Tarihi Şahsiyetler

ABBAS I    (ö. 1038/1629) Safevî hükümdarı (1587-1629). Şah Tahmasb’in torunu ve Muham­med Hüdâbende’nin oğludur. Annesi Mâzenderan Hâkimi Abdullah Han’ın kı­zı idi. 1 Ramazan 978’de  babasının valiliği sırasında Herat’ta doğdu. Daha sonra Şiraz valiliği­ne getirilen babası Muhammed, II. İs­mail’in ölümü üzerine, Türkmen emîrleri tarafından tahta çıkarıldı. Bu sırada Abbas Herat’ta bulunuyordu. Babasının hükümdarlığı esnasında devletin idare­si, birbirleriyle mücadele içinde bulunan …

ABBAS (ö. 541/1147) Büyük Selçuklu Devleti’nin Rey valilerinden. Büyük Selçuklu Sultanı Sencer’in ne­dimlerinden Emîr Cevher’in kulesidir. Bâtınîler tarafından öldürülen Emîr Cevher’in yerine Rey valisi oldu. Efendi­sinin İntikamını almak üzere Bâtınîler’e karşı harekete geçti ve büyük bir katli­am yaptı. Bu hadise ona şan ve şöhret kazandırdığı gibi, Selçukluların nüfuz sahibi kuvvetli emirleri arasına girmesi­ni de sağladı. Selçuklu Sultanı Sencer’in Rey şehrini …

Abbad B. Ziyad B. Ebû Süfyan   (ö. 100/718), Emevî kumandanı. Künyesi Ebü Harbdir; ne zaman doğduğu bilinmemektedir. Babası Ziyâd’ın Muâviye’ye karşı direnmesi üzerine Basra valisi tarafından kardeşleri Ubeydullah ve Abdurrahman’la birlikte rehin alındı. Ziyâd 53 (673) yılında ölünce Muâviye tarafından Sicistan valiliğine getirildi. Bu sırada bazı fetihlerde bulundu ve Kandehar’ı zaptetti. Yezîd halife olunca Sicistan valiliğinden azledil­di. Yezîd’in ölümünü …

ABBAS   Ebü’l-Fazl el-Abbâs b. Abdilmuttalib b. Hâşim el-Kureşî el-Hâşimî (ö. 32/653) Hz. Peygamberin amcası. Hz. Peygamberin doğumundan iki veya üç yıl önce dünyaya geldi. Mek­ke’de onunla birlikte büyüdü. İlk genç­lik yıllarından itibaren ticaretle meşgul oldu. Maddî durumunun iyi olması se­bebiyle, Câhiliye döneminde Kabe’yi zi­yarete gelen hacılara su dağıtma (sikâye) ve onlara ziyafet verme (rifâde) görevlerini kardeşi Ebû Tâlib’den dev­raldı. …

Abbad b. Bişr Ebü’r-Rebî’ (Ebû Bişr) Abbâd b. Bişr b. Vakş el-Ensârî (ö. 13/634) Hz. Peygamber’in zekât memurlarından, yiğitliğiyle meşhur sahâbî. Evs kabilesinin Eşheloğulları kolun­dan olan Abbâd Medine’de doğdu ve orada yaşadı. Hz. Peygamber’in hicretten önce Medine’ye öğretmen olarak gönderdiği Mus’ab b. Umeyr vasıtasıyla müslüman oldu. Hicretten sonra pey­gamber onunla Utbe b. Rebîa arasında kardeşlik bağı (muâhât) oluşturdu. Hz. Âişe’nin, …

ABAZA MEHMED PAŞA (ö. 1185/1771), Osmanlı devlet adamı. Hekimoğlu Ali Paşa’nın çuhadan ve güvenilir adamı idi. Genç Ali adlı eşkıya reisini ortadan kaldırdığı için “Silâhşor-ı şehriyârr tayin edildi (1746). Aynı yıl Maraş beylerbeyi oldu. Bir müddet sonra Gunye mutasarrıflığına tayin edildi. I765’te Bozok sancağı mutasarrıflığına getirildi. Bu sırada Çapanoğlu Ahmed Paşayı bertaraf ettiyse de bazı keyfî hareketlerde bulunmasından dolayı görevinden …

ABAZA HASAN (ö. 1069/1659), Osmanlı Devleti tarihinde en büyük Celâli isyanını çıkaran âsi reisi. Silâhtar Bölüğü’ne mensup kapıkulu süvarilerindendir. Kara Haydaroğlu İsyanı’nın bastırılmasındaki hizmetlerin­den dolayı dikkati çekerek 1648’de Yeni İl Türkmen voyvodalığına tayin edildi. Bu durum diğer ocak ağalarının kıs­kançlıklarına yol açtı ve Abaza Hasan müddetini doldurmadan görevinden az­ledildi. İktidara hâkim olan ocak ağalan onu ortadan kaldırmaya teşebbüs edin­ce, çevresine …

ABAKA HAN   (ö. 680/1282), İlhanlı hükümdarı (1265-1282). Hülâgü’nun on dört oğlunun en bü­yüğüdür. 631’de (1234) Moğolistan’da doğdu. Babası ile birlikte 1256’da İran’a geldi. Önce Horasan valiliğine ta­yin edildi. Hülâgû’nun Ölümü üzerine emîrler, hatunlar ve şehzadelerden te­şekkül eden kurultayca babasının yeri­ne getirildi (1265). Fakat hükümdarlığı Büyük Han Kubilay tarafından ancak beş yıl sonra tasdik edildi.   Abaka, hükümdar olduktan sonra, …

İskilipli Atıf Hoca, 1874’te İskilip’in Tophane köyünde doğdu. İlk eğitimini köyündeki medreseden alan Atıf Hoca, daha sonra İskilip’in tanınmış alimlerinden Abdullah Efendi’den fıkıh ve tefsir dersleri aldı. Ailesinin itirazlarına rağmen İstanbul’a giderek ilim tahsilini devam ettirmek istedi. Fatih Camii medresesinde ders gören Atıf Hoca 1902’de girdiği ruus sınavını vererek İstanbul müderrisliğine hak kazandı. Fatih medresesinde müderris olarak ders verirken aynı …

AHİ EVRAN’İN HAYATI Ahî Evran’in hayatıyla ilgili son yıllarda yapılan araştırmalar, onun kişiliği üzerindeki sis perdelerini dağıtmış ve hayatı hakkında daha geniş bilgilere ulaşılmasını sağlamıştır(1). Ahî Evran’in tam adı Şeyh Nasreddin Mahmut el-Hoyî’dir. Hoyî nispetinden de anlaşılacağı gibi, Ahî Evran aslen Azerî Türklerinden olup, Azerbaycan’ın Hoy kasabasındandır. Ahî Evran’in tahminî olarak Hicri 567 (Miladi 1175)’de Hoy’da doğduğu ve 93 yıl …