TÜRKİYE’NİN JEOPOLİTİK ÖNEMİ

Türkiye’nin jeopolitik önemi sadece Asya, Avrupa ve Afrika’yı birleştiren bir noktada olmasından kaynaklanmamaktadır. Üç kıtayı birleştiren Türkiye’nin bu bölgelerle teması ve yakınlığı sadece coğrafik açıdan olmayıp söz konusu bölgelerle tarihe dayanan siyasi, ekonomik ve kültürel ilişkileri ile bağları bulunmaktadır. Türkiye, özellikle 1920’lerden sonra Batı’nın tüm kurum ve kuruluşlarında yer alarak bu dünyanın önemli bir parçası olduğunu göstermiştir. Bu bağlamda Avrupa Konseyi, OECD ve NATO’ya üye olan Türkiye, 1959’da o zamanki adıyla AET’ye (günümüzde AB) üyelik başvurusunda bulunmuştur. Batı’dan demokratik değerleri alarak parlamenter demokrasiyi tüm kurumlarıyla uygulamaya çalışan Türkiye, bilim ve teknoloji alanında da Batılı değerleri en fazla yansıtan bir Orta Doğu Ülkesi olmakla beraber gelenekleriyle ve kültürüyle Doğuyla arasındaki ilişkiyi koparmayarak Müslüman Doğu ile Batı arasındaki diyalog açısından da bir köprü işlevi görmektedir.

Türkiye, 1945’ten 1990’a kadar devam eden Soğuk Savaş yıllarında Sovyetler Birliği’nin Orta Doğu ve Avrupa’ya yayılmasını engelleyen bir ülke olması açısından stratejik öneme sahip olmuştur.

1990-1991’de Sovyetler Birliği ve Doğu Bloku’nun yıkılmasıyla beraber artık hem Batı hem de Türkiye için Sovyet tehlikesinin ortadan kalkmasıyla Türkiye’nin öneminin azalması beklense de bölgede etkin bir güç haline gelmesi neticesinde önemi artmıştır. Orta Asya ve Kafkasya’da Sovyetler Birliği’nin yerine bağımsızlığını kazanan ülkeler oluşmuş, Balkanlarda ise Doğu Bloku ülkeleri Sovyetlerin güdümünden çıkmışlar ve Bosna-Hersek, Kosova, Makedonya ve Arnavutluk gibi Türkiye’nin dostu ülkeler yer almıştır.

Türkiye’nin jeopolitik önemi, petrol ve doğal gazdan oluşan dünya enerji kaynaklarının yaklaşık % 65’inin bulunduğu Kafkasya, Orta Asya ve Orta Doğu’ya komşu olmasından kaynaklanmaktadır. Söz konusu bölgedeki ülkeler ortak etnik ve dini bağlarımız dolayısıyla Türkiye’ye dost ve kardeş ülkelerdir. Ekonomik ve doğal kaynak açısından sahip olunan zenginlik, geçmişten günümüze bölge dışındaki ülkelerin bölgeyi egemenlik altına almak için çeşitli mücadelelerde bulunmasına yol açmıştır.

Türkiye, Çanakkale Boğazı ve İstanbul Boğazı’nı kontrol etmesiyle özellikle Karadeniz’e giriş çıkışı da kontrol etmesi açısından büyük bir stratejik öneme sahiptir. Kafkasya ve Hazar Bölgesinin Avrupa ülkeleriyle teması Karadeniz üzerinden ve bu Boğazlardan sağlanmaktadır. Türkiye, Osmanlı Dönemi’nde Boğazların kontrolünü elinde bulundurarak Rusya’nın Akdeniz’e inmesini engellemiştir. Aynı önemi farklı şekillerde de olsa halen devam etmektedir.

Orta Doğu’ya olan tarihsel, kültürel ve dinsel yakınlığı Arap-İsrail sorunu başta olmak üzere bölgesel sorunların çözümü açısından Türkiye’yi kilit öneme sahip bir ülke haline getirmektedir.