ANADOLU UYGARLIKLARI Yaplan arkeolojik araştırmalar Anadoluda tarih ön­cesi dönemlerin yaşandığını göstermiştir. Başlıca örnek­ler şunlardır: Yontma Taş Çağıyla ilgili buluntular, Antalya Ka­rain ve Beldibi mağaralarında çıkarılmıştr. Cilalı Taş Çağıyla ilgili buluntular. Konya, Çatal­höyük, Diyarbakır Çayönü ve Burdur Hacılar yer­leşmele­rinde elde edilmiştir. Kalkolitik dönem ile ilgili buluntular. Denizli, Çivril, Beycesultan yerleşmeleri ile Burdur Hacılarda görülmüş­tür. Tunç çağıyla ilgili buluntular. Çanakkale Truva, Kayseri, …

Fenikeliler  Sami kavimlerindendir. Bugünkü Lübnan’ın dağlık kıyı kesiminde yaşamışlardır. Bu bölgeden Suriye kıyıla­rına doğru yayılan Fenikeliler şehir devletleri kurdular. Yaşadıkları bölgenin tarıma ve hayvancılığa elverişli ol­maması nedeniyle balıkçılığa ve denizciliğe yönelmişler ve Akdeniz kı­yılarında koloniler kurmuşlardır. Fenikeliler ürettikleri zeytin yağı, kereste, boya ve camdan oluşan ürünleri Akdeniz’in diğer bölgelerine satmışlardır. Fenikeliler Sümer çivi yazısı ile Mısır Hiyerog­lif ya­zısını örnek alarak …

PERSLER Medleri yıkarak tarih sahnesine çıktılar. Mezopo­tamya’daki II. Babil devletine son verdiler. Batı Anadolu’­daki Lidya devletine ve İyon şehir devletlerini egemenlik­lerine aldılar. Kafkasya’daki İskitleri yenilgiye uğrattılar. Ege denizi ile Karadeniz arasında yapılan Boğaz­lar ticaretini ele geçirmek için Yunanistan’daki Atina devletiyle savaştılar. Başarılı olamadılar. Bu sa­vaş­lardan biri olan Maraton savaşını kaybettiler. Perslerin egemenlik alanı doğuda Maveraün-ne­hir’den ve Hindistan’dan başlayarak Trakya’ya ve …

MEDLER  İran’ın batısı ile G.D. Anadolu arasında kalan dağ­lık ve yaylalık bölgede yaşamışlardır. Bölgenin koşul­ları gereği hayvancılıkla geçinmişlerdir. Babillilerle ittifak yapıp Asur devletini yıktılar. Böylece Mezopotamya’da toprak kazandılar. Anadolu’ya egemen olmak için Lidyalılarla sa­vaş­tılar. Savaşlar sonunda Kızılırmağı sınır yaptılar. Medlerin bağımsızlığına Persler isyan ederek son ver­mişlerdir.

Elamlar 1. İran’ın güney batısı ile Mezopotamya’nın doğu¬sunda kalan dağlık bölgede yaşamışlardır. Tarımsal top¬raklara sahip olmak için Sümer ülkesini istila etmişlerdir. 2. Elamların egemenliğine Asurlular son vermiştir.

ASURLULAR    Mezopotamya’nın Asur şehrinde yaşamışlardır. İlk zamanlarda ticarete önem vermişlerdir. Bu süreçte Ana­dolu’da koloniler kurmuşlardır. Kolonilerden en önemlisi Kayseri Kültepe’de kurulmuş olan Kaneş idi. Not: Kaneş’te (Kültepe) yapılan araştırmalar sonucu Anadolu’daki ilk yazılı belgeler bulunmuştur. Bu durum Anadolu’ya yazıyı Asurluların getirdiğini göstermiştir. Hititlerin yıkılmasından sonra Ön Asya’da güçlü bir devlet olarak ortaya çıkmışlardır. Doğu ve G.D.Anadoluyu, Suriye’yi, Filistin’i ve …

BABİLLİLER  Sami kökenli kavimlerdendir. En etkili oldukları dönem Hamurrabi dönemidir. Kral Hamurrabi iktidarını kurduğu orduya ve yaptığı ya­sa­lara dayandırmıştır. Böylece tarihin bilinen ilk monar­şik idaresini kurdu. Hamurrabi Mezopotamya’daki yasaları toplayarak konularına göre sistemli hale getirdi. Ayrıca yasalarında kısasa kısas özelliğine yer verdi. Hamurrabi’den sonraki süreçte devlet zayıfladı. Hititler bu devlete son verdi. Babilliler, Hititlerin yıkıl­ma­sından sonra Asur egemenliğine girdiler. Medlerle …

Akadlar    Sami kökenli kavimlerdendir. Tarihin bilinen ilk düzenli ordusunu kurarak Mezopotamya’da üstünlük sağladılar. Mezopotamya dışında toprak kazanarak tarihin ilk imparatorluğunu kurdular. Ancak bu imparatorluk kısa sürede dağıldı. Başlıca nedenleri, merkezi otoritenin tam olarak geliştirilememesi, iç isyanlar ve dış saldırılar. İran üzerinden gelen kavimlerin saldırısıyla Akad devleti yı­kıldı. Akad dili Mezopotamya’nın yaygın bir kültür dili olmuştur.

SÜMERLER   Konuştukları dilin filolojik yapısı ile bıraktıkları eserler Sümerlerin Orta Asya kökenli olduğunu ortaya koymuştur. Güney Mezopotamya’ya yerleşen Sümerler su­lama kanalları ve barajlar yaparak yaşadıkları toprağı ta­rıma elverişli hale getirmişlerdir. Tarihdeki ilk şehir devletlerini (siteleri) kurmuşlar­dır. Sümer kralları rahip kral özelliğini göstermişlerdir. Sümerler, Mezopotamya uygarlığının kurucusu ol­muşlardır. Başlıca buluşları şunlardır; Yazı, tekerlek, 60 tabanlı sayı sistemi, çemberin 360° oluşu, …