü yıkmıştır.
  1. Keşmir Sorunu hakkında bilgi veriniz?
  • Keşmir, Hindistan ve Pakistan’ı 1947’den itibaren üç kez savaşa sürükleyen bir sorundur. Bu güne kadar iki ülkede askeri gücünün önemli bir kısmını Keşmir üzerindeki kontrolü artırmak için harcamıştır.
  • Hindistan’a karşı başlatılan mücadele sürecinde 60.000 Keşmirli hayatını kaybetmiştir.
  • Pakistan’ın Bağdat Paktı’na katılmasına tepki olarak SSCB iki ülke arasındaki sorunda Hindistan’ın yanında yer alır. Pakistan’da Çin’in desteğini almaya çalışmıştır.
  • Keşmir halkının öncelikli talebi Hindistan’ın halen bölgede bulunan askerlerinin kötü muamele, işkence, tecavüz gibi insan hakları ihlallerini durdurmaları yönünde direktif vermesidir.
  • Günümüzde Keşmir Bölgesi; Hindistan ve Pakistan arasında paylaşılmıştır fakat Keşmir bağımsızlık istemektedir. Keşmir Sorunu Hindistan ve Pakistan arasında nükleer kriz ihtimallerine neden olmaktadır.
  1. Sputnik hakkında bilgi veriniz?
  • SSCB’nin hazırladığı yapay uydu programıdır. İlk yapay uydu 4 Ekim 1957’de Sputnik-1 adıyla yörüngeye oturtulmuştur.
  • Uzaya gönderilmesi Soğuk Savaş yıllarında gerçekleştir. Süper güçler arasında uzay yarışını başlatır.
  1. Yumuşama (Detant) nedir?
  • Yumuşama; farklı ekonomik ve toplumsal sistemlere sahip ülke ve ülke grupları arasında son aşamada barış içinde yaşamayı öngören yeterli sayıda şarta bağlanmış uzun süreli ve kapsamlı işbirliğine varacak gerginliğin aşamalı ve bilinçli bir biçimde azaltılmasını öngören ve Doğu- Batı bloklarının politikalarının yumuşaması politikasıdır.
  • Yumuşama döneminde öne çıkan devletler Varşova paktının lideri SSCB ve NATO’nun lideri ABD’dir.
  1. Yumuşama(Detant) Döneminde denizlerde ortaya çıkan sorunlar hangileridir?
  • Kıta sahanlığı,
  • Karasuları sorunları,
  • Boğazların kullanımı
  • Denizlerdeki madenler
  1. Ho- Şi-Minh kimdir?
  • Çinhindi Komünist Partisinin (1930) ve Viet Minh’in (1941) kurucusudur. 1945-1969 arasında Vietnam Demokratik cumhuriyetinin başkanlığını yapmıştır.
  • Vietnam Ulusal Hareketi’ne yaklaşık 30 yıl önderlik yapan Minh; Asya’da II. Dünya Savaşı sonrasında sömürgeciliğe karşı hareketin başını çekenlerden ve XX. yüzyılın en etkili komünist önderlerindendir. Minh; ABD’nin her türlü ileri teknoloji ürünü silahlarına karşı gerilla savaşıyla bağımsızlık mücadelesi vermiştir.
  1. ABD’nin Vietnam’a asker göndermesine neden olan olay nedir?
  • 1964 Ağustosunda Kuzey Vietnam’a ait gemilerin Tokin Körfezi’nde ABD donanmasına saldırması.
  1. Vietnam Savaşı’nın ABD’nin kaybetmesinin nedenleri nelerdir?
  • Vietkongların kazdığı tünellerin gerilla savaşı yapmalarını kolaylaştırması ve Amerikan mevzilerine baskınları kolaylaştırması,
  • Bölgenin ormanlık arazilerinin gerilla savaşına müsait olması,
  • Amerikan kamuoyunda savaş karşıtı gösterilerin artması,
  • 1968’de Paris’te Kuzey Vietnam’la görüşmelerin başlaması ve ABD’nin yeni başkanı Nixon’ın askerlerini çekme kararını alması.
  • Sonucunda 1973 Paris Görüşmeleri sonucunda imzalanan antlaşmayla ABD yenilgiyi kabul etmiş ve bölgeden çekilmiştir.
  1. ABD’nin Fidel Castro’ya karşı cephe almasının nedeni nedir?
  • Küba’nın ABD’ye stratejik açıdan yakın olması,
  • Castro’nun sosyalist yönetim anlayışıyla SSCB’ye yakın olması,
  • Küba’da faaliyet gösteren Amerikan şirketlerin faaliyetlerinin kısıtlanması.
  1. Domuzlar Körfezi Çıkartması’nın gerekçeleri ve sonuçları nelerdir?
  • 1961 yılında ABD’nin desteğini arkasına alan sürgün Kübalıların Castro rejimini yıkmak için gerçekleştirdiği başarısız işgal girişimidir.
  • Adını çıkartmanın yapıldığı körfezden almaktadır. Çıkartma birliklerinin hemen hepsi Küba ordusu tarafından öldürülür ya da esir edilir. Esir edilenlerde vatana ihanet suçundan 30 yıl hapse mahkum edilir.
  • Daha sonra ABD ile yapılan pazarlıklarla bu esirler 53 milyon dolarlık yiyecek ve ilaç yardımı karşılığında serbest bırakılır.
  1. Domuzlar Körfezi Çıkartması ABD ile SSCB arasında hangi sorunun ortaya çıkmasına neden olmuştur?
  • ABD hemen yanıbaşındaki sosyalist Küba yönetiminden rahatsız olmuş; buna misilleme olarak SSCB’nin komşusu olan Türkiye’ye nükleer başlıklı füze yerleştirmiştir.
  • Bu durum nükleer bunalımı beraberinde getirmiştir. SSCB’de ABD’ye karşı Küba’ya füzeler yerleştirmiştir.
  • Küba Füzeleri Bunalımı veya Küba’da Ekim Füzeleri Bunalımı olarak da bilinir.
  1. Küba Füze krizi nasıl sonuçlanmıştır?
  • Karşılıklı olarak her iki ülkede füze başlıklarını sökme kararı almıştır. Yumuşama döneminin başlamasında etkili olmuştur. ABD ve SSCB Ekim Füzeleri Bunalımı’ndan sonra nükleer silahların yayılmasını önlemek için Moskova’da 5 Temmuz 1963’te Nükleer Silah Denemelerinin Kısmi Olarak Yasaklanması Anlaşması’nı imzaladılar. Bu anlaşma atmosferde ve denizaltında nükleer denemeleri yasaklamakla birlikte toprak altındaki nükleer denemelere izin vermektedir.
  1. İran-Irak Savaşı hakkında bilgi veriniz.
  • 1980-1988 yılları arasında İran ve Irak arasında yapılmış ve perde arkasında olan bir savaştır. Yaklaşık bir milyon kişinin ölümüne, 150 milyar Amerikan Doları maddi hasara, her iki ülkede de ağır yıkımlara yol açmıştır.
  • Irak’ın zaferleri ile başlayan savaş, İran’ın direnmesiyle yıpratma savaşına dönüşmüş ve galibi olmadan sonuçlanmıştır.
  1. ASALA nedir?
  • Ermenistan’ın Kurtuluşu için Ermeni Gizli Ordusu, 1973 ve 1985 yılları arasında, Türkiye dahil 16 farklı ülkede Türk ve diğer mülki ve diplomatik hedeflere karşı terör eylemlerinde bulunmuş solcu ve aşırı milliyetçi Ermeni örgütüdür. Yurtdışındaki Türk diplomatları öldürerek uluslararası kamuoyunda etkilerini duyurmaya çalışmışlardır.
  1. Johnson Mektubu nedir?
  • ABD başkanı Lyndon Johnson tarafından Türkiye başbakanı İsmet İnönü’ye 5 Haziran 1964 tarihinde gönderilen Türkiye’nin Kıbrıs’a müdahalesini önlemek amacıyla kaba bir üslupla yazılmış mektuptur.
  • Bir süre kamuoyundan saklanan mektup hem yönetim kadrolarında hem de Türk halkında hayal kırıklığı yaratmıştır.
  • Bu mektup Batı Bloğu’yla milli çıkarların çelişmesi durumunda yaşanacak sıkıntıları göstermektedir. ABD’ye bağımlılık azaltılmış SSCB ilişkilerinin yumuşatılması ve gözden geçirilmesine neden olmuştur.
  1. 1974 Türkiye’ye yönelik Amerikan ambargosunun nedenleri nelerdir?
  • Haşhaş ekimi yasağının kaldırılması
  • Kıbrıs Harekatı’nda Amerikan silahlarının kullanılması
  • Harekata Amerika’nın olumsuz bakması
  • Watergate Skalndalı yüzünden ABD başkanı Nixon’ın istifa etmesi
  • Amerikan hükümetine duyulan güvenin azalması

Türkiye ambargoya tepki olarak;

  • 13 Şubat 1975’te Kıbrıs Türk Federe Devleti’nin kurulduğunu açıkladı.
  • 25 Temmuz 1975’te ABD’ye nota verilerek ABD Savunma İşbirliği Antlaşması yürürlükten kaldırıldı.
  • Türkiye’deki bütün Amerikan üs ve tesisleri Türk Silahlı Kuvvetleri’nin “kontrol ve gözetimi” altına alındı.
  • Amerika bu karşı yaptırımlara dayanamayarak 26 Mart 1976’da üslerle ilgili yeni bir Savunma İşbirliği Anlaşması imzalamak zorunda kalmıştır. Bu anlaşmanın yürürlüğe girmesi ise ambargonun kaldırılması şartına bağlanmıştır.
  • Nihayet 26 Eylül 1978’de Jimmy Carter’ın da çabalarıyla ambargo tamamen kaldırılmıştır.

Bir yanıt yazın

E-posta adresiniz yayınlanmayacak. Gerekli alanlar * ile işaretlenmişlerdir

Bu site, istenmeyenleri azaltmak için Akismet kullanıyor. Yorum verilerinizin nasıl işlendiği hakkında daha fazla bilgi edinin.