İslam Tarihi Ünitesi Ders Notu Konu Özeti

İSLAM TARİHİ

İSLAMİYET ÖNCESİ DÜNYANIN GENEL DURUMU

AVRUPA:

• 1:Batı Roma İmp. Yıkılmış
• 2:Avrupa’ya hakim olan Vizigotlar,Ostrogotlar ve Franklar krallıklar kurmuş ve kendi aralarında hakimiyet mücadalesi yaşanmıştır.
• 3:Krallıklar olmasına rağmen Kıtada Derebeylik rejimi hakim olmuştur.
• Avrupa’da Hristiyanlık dini yayılmıştır.
• Tüm Avrupa’ya Skolastik(Dini düşünce) düşünce yayılmıştır.
• Hristiyanlığın Katolik mehmebinin ruhani lideri Papa Aforozi,Enterdi ve Endülüjans gibi yeklilerle halı sindirmiş ülkede deney ve gözlem yapılmasını yasaklamıştır.
• Halk sınıflara ayrılmış ve halk cahil bırakılmıştır.

AFRİKA

• 1:Afrika’nın kuzeyine Doğu-Batı Roma İmp hakim olup din bakımından Hristiyanlık yayılmıştır.
• 2:Habesiştan2da güçlü bir Hristiyan krallık kurulmuş olup Bu devlet Diğer dinlere’de saygılıdır.

ASYA

• 1: Bu kıtaya hakim olan devletler Bizans,Sasani,Kök Türk ve Çin devletleridir.
• Bizans Devleti(Doğu Roma İmp.)
• 1:Balkanlar,Anadolu,Suriye,Filistin ve Mısıra Hakim olmuştur.
• Başkenti İstanbul olup Hristiyanlık Dinini resmi din olarak kabul etmişledir.
• Hristiyanlık (Ortadostluk Mezhebinin Ruhani liderliğini üstlenmişlerdir.Ruhani liderine Patrik adı verilir.
• Türkler,Sasani devletleriyle Siyasi mücadelere girmişlerdir.

Sasani İmparatorluğu:

• 1: 226 yılında Medain Şehri başkent olmak üzere İran’da kurulmuştur.
• 2:Bizansla mücadele etmişler,İstanbul’u kuşatmışlar ve Mısır,Suriye ve Yemen’e kadar yayılmışlardır.
• 3:Dini inanış bakımından Zerdüşt Dinini benimsemişlerdir.(Mecusi:Ateşe tapan)
• 642 Hz Ömer Döneminde ortadan kaldırılmıştır.

Kök-Türk Devleti:

• 1:552 yılında orta Asya’da Türklerin kurduğu güçlü bir devlettir.
• Gök Tanrı dinini benimsediler fakat Türkler arasında Hristiyanlık,Yahudilik,Zerdüşlik,Manihizm ve Budizm gibi dinler yayılmıştır.

ÇİN

• 1:Güneydoğu Asya’da çok köklü bir devlet kurmuşlardır.
• Türklerle sürekli siyasi mücadele içerisinde olmuşlardır.
• Halk sınıflara ayrılmış olup ülkede Taozim ve Konfüçyüsçülük dini yaygındır.

Hindistan:

• İslamiyetin doğduğu zamanlarda Hindistan’da güçlü bir devlet yoktu.
• Hindistan’da insanlar Kast sistemine ayrılmıştır.
• Ülkede en eski din Veda Dini olup bu dinin rahiplerine Brahman denilirdi.

Japonya:

• 1:Büyük okyanusta bir çok ada üzerinde kurulmuş bir ülkedir.
• 2:İslamiyetin doğusu esnasında siyasi bir etkinliği yoktur.
• 3:Ülkedede Şintozim inanışı egemendi.Ayrıca ülkede Budizm,Taozim ve Konfüçyüs’çülük inanışları da yayılmıştır.

İSLAMİYETTEN ÖNCE ARAP YARIMADASI

• İslamiyetten önce Arap Yarımadasında siyasi birlik kurulamamış ve güçlü bir devlet çıkmamıştır.
• Arabistanın Güneyinde Main,Sebe ve Himyeri ; Kuzeyinde Nebatlılar,Tedmürlüler ve Gassaniler devletleri kurulmuştur.
• Arabistan’da kabileler yönetimi hakimdi,
• Kabileler kendi aralarında kan davaları güder sürekli mücadele ederlerdi.
• Mekkede Darün Nedve denilen danışma kurulu şehir yönetimi ile ilgili konularda toplanır ve kararlar alırlardı.
• Şehrin yönetimi V. Yüzyılın ortalarında Kureyş kabilesine geçmiştir.

ARABİSTAN YARIMADASINDA SİYASAL BİRLİĞİN SAĞLANAMAMASINDA:

• 1:Arapların Kabileler halinde yaşamaları
• 2:Göçebe kabileler arasındaki rekabet ve kan davaları
• 3:Arabistan’da çok değişik dini inanışların benimsenmesi,
• 4:Bizans ve Sasani İmparatorlukların baskıların sürmesi.
• Arabistan’da Din ve İnanış:
• Dört farklı dini inanış benimsenmiştir Bunlar:
• 1:Puta tapıcılık: İnsanların yaptıkları putlara tapılmasıdır.En büyük putlar Lat,Menat,Uzza ve Hübel’ dir.Bu Putlar Kabenin içinde olup belli aylarda ziyeret
• 2:Hristiyanlık
• 3:yahudilik
• 4:Hanifilik: Hz.İbrahimin dinine inanan,puta tapıcılığı kabul etmeyen ve yeni bir peygamberin gelmesini bekleyen kimselerdi.
• Sosyal Hayat:
• Çölde yaşayan Araplara Bedevi,Şehirde yaşayanlara Medeni adı verilirdi.
• Bedeviler Hayvancılık ve tarım,Medeniler ticaretle uğraşırlardı.
• Kabile Yaşamında kan bağı çok önemliydi.
• Ailede erkeğe büyük önem verilir,kız çocuklarına itibar edilmez,kadına miras verilemezdi.Birden çok kadınla evlenmek serbest olup kız evladı olanlara hor gözle bakılırdı.Bazı durumlarda bu duruma dayanamayan aileler kız evlatlarını diri diri toprağa gömerlerdi.
• Kölecelik çok yaygın olup,köleler hayvan gibi çalıştırılır alınıp satılırdı.
• Arap kabileler 4 aydan oluşan haram aylarında savaşmazlar ve o ayda Mekke2de Ukaz adında büyük bir panayır kurulup,bir çok kabile Mekke’ye gelir,ticaret yapar,panayır yarışmalarına katılır veya Kabe’yi ziyaret ederdi.
• Mekke bir ticaret ve dini ibadet şehri ile ün salmıştı.
• Mekke’de Kureyş Kabilesinin üstünlüğü vardı.

PEYGAMBERİMİZİN HAYATI

• Peygamberimiz Fil vakasından 50 gün sonra ,Rebiullevvel ayinin on ikinci Pazartesi günü,tan yeri ağarırken, Mekke`de doğdu(20 Nisan 571 )
• Peygamberimizin babası Hz. Abdullah Kureyş’in ileri gelen delikanlılarından idi.
• Abdullah vefat ettiği zaman Peygamberimiz henüz Anne karnında altı aylıktı.
• Peygamber efendimizi(A.S) Ben`i Sa`d b.Bekr kabilesinden Süt annesi Halime hatun götürdü
• Dört yaşına kadar süt annesi Halime’nin yanında kaldı.
• 5 yaşında annesine teslim edildi ve 6 yaşında annesi Hz Amineyi kabuletti
• Dünyada,böylece Babasız ve Annesiz kalan Peygamberimizi,yüce Allah,hamisiz bırakmadı: Önce dedesi Abdulmuttalibin yanında, sonra da amcası Ebu Talib-in yanında kaldı. Peygamberimiz, sekiz yaşına kadar,Dedesi Abdulmuttalibin yanında,sekiz yaşından sonra da Amcası Ebu Talib-in yanında kaldı.
• On iki on üç yaşlarında iken amcası Ebu Talip’le bir ticaret kervanına katılıp Suriye’ye yola çıktı. Busra denen yerde Bahira adında bir papaz O’nun son peygamber olacağını verdiği cevaplar ve sırtında bulunan et beni şeklindeki iki kürek kemiği arasında bulunan nübüvvet mühründen (peygamberlik mührü) anladı. Suriye (Şam)’deki Yahudilerden endişe eden Ebu Talip, alış-verişi Busra’da yaparak Mekke’ye döndü.

Muhammedü’l-Emin: Hiç yalan söylemediği için ve doğruluktan ayrılmadığı için güvenilir Muhammed anlamındaki bu lâkapla çağırılmaya başlandı.

 

PEYGAMBERIMIZIN EVLENMESI

• Peygamberimiz hazreti Hatice adına ticaret yaparken, Peygamberimizdeki harikulade halleri görmüş ve yardımcısı Meysele ile Peygamberimize evlilik teklif etmişti. Peygamberimiz bu teklifi kabul ederek Kureyşlilerin en soylu kadınlarından olan hazreti Hatice ile evlendi.

PEYGAMBERIMIZIN COCUKLARI

• Peygamberimizin, hazreti Haticeden,iki erkek çocuğu,dört kız çocuğu doğmuştur Isimleri şöyleydi: Kasim, Abdullah, Zeynep,Rukayye ,Ümmü Külsüm,Fatima ve Cariyesi Mısırlı Maria`dan doğan Ibrahim`dir.
• Peygamberimizin Hakemliği:
• Kâbe’de bulunan ve Haceru’l-Esved (Kara Taş) denen taşı yerine koymada ihtilâfa düşen insanlara hakemlik yaptı. Buna Kâbe Hakemliği denir. Bugün Kâbe’nin içinde yer aldığı camiye de Mescid-i Haram denilmektedir.

PEYGAMBERLİĞİ:

Mekke yakınındaki Nur Dağı’nda Hira Mağara’sında 610 yılının Ramazan ayında ilk vahiy geldi ve son peygamber olduğu kendisine müjdelendi. Kur’an, Kadir Gecesi indirilmeye başlandı.

• İlk Müslümanlar:
• 1) Eşi Hz.Hatice 2) Çocuk yaştaki Hz.Ali 3) Yakın arkadaşı Hz.Ebu Bekir 4)Hürriyetine kavuşturduğu (âzatlı) kölesi Hz. Zeyd 5) O zaman köle olan Hz.Bilâl-i Habeşî.

HİCRET:

• Mekke’de işkenceler artınca Mekkeli Müslümanlar Medine’ye hicret etti. Peygamberimiz de yatağına Hz. Ali’yi yatırarak yanında bir rehber ve Hz.Ebu Bekir ile birlikte 622 yılında Medine’ye hicret etti.

İSLAM DEVLETİNİN KURULMASI 622:

Hicretten sonra Peygamberimiz  Medine’de İslam devletini resmen kurdu.

HİCRET(622)

• Müslümanların inançları uğruna Mekke’den Medine’ye göç etmelerine hicret denir.
• Hicrete katılanlara ‘’Muhacir’’medine’de Müslümanlara ev sahipliği yapanlara ise ‘’Ensar’’ denilmiştir.
• Hicretin Sonuçları:
• İslam Devleti kurulmuştur.
• Mekke-Şam ticaret yolu Müslümanların kontrolüne geçmiştir.
• Muhacir ve Ensarlar kardeş ilan edilmiştir.
• İslam Dininin yayılması hızlanmıştır.
• Hicri takvimin başlangıcı olmuştur.
• Medine’de Müslümanlar ile Yahudiler arasında Vatandaşlık antlaşması yapılmıştır.

MEDİNE ANTLAŞMASI

(Medine’de yaşan Müslüman Putperes ve Yahudilerin birlikte yaşamaları için gereken yasalardır(47 madde).Buna göre bazıları:

• Diyetler ve fidyeler eskisi gibi devam edecek.
• Museviler din hürriyetine sahip olacaktır.
• Yahudiler veya Müslümanlar üçüncü bir tarafla savaşırsa birbirlerine yardım edecektir.
• İki tarafta Kureyşli Müşrikleri korumayacaktır.
• Medine’ye karşı bir saldırıda şehir herkes tarafından korunacaktır.
• İki taraftan biri bir düşmanla barış yaparsa iki taraf da barış şartlarına uyacaktır.
• Üzerinde ihtilafa düşülen herhangi bir konuda Hz.Muhammed’e başvurulacaktır.

HZ.MUHAMMED DÖNEMİ SAVAŞLARI

Bedir Savaşı 624:

• Savaşın nedenleri:Müslümanlar,Ebu Süfyan Başkanlığında Mekkelilere ait bir kervanın Medine yakınlarından geçeceğini,bu kervanın gelirleriyle silah alınacağı ve Müslümanlara saldırılaşacağını duyunca kervanı ele geçirmeye karar verdiler.Bu amaçla Müslümanlar Hz Muhammed komutasında 300 kişi ile yola çıkıldı.
• Müslümanlar:300 kişi Mekkeli Putperesler:900 kişi

iki ordu Bedir kuyularının bulunduğu mevkide karşılaştılar…

Bedir Savaşının Sonuçları:

• Müslümanlar Mekkeli putpereslere karşı ilk askeri zaferini kazanmıştır.
• Şam ticaret yolu Müslümanların eline geçmiştir.
• Hz Muhammed’e güven bağlılık artmıştır.
• Savaş ganimetleri kurallara uygun olarak paylaşılmıştır.
• NOT:Bedir savaşında esir olanlar 10 Müslümanlara okuma yazma öğretme karşılığında serbest bırakılmıştır.

UHUD SAVAŞI 625

• Savaşın Sebepleri:Mekkeli putperestlerin Bedir savaşının intikamını almak istemeleridir.
• Medineli Müslümanlar Mekkeli putpersler

700 kişi                            3000 kişi

Savaşın gelişimi:Savaş Uhud Dağın eteklerinde meydana gelmiştir.Peygamberimiz elli kişilik bir okçu kuvvetini Mekkelilerin arkadan saldırmasını ihtimaline karşı Ayneyn Tepesine yerleştirmiştir.

Savaşın Sonuçları:

-Okçuların yerlerini bırakmaları sebebiyle müslümanlar kaybetmiştir.

-Mekkelilerle iş birliği yapan Medine’deki Beni Nadir Yahudileri şehirden çıkarılmıştır.

-Hz.Muhammedin Medine’deki otoritesi kesinleşmiştir.

-Hz Muhammedin emir ve isteklerin dışına çıkılmaması bu savaşla anlaşılmıştır.

HENDEK SAVAŞI 627

• Savaşın Nedenleri:Medine’deki Yahudilerin etkisiyle putperestlerin Müslümanları kesin olarak Müslümanları yok etmek istemeleri.

—-Savaş İranlı Selman-ı Farisi2nin teklifiyle Medine’nin kuzeyine büyük hendekler kazıldı.Bu yüzden bu savaşa Hendek savaşı denilmiştir.

Mekkeli Müslümanlar      Medineli Putperesler

3000 kişi                           12.000 kişi

Savaşın sonuçları:

–Ebu Süfyan komutasındaki putperestler yenildi.

–Putperestlerin son taaruz savaşıdır.

–Putperestlerle işbirliği yapan Medine’deki son Yahudilerde Medine’den çıkarılmıştır.

HUDEYBİYE ANTLAŞMASI 628

• Hendek Savaşından sonra Peygamberimiz Mekke’deki kabeyi ziyaret etmek istemiş ama putperestler izin vermemiştir.Bunun üzerine Hudeybiye denilen yerde mekkeli putperestlerle Hz Muhammed arasında Hudeybiye antlaşması imzalanmıştır.
• Hudeybiye antlaşmasının Maddeleri:
• Müslümanlarla karşı taraf arasında 10 yıl savaş olmayacak, iki tarafın hiçbiri diğerinin malına ve canına el atmayacak.
• Müslümanlar bu yıl Beytullah’ı ziyaret etmeksizin geri dönecekler. Gelecek yıl üç günden fazla olmamak üzere Mekke’ye gelip Beytullah’ı ziyaret edecekler. Bu üç gün süresince Mekkeliler şehir dışına çıkacaklar.
• Müslümanlardan Kureyş’e sığınacak olursa, geri döndürülmeyecek, fakat onlardan müslümanlara sığınanlar geri döndürülecek
• Müslümanlardan Hac, Umre ve ticaret için Mekke’ye gideceklerin canları ve malları güven altında olacak. Kureyş tarafında Mısır’a ve Şam’a gidenlerle ticarette bulunmak üzere Medine’ye gelenlerin de canları ve malları güven altında bulunacak
• İki taraf arasında on yıl savaş yapılmayacaktır.
• Reşit olmayan bir Mekkeli Müslüman olup Hz Muhammed’in tarafına geçerse,Medine’ye geri gönderilecekti.Mekkelilerin tarafına geçerse Müslümanlar ise geri iade edilmeyecekti
• Mekkeliler ve Müslümanlar istedikleri kabileler ile anlaşma yapacaklar,ama silahlı yardımda bulunamayacaktı.
• Hudeybiye antlaşmasının Önemi ve Sonucu:
• Mekkeliler, Müslümanların siyasî varlığını resmen kabul ettiler.
• Barış ortamının oluşması İslamiyet’e geçişi hızlandırdı.
• Mekke’nin fethi kolaylaştı.
• Müşriklerin Müslümanlığın varlığını tanıdığı resmi ilk belgedir.

PEYGAMBERİMİZ DÖNEMİNDE DİĞER FETİH HAREKETLERİ

HAYBER’İN FETHİ(629) (Müslümanlar-Yahudiler)

• Hayber’de yaşayan yahudilerin hem Mekkeli Müşriklerle hemde Saş Ticaret yolunda Müslüman kervanlarına saldırmaları üzerine Hayber’e Sefer düzenlenmiştir.
• Sonuçları:
• Şam Ticaret Yolunun güvenliği sağlanmıştır.
• Cizye vergisi alınmaya başlanmıştır.
• Yahudilere yarı yarıya ürün vergisi uygulanmaya başlanmıştır.

MUTE SAVAŞI (629)—Araplar-Bizanslılar

• Sebebi:Bir Müslüman elçisinin Busra valisi tarafından öldürülmesi
• Halid Bin Velid komutasında Müslüman kuvvetler Bizans kuvvetlerini püskürtüp zafer kazanmıştır.
• Bu başarı sebebiyle peygamberimiz Halid Bin Velid’e Seyfullah(Allahın kılıcı) unvanı vermiştir.
• Not:Mute Savaşı Müslümanların Bizans’la yaptığı ilk savaş ve Bizans’sa karşı kazandığı ilk zaferdir.

MEKKENİN FETHİ 630:

• Sebebi:Mekkeli Müşriklerin Beni Bekr kabilesine silah yardımı yapıp Müslümanlarla dost olan Huzaa Kabilesinin üzerine saldırması ve bu kabilenin Mekke’den çıkmak zorunda kalması..
• Sonuç:
• Peygamberimiz bütün gücüyle Mekke’ye sefer düzenledi.Mekke hiç savunma yapılmadan fetih edildi.
• Peygamberimiz Mekkeli müşriklere ‘’hepiniz hürsünüz’’diyerek onlarında müslüman olamsını sağladı.
• Peygamberimiz tarafından Kabe’nin içi putlardan temizlendi.
• İslamiyet Hicaz bölgesinin büyük bir bölümüne yayıldı.

HUNEYN SAVAŞI 630 (Müslümanlar-Putperestler)

• Savaş Mekke’nin etrafındaki Havazin putperest kabilelerle yapıldı.Bozguna uğratılan bu kabile daha sonra Müslümanlığı kabul etti.

TAİF KUŞATMASI 630 (Müslümanlar-Taifliler)

• Sebebi:Taiflilerin daha önce Mekkeli müşriklerle işbirliği yapması.
• Sonuç:yirmi gün süren Taif kuşatması Haram aylarının başlaması üzerine yarıda bırakıldı fakat Taifliler bir yıl sonra Müslümanlığı kabul ettiler.

TEBÜK SEFERİ 631 (Müslümanlar –Bizanslılar)

• Sebep :Bizans İmparatorluğunun müslümanlara saldıracağı iddiası..
• Sonuç: Otuz Bin orduyla Müslümanlar Tebük denilen yere sefer düzenledi ama haberin asılsız olduğu anlaşılınca Müslümanların ordusu geri döndü…
• Not:Hz Muhammed’in yaptığı son sefer…
• Hz Muhammedin katıldığı Savaşlar:
• Bedir Savaşı 624             Huney savaşı 630
• Uhud Savaşı 625             Taif seferi       630
• Hendek savaşı 627          Tebük seferi   631
• Hayber Fethi 629
• Mekke fethi 630

PEYGAMBERİMİZİN VEDA HACCI VE VEFATI 632

• Peygamberimiz Hicri yılının onuncu yılında hacı olup yüz binlerce Müslümana hutbe okuyarak Müslümanlarla vedalaşmıştır.Tarihte bu olaya Veda Haccı,okunan hutbeye Veda Hutbesi denir.
• Hutbeden Bazıları
• Allahtan başka ilah olmadığı
• Kur’an’ın tamamlandığı
• Kötülüklerden kaçınılması gerektiği
• Bütün Müslümanların kardeş olduğu
• Kan Davaların kaldırıldığı
• Kadınlara iyi davranılması

Peygamberimiz Medine’ye dönüşünde ağır bir hastalığa yakalanarak 8 haziran 632 de vefat etmiştir.

DÖRT HALİFE DÖNEMİ

• Halife:Hz. Muhammed’in peygamberlik görevi hariç,devlet başkanlığı ile ilgili bütün görevlerini yerine getiren İslam Devletinin başkanı demektir.
• Peygamberimizin vefatı üzerine Hz Ömer’in önerisiyle Müslümanların seçimiyle Hz Ebubekir halife seçilmiştir.
• Not:Halifeler seçimle iş başında geldiklerinden dolayı bu döneme ilk cumhuriyet dönemi de denilir.
• Dört halife dönemi sırasıyla
• 1-Hz Ebubekir Dönemi 3-Hz Osman Dönemi
• 2-Hz Ömer Dönemi 4-Hz Ali Dönemi

HZ EBUBEKİR DÖNEMİ 632-634

• Yalancı peygamberler ortadan kaldırıldı.
• Zekat vermek istemeyen ve isyan eden kabileler itaat altına alınmıştır.
• Dinlerinden dönen Arap Kabillilerinin yeniden Müslüman olması sağlanmıştır.
• Not:İslam devleti yukarıdaki uygulamalarla iç güvenliği sağlayarak dini ve siyasi alanda etkinlik kazanmıştır.
• Kur’an-ı Kerim Kitap haline getirilmiştir.
• Kur’an-ı Kerim’in Kitap haline getirilme sebepleri:
• 1-Ayetlerin unutulmaması
• 2-Ayetlerle hadislerin karıştırılmaması
• 3-Yalancı peygamberler ile yapılan savaşlarda bir çok hafızın şehit edilmesi
• 4-Kur’an-ı kerim’in özgün halinin korunması

FETİH HAREKETLERİ:

• Yermük Savaşı 634: İslam Devleti-Bizans
• Nedeni:Suriye Toprakların paylaşılamaması
• Yer: Suriye Toprakları
• Sonuç:
• 1-Müslümanların Arabistan dışında kazandığı ilk zaferdir.
• 2-Suriye kapıları Müslümanlara açılmış ve diğer fetihlere zemin hazırlamıştır.

HZ ÖMER DÖNEMİ 634-644

• Hz Ebubekir’in vasiyeti üzerine Müslümanlar tarafından halife seçildi.
• Hz Ömer Fetih Hareketleri:
• Suriye Fethi: Bizans’la yapılan Ecnadeyn Savaşı’nı (636) Müslümanlar kazandı.Bizans Suriye’yi terk etti ve bu savaş sonucunda Kudüs Patriği 637 yılında Kudüs’ü Müslümanlara teslim etti.
• Bu Savaş sonucunda Suriye ve Filistin fethi gerçekleşti.
• İran’ın Fethi:
• Sasani Müslüman savaşları hz.Ebubekir döneminde ilk savaş Hire’nin alınmasıyla başlamıştır.
• Hz Ömer döneminde Halid Bin Velid (Allahın kılıcı)Suriye üzerinden İran’a gönderildi. Sırasıyla Sasanilerle ;
• 1-Köprü Savaşı 634 :Sasaniler kazandı.
• 2-Kadisiye Savaşı 636:Müslümanlar kazandı
• Sonuç:Tüm Irak Müslümanlara geçti.
• 3-Celula Savaşı 637:Müslümanlar kazandı
• Sonuç:İran’ın başkenti Medain ele geçirildi.
• 4-Nihavent Savaşı 642:Müslümanlar kazandı
• Sonuç:
• Sasani ordusu tamamen dağıldı.
• İran tamamen fetih edildi.
• Horasan Bölgesinde Türklerle komşu oldular.
• Müslümanlar Hazar Denizi’ne kadar ulaştılar
• Mısır’ın fethi:
• İslam Orduları Amr bin As komutasında Mısır’a sefere çıktı ve Mısır’da Bizans ordularını yendi.(640-641)
• Hıristiyanlar cizye vergisi vermek koşuluyla din ve ibadetlerinde özgür kaldılar.
• Burada Müslümanlar Fustat ordugah şehrini kurdular.
• Mısırın fethi İskenderiye’nin alınmasıyla tamamlanmıştır.642.
• Not:Hz Ömer döneminde Suriye,Irak,İran,Azerbeycan ve Mısır fetih edilmiştir.
• Suriye Fethi: Ecnadeyn Savaşı 636
• Irak-İran Fethi:Köprü Savaşı 634,Kadisiye Savaşı 636,Celula Savaşı 637,Nihavent Savaşı 642
• Mısır fethi 640-41

DEVLETİN TEŞKİLATLANMASI

• İdari Amaçlı teşkilatlanma:
• Fethedilen ülkeler idari yönden büyük illere ayrıldı ve bu illere valilere tayin edildi.
• Divan kuruldu.
• Mali Amaçlı teşkilatlanma:
• Devlet gelirlerinin artması üzerine Beyt’ül mal (devlet hazinesi) kurulmuştur.
• Vergiler sistemli hale getirilmiştir.
• Askeri Amaçlı teşkilatlanma:
• Ordu teşkilatı kurulmuştur.
• Ordugah şehirleri kurulmuştur.
• Askeri ikta sistemi kurulmuştur.
• Askeri posta teşkilatı kuruldu.
• Adli Amaçlı teşkilatlanma:
• ilk defa adalet teşkilatı kurularak mahkemelere kadılar tayin edilmiş ,böylece yönetim ve yargı birbirinden ayrılmıştır.
• Sosyal Amaçlı teşkilatlanma
• Hicri takvim kullanılmaya başlandı

Not: Hz Ömer ,İranlı bir demirci tarafından sabah namazını kılarken hançerlenmiş,aldığı yaranın etkisiyle vefat etmiştir.(6449

HZ OSMAN DÖNEMİ(644-656

• Hz Osman Şura karı ile Hz Ömer’den sonra Halife seçilmiştir.

HZ OSMAN FETİH HAREKETLERİ

• Kuzeye Yapılan Fetihler
• Horasana gelen Müslümanlar burada Türklerle mücadele etmeye başladılar.
• Kafkas Dağlarına kadar ilerleyen Müslümanlar Burada Hazar Türklerle komşu oldular.
• Türgişler İslamiyet’in orta asya ve Karadeniz’de Müslümanlığın yayılmasını engellediler.
• Kuzey Afrikay’a Yapılan Fetihler
• İslam orduları Libya ve ardından Tunus’u ele geçirdiler.
• Denizlerdeki fetih Hareketleri
• İslam tarihinde ilk donanma kuruldu.Donanma Suriye Valisi Muaviye tarafından kurulmuştur.
• İlk Donanmanın başarısı Kıbrıs Adasının alınmasıdır.[649)
• İslam Donanması Kısa süre içinde Bizans Donanmasıyla yarışacak hale gelmiş ve Bizasn Donanmasını 655 yılında Zatü’s Savari Savaşında mağlup etmiştir.
• Devletin İç teşkilatlanması ve sorunları
• Kur’an-ı kerim’in Çoğalması
• Hz Osman Kur’an-ı Kerimi çoğaltarak ülkenin dört bir köşesine gönderdi ve okullar açtı.
• Not:Bu uygulama ile kutsal kitabımızın değiştirilmesin ve yok olmasının önüne geçilmiştir.
• İç karışıklıklar.:
• Emevi Soyundan gelen Hz Osman önemli yerlere Emevi soyundan gelenleri ataması üzerine diğer kabililer kargaşa ve ayaklanma çıkardılar.
• Not:Bu durum Müslümanlar arsında ilk karışıklıkların çıkmasına neden olmuştur.

Not:Hz Osman Mısır,Basra ve Kufe’den gelen kalabalık bir topluluk tarafından evinde kur’an okurken öldürülmüştür

Hz ALİ DÖNEMİ 656-661

• Hz Ali Şehit edilen Hz Osman’dan sonra Ensar ve Muhacirlerin teklifiyle Halife seçildi.
• Hz Ali Ortam sakinleşmeden Hz Osman’ı Şehit eden katillere dokunmadı.
• Hz Ali’nin bu tutumu karşısında Muaviye,Hz Ayşe,Talha ve Zübeyr suçluların hemen yakalanmasını istiyordu.
• Not:Yaşanan bu durum Hz Ali ile Muaviye,Hz Ayşe,Talha ve Zübeyr taraftarları arasında savaşlara neden oldu
• Cemel Vakası (656):
• Hz Ayşe’nin Devesinin etrafında Hz Ayşe taraftarlarıyla Hz Ali taraftarları arasında yapılan savaştır.
• Savaşın Sonuçları:
• 1-Hz Ali kazanmıştır.
• 2-Hz Ali Devlet merkezini Kufe’ye taşımıştır.
• Not:Cemel Vak2ası Müslümanların kendi aralarında yaptıkları ilk savaştır.
• Sıffın Savaşı ve Hakem Olayı (657)
• Savaşın nedenleri:
• Şam valisi Muaviye ve Mısır valisi Amr bin As’ın Hz Ali’nin halifeliğini tanımayarak Muaviye’nin kendisi halife ilan etmesi üzerine Hz ali ile Muaviye arasında cereyan eden savaştır.
• Sıffın ovasında yapılan savaşı Muaviye kaybetmek üzereyken Amr bin As yaptığı bir taktikle savaşı durdurdu ve yaşan bu sorunu tarafsız Müslümanların hakemlik yaparak çözülmesini istedi.
• Hakemler bu olaya el koydular ve hakemler hem Hz Ali’nin hem de Muaviye’nin halifeliğini tanımayarak yeni bir halifenin kurul tarafından seçilmesini istediler.
• Not:Bu karar Hz Ali uymuş fakat Muaviye taraftarları kabul etmemiştir.
• Not:Hakem olayı mevcut karışıklığı çözemediği gibi İslam dünyasını üçe bölmüştür.Bunlar;
• 1:Şiiler:Hz Ali taraftarları
• 2:Emeviler:Hz Muaviye taraftarları
• 3:Hariciler:Her ikisinin de halifeliğini kabul etmeyenler.
• Hz Alinin Şehit edilmesi:
• Hariciler islam dünyasındaki bu karışıklığın Hz Ali,Hz Muaviye ve Amr Bin As’ın öldürülmesiyle biteceğini ön gördüler.
• Muaviye ve Amr Bin As yapılan suikastlardan kurtuldu.
• Hz Ali ise hariceler tarafından şehit edildi
• Not:Hz Ali’nin ölümüyle Dört Halife Dönemi kapanmıştır.

EMEVİLER (661-750)

• Hz Ali öldükten sonra Şam Valisi Muaviye Halifeliğini ilan etti.
• Not:Kufeliler Hz Alinin oğlu Hasan Halife seçti fakat Hz Hasan kardeş kanı dökülmemesi için Hz Muaviye ile anlaşarak halifelikten vazgeçti.Anlaşmaya göre Muaviye öldükten sonra halife seçimle iş başına geçecekti.
• Hz Muaviye halife olduktan sonra devletin başkentini Şam’a taşıdı.

FETİH HAREKETLERİ                        

• İstanbul’un Kuşatılması:Bizans’ın başkenti İstanbul Muaviye döneminde 668 ve 674 yılında iki kez kuşatılmış fakat alınamamıştır.
• Nedenleri:
• İklim farklılığına askerlerin uygun sağlayamaması
• İstanbul’un Şam’a uzak olması
• İstanbul’un etrafının güçlü surlarla çevrili olması
• Bizans İmp.nun Grejuva adı verilen ‘’denizde yanabilen Rum ateşi’’ile savunma yapması
• Not: Bu kuşatmada Peygamberimizin Medine’ye geldiğinde evinde misafir olduğu Hz Eyyüp el Ensari katılmış ve Fatih Sultan Mehmet İstanbul’un fethi sırasında Hz Eyyüb’un mezarını bularak ona Eyüp Sultan olarak bilinen türbe yaptırmıştır.

KERBELA OLAYI (680)

• Hz Muaviye Hz Hasanla imzaladığı anlaşmayı yok sayarak ölmeden önce oğlu Yezid’i halife seçti.
• Hz Muaviye ölünce Hz Ali taraftarları olan Kufe’liler Yezid’in halifeliğini tanımayarak Hz Ali’nin küçük oğlu Hz Hüseyin’in halife olduğunu ilan ettiler.
• Hz Hüseyin Kufe’ye gitmek üzere hareket etti fakat Kerbela denilen yerde Yezid tarafından öldürüldü.
• Not:Yaşanan bu olaya islam aleminin kesin olarak Şii ve Sünni olarak ayrılmasına yol açmıştır.
• Şii:Hz ali taraftarları.
• Sünni :Hz Muaviye ve Hz Muhammed’in yakınlarının taraftarları.

KUZEY AFRİKA VE İSPANYA’NIN FETHİ

• Hz Yezid döneminde Cezayir ve fas fethedilmiştir.
• Abdulmelik döneminde Afrika egemenliği kesinleşmiştir.
• Tarık Biz Ziyad komutasındaki İslam orduları Cebeli Tarık Boğazını geçerek İspanyadaki Vizigot Krallığını Kadisk Savaşı’yla 711 yıkarak egemenlik kurmuşlardır.
• İspanya’nın fethinden sonra Pirene Dağları aşılarak Fransa’ya girdiler.Franklarla yapılan Puvatya Savaşı’nı Müslümanlar kaybetti.
• Not:Puvatya Savaşı ile batıdaki İslam ilerleyişi durmuştur.

TÜRKİSTAN FETİHLERİ

• Türkler ile Araplar arasında en büyük çatışmalar bu dönemde yaşanmıştır.
• Bu dönemde Kök Türkler yıkılmış Türgişler kurulmuştur.
• Muaviye ve oğlu döneminde Maveraünnehir,Harezm,Türkistan ve Buhara ele geçirildi.
• Bu savaşların sürmesi Türklerin İslamiyete girmesi gecikmiştir.

EMEVİLERİN TEŞKİLATLANMASI

• Devletin Merkezi Kufe’den Şam’a taşınmıştır.
• Harac-ül Halife adlı muhafız birlikleri kurulmuştur.
• Ülke eyaletlere ayrılmıştır.
• Halife Abdülmelik döneminde ilk İslam parası bastırılmıştır.(Bizans ve Diğer ülkelerin ekonomik baskısından kurturuldu.)
• Abdülmelik döneminde Arapça resmi dil ilan edilmiştir.(farklı resmi dillerin kullanılması önlenmiştir.)
• Berid adlı posta teşkilatı kurulmuştur.(Çıkan isyanlar bu sayede daha çabuk öğrenilmiştir.)
• Divan-ül haraç adlı mali teşkilat oluşturulmuştur,
• Devletin Merkezi Kufe’den Şam’a taşınmıştır.
• Harac-ül Halife adlı muhafız birlikleri kurulmuştur.
• Ülke eyaletlere ayrılmıştır.
• Halife Abdülmelik döneminde ilk İslam parası bastırılmıştır.(Bizans ve Diğer ülkelerin ekonomik baskısından kurturuldu.)
• Abdülmelik döneminde Arapça resmi dil ilan edilmiştir.(farklı resmi dillerin kullanılması önlenmiştir.)
• Berid adlı posta teşkilatı kurulmuştur.(Çıkan isyanlar bu sayede daha çabuk öğrenilmiştir.)
• Divan-ül haraç adlı mali teşkilat oluşturulmuştur,

EMEVİ DEVLETİNİN YIKILMA NEDENLERİ

• Arap milliyetçiliği yaparak,arap olmayan Müslümanları Mevali (azadlı köle)görmeleri.
• Gayrimüslimlerden alınan Cizye ve Haraç gibi vergilerin Arap olmayan Müslüman topluluklardan da alınması.
• Şiilerin ve Abbasilerin yıkıcı çalışmaları.
• Muhammed soyundan gelenlere kötü davranılması,bir çoğunun öldürülmesi.
• Emevi ailesi arasındaki iç çekişmeler
• Sınırların genişlemesi ile merkezi otoritenin zayıflaması.
• Not:Emevi yönetimine karşı ilk ayaklanma Horasan’da türk Ebu Müslim tarafından yapılmıştır.
• Not:Emevilerin ırkçı politika uygulayıp arap olmayan Müslüman olamayanları köle nitelendirilmesi Müslümanlığın yayılmasını engellemiştir.
• Not:Arap olmayan halk,Arapların kendilerinden üstün olmadıklarını ispat etmek amacıyla bilim ve sanat alanında kendilerini kanıtlamak için ‘’Şuubiye Akımı’’ başlatmıştır.
• Not:Arap milliyetçiliği sonucunda halk dört sınıfa ayrılmıştır.
• 1-Müslümanlar Araplar:(en üstün arap müslümanlar9
• 2-Mevali:Arap olmayan Müslümanlar.(Azatlı köle)
• 3-Zımmi: İslam Devletinde yaşayan gayrimüslim halk.
• 4-Köleler:Az sayıda olsa köle insanlar mevcuttur
• Emevilerin yıkılışı: Horasanda Türk asıllı Ebu Müslim adlı bir komutanın çıkardığı ayaklanma Irak ve İran’da yayıldı.Emeviler’e muhalefet eden kurup Peygamberimizin amcası Abbas’ın soyundan gelenler yapmaktaydı.Ebul Abbas Küfe’de Ebu Müslim tarafından halife ilan edilince ayaklanmalar durdu ve son Emevi halifesi II.Mervan öldürülünce 750 tarihinde Emeviler yıkıldı.

ENDÜLÜS EMEVİ DEVLETİ(756-1031

• Emevi Halifesi Hişam’ın torunu Abdurrahman tarafından İspanya’da kurulmuştur.
• Başkenti İspanya’nın kuzeyi olan Kurtuba’dır
• Endülüs Emevi devleti hem Franklarla hem de Abbasilerle savaşmıştır.
• Daha çok bilim,sanat ve kültürde ileri gitmişlerdir.
• Kurtuba Medresesi Avrupa’nın birçok öğrencisine eğitim vermiş ve Rönesansın doğmasında etkili olmuş bir eğitim yuvası olmuştur.
• Bu dönemde Üç Müslüman devlet hakim sürerken hepside halife olduklarını açıklamıştır.Bunlar:
• 1-Endülüs Emevi Devleti 2-Mısır’da fatimiler
• 3-Abbasiler
• Çıkan İsyanlar sonucu 1031 de yıkıldı ve Tevaif-i Mülük denilen küçük devletlere ayrılmıştır.

ENDÜLÜS EMEVİ DEVLETİNİN AVRUPAYA ETKİLERİ

• İslami yaşayış tarz ve biçimi taklit edildi.
• Müslümanlar tarafından kurulan ilim merkezi Tuleyta Şehri Hıristiyanların eline geçince bir çok Avrupa’lı öğrencilere hizmet veren bilim merkezi oldu.
• Müslüman Medreselerin ilmi bilgilerini tercüme ettiler.İlkönce doğa,sonra gök bilimiyle sonra felsefe çalışmalarıyla uğraştılar.
• Gırnata Şehri Avrupa’nın bilim,kültür sanat şehri haline dönüştü.Rönesans’ın doğmasına zemin hazırladı.
• Alfonso Endülüs kültüründe etkilenerek sarayının her tarafını islam Kültürüyle bezedi ve kendisini de İki milletin İmparatoru ilan etmiştir.

BENİ AHMER DEVLETİ (1232-1492)

• Endülüs Emevi Devleti yıkıldıktan sonra kurulan devletler arasında en uzun yaşayanıdır.
• Başkenti Gırnata şehri olmasından dolayı bu devlete Gırnata İslam Devleti’de denir.
• Hıristiyanların saldırıları sonucu 1492’de yıkılmıştır.
• Müslümanların yapıtları kitapları yakılıp yıkılmıştır.
• Müslümanlar ve Yahudiler Engizisyon Mahkemelerinde din değiştirmeye zorlanmıştır.
• İşkence gören Müslümanlara ve Yahudilere yardım eli uzatmış ve bir kısmı gemilerle Osmanlıya Yerleşmişlerdir.Ülkemizde Musevi vatandaşların çoğunun atası bunlardır.

ABBASİLER (750-1256)

• 750 Yılında Peygamberimizin amcasının soyundan gelen Ebul Abbas Abdullah tarafından kurulmuştur.
• Ebul Abbas başkenti Şam’dan Kufe’ye taşımıştır.
• Halife Mansur döneminde başkent Kufe’den Bağdat’ a taşınmıştır
• Abbasilerin en parlak dönemi Halife Harun Reşit dönemidir.
• Bu dönemde Bizans vergiye bağlanmıştır.
• Harun Reşitten sonra sırasıyla Emin,Memun ve Mutasım halife olmuşlardır.
• Not:Emin,Memun ve Mutasım döneminde Türkler büyük önem verildi.751 Talas Savaşı’ndan sonra Türkler kitleler halinde Müslüman oldular.
• Not:Abbasiler Emeviler gibi arap milliyetçiliğini benimsememiştir.Bu uygulama Türklerin müslüman oluşunda ve Abbasilerde görev almalarında etkili olmuştur.
• Halife Mutasım döneminde bir çok Türk Abbasilerde görev almaya başlamıştır.
• Samarra Şehri:Halife Mutasım Türklerin Araplarla karışarak savaşçı özelliklerini kaybetmemeleri için kurmuştur.
• Avasım Şehirleri:Abbasiler Bizans Saldırılarına karşı Bizans sınırında kurduğu Türk şehirleridir. (Diyarbakır,Malatya,Maraş,Antakya,Adana,Tarsus)

ABBASİLERİN ZAYIFLAMASI

• Tevaif-i Mülük:Abbasi Devletinin zayıflamasıyla Ababasi sınırlarında kurulan devletlerdir.Bunlar;
• Mısırda:Fatimiler-İhşitler-Tolunoğulları
• Kuzey Afrikada:Aglebiler
• Maveraünnehir’de:Samanoğulları
• Irak ve İran’da:Buveyhoğulları
• Horasan’da:Tahiriler
• İspanya’da:Endülüs Emevi Devleti

Not:Büveyhoğullarının 945 yılında Bağdatı işgal etmesi üzerine Gazne Hükümdarı Mahmut Abbasilere yardım edip Halifeti bu baskıdan kurtardığı için Gazneli Mahmut halifeden ‘Sultan’ unvanı almıştır.

ABBASİLERİN YIKILIŞI

• Yıkılış Nedenleri:
• Çok geniş sınırlara ulaşması
• Teşkilat ve idari açıdan zayıf olmaları
• Eyalet valilerin merkezi otoriteyi dinlememeleri
• Şiilerin yıkıcı faaliyetleri
• 1258 yılında İlhanlı Hükümdarı Hülagü han Bağdat’ı işgal ederek Abbasilere son vermiştir.
• Abbasilerin Bilimsel ve Kültürel Faaliyetleri
• Bu dönemde yunanca,Hintçe,Farsça ve Süryanice eserler Arapçaya çevrilmiştir.
• Bağdat’ta Beytül Hikmet adlı Üniversite açılmıştır.

TÜRK VE İSLAM BİLGİNLERİ

• İslam dünyasında dini ilimlere ve fen bilimlerine oldukça önem verilir üniversitelerde bu dersler beraber okutulurdu.
• İslami bilimler:
• Tefsir:Kur’an-ı kerim’i açıklayan ve yorumlayan bilim bu bilimle uğraşanlara müfessir denir.Taberi,Zemahşeri,İbn-i mesud’tur.
• Hadis:Peygamberimiz söz ve davranışlarıdır.Bu işlerle uğraşanlara muhaddis denir.Buhari,Müslim,Ebu Davud,Tırmizi en önemlilerdendir.
• Fıkıh:İslam hukukudur.Bu işle uğraşanlara Fakih denir.
• Ebu Hanife,İmam Malik,İmam Şafi,İmam Ahmet bin Hanbel
• Tasavvuf:Allah’ı tanımayı ve ona kalp yoluyla yakınlaşmayı amaç edinen ilim dalıdır.En önemli tasavvuf Muhyiddin ibni Arabi’dir.
• Kelam:Allahın birliğini,sıfatlarını,peygamberlik ve Ahiretle ilgili konuları akıl ve mantık yoluyla ispat eden bilimdir.İma Maturdi ve İmam Eş’ari en ünlüleridir.
• SOSYAL VE FEN BİLİMLERİ
• Tarih:Taberi, İbnü’l Esir,   Mesudi
• Coğrafya:Mesudi, İbn-i Fadlan, İdrisi
• Astronomi: İslam Dünyasında ilk astronomiyle Fezari ilgilendi.Yıldızların hareketlerini izledi,güneş ve ay tutulmalarının zamanını tahmin etti.El Harezmi ise astronomi cetvelleri hazırlayarak yıldızların hareketlerini inceledi.Birçok rasathaneler kuruldu.
• Matematik: Harezmi’nin Hisar’l Cebr adlı eseri Avrupa dillerine çevrildi ve Avrupa’daki üniversitelerde okutuldu.
• Kimya: Cabir ilk bilinen kimyacıdır.İlk hassas teraziyi kullanmış,altın yapmaya çalışmış,kumaş ve deri boyama yöntemleri geliştirmiş.
• Fizik: İbnü’l –Heysem en önemli fizikçidir.
• Felsefe:İlk Çağ Yunan felsefeleri örnek alınarak İslam felsefesi ortaya çıktı.Kindi, Farabi,   İbni Sina   ve   İbni Rüsd’dür.
• Tıp ve Eczacılık: En ünlü tıpçılar İbn-i Sina ve Errazi’dir. İbn-i Sina’nın El Kanun Fi’t adlı eseri 500 yıl süreyle Avrupa’da temel tıp olarak okutuldu.Bu kişi Avrupa’da Avicenna adıyla tanınmıştır.
• Errazi’nin çiçek ve kızamık hastalıklarıyla ilgili eserleri Avrupa’da okutuldu.