TÜRK DIŞ POLİTİKASININ TEMEL İLKELERİ

Türk Dış politikasının temel ilkelerinden birincisi ve en önemlisi yurtta sulh cihanda sulh ilkesidir. Bu ilkeye göre Türkiye, her zaman yurtta barışın tesisi ile uluslararası barışın tesisini birlikte değerlendirmiştir. Türkiye, uluslararası alanda barışın sağlanmasını içeride de barışın sağlanması açısından önemli bulmuştur. Aynı şekilde iç barışın sağlanmasını, uluslararası barışın sağlanmasına ve devamına önemli bir katkı olarak değerlendirmiştir. Bu sorumluluk çerçevesinde hareket eden Türkiye; dışarıda sorunların çözümüne her zaman pozitif katkılarda bulunmaya çalışmış, özellikle uluslararası barışın sağlanması çabalarına her zaman askerî ve siyasi katkısını sürdürmüş, hukuk dışı yöntemleri kullanmaktan kaçındığı gibi bu tür yöntemleri kullanan devletlere karşı uluslararası toplumla birlikte hareket etmeye büyük özen göstermiştir.

Türk Dış politikasının temel ilkelerinden İkincisi savaş yerine diplomasinin tercih edilmesi ve barışçı çözüm yolunun benimsenmesidir. Türkiye, savaş yerine diplomasiyi her zaman temel önceliği olarak benimsemiş ve gerek bölgesel gerekse uluslararası sorunlarda barışçıl politikalar izlemeye özen göstermiştir. Sorunların barışçı yollarla, diplomasi yoluyla çözülmesi Türkiye’nin bir dış politika felsefesi haline gelmiştir. Türkiye, I. Dünya Savaşı sonrasında Almanya ve İtalya gibi güce başvurmak yerine diplomasiyi kullanmayı tercih etmiş ve Lozan Boğazlar Sözleşmesi’nin kendi aleyhine olan hükümlerini Montrö Boğazlar Sözleşmesi’nin yapılmasını sağlayarak değiştirmiştir. Türkiye, aynı dönemde Musul ve Hatay sorunlarının çözümünde de güç yerine diplomasiyi ve barışçı yöntemleri tercih etmiştir. Türkiye, 1974 Kıbrıs Barış Harekâtı öncesinde de soruna diplomatik yolla çözüm bulmaya çalışmış ancak çözüm karşı tarafın tutumundan dolayı söz konusu olamamıştır.

Türk Dış politikasının temel ilkelerinden üçüncüsü, ahde vefa/uluslararası taahhütlere bağlılık ve uluslararası hukuka saygıdır. Dış politikada ve uluslararası hukukta temel bir ilke olmasına rağmen genelde pek çok ülkenin uymadığı bir ilke olan ahde vefa veya taahhütlere bağlı olma konusuna Türkiye her zaman büyük bir özen göstermiştir. Türkiye, Lozan Antlaşmasının hükümlerine sürekli bağlı kalmaya çalışmış olmasına rağmen başta Yunanistan olmak üzere Lozan’a taraf diğer ülkelerin aynı hassasiyeti göstermedikleri gözlenmiştir. Türkiye, Ege ve Kıbrıs sorunlarına ilişkin olarak Lozan’daki dengenin esas alınmasında ısrarcı olmuştur. Türkiye; yukarıda da ifade edildiği gibi Kıbrıs sorununda anlaşmayı bozan taraf olmamış, anlaşmayı bozan başka taraflar olmasına rağmen anlaşmaya uyulması için çaba göstermiştir.

Dördüncü ilke ise iç işlere karışmamaktır. Gizli veya açık olarak diğer ülkelerin iç işlerine karışmama Türkiye’nin temel dış politika ilkelerinden biridir. Diğer ülkelerden farklı olarak Türkiye, gizli veya açık yöntemlerle hiçbir ülkenin iç işlerine karışmamaktadır. İç işlere karışma, diplomatik yolla olabileceği gibi askerî müdahale biçiminde veya o ülkedeki yıkıcı faaliyetleri ya da ayrılıkçı grupları destekleyerek de yapılabilmektedir. Türkiye bu yöntemleri kullanmamaya büyük özen göstermektedir. Oysa diğer ülkeler Türkiye aleyhine istihbarat faaliyetlerinde bulunabilmekte, yıkıcı ve bölücü faaliyetleri desteklemektedirler.

Beşincisi, irredentist politikalar izlenmemesidir. Türkiye’nin bir temel değişmezi de bugüne kadar diğer ülkelerdeki Türk azınlığı kullanarak o ülkeleri istikrarsızlaştırma arayışı ve çabası içerisinde olmamasıdır. Türkiye, ne Batı Trakya sorununda ne de Kerkük sorununda Yunanistan’a ve Irak’a karşı böyle bir politika takip etmemiştir. Oysa geçmişten günümüze devletler, diğer ülkelerdeki azınlıkları kullanarak o ülkeler üzerinde baskı kurmaya çalışmaktadır. İrredentizm, Yunanistan’ın genel dış politika uygulamalarından biri haline gelmiştir.