AFYONKARAHİSAR (AFYON)

İç batı Anadolu’nun doğu yanında bir kent ve il merkezi.

Eskiçağ’da Hititlere bağlı Arzava beyliklerinden biri tarafından kurulduğu sanılmaktadır. Afyon ve çevresi Hititlerin yıkılmasından sonra İ.Ö. VII. yüzyıla kadar Friglerin, İ.Ö. 546’ya kadar Lidya devletinin, İ.Ö. 334’e kadar Perslerin, Büyük İskender’in, İ.Ö. 133’e kadar Bergama krallığının, Roma imparatçorluğunun ve Doğu Roma İmparatorluğunun yönetiminde kaldı. XII. yüzyılda Anadolu Selçuklu devletine katıldı. XIV. yüzyılda Germiyanoğullarının eline geçti. 1390’da Yıldırım Bazeyit tarafından alındı. Ankara savaşından sonra yeniden kurulan Germiyanoğulları beyliğinin yönetiminde kaldı. 1428’de II. Yakup beyin vasiyeti üzerine bütün Germiyan ülkesi ile birlikte Osmanlı devletine katıldı. Anadolu eyaletine bağlı bir sancak merkezi oldu. Kurtuluş savaşı sırasında iki kez Yunanlıların işgalinde kaldı. Büyük Taarruz’da bir günde Türk kuvvetleri tarafından geri alındı.

Afyon kalesi, şehrin, ortasında, yerden 226 m. yükseklikte, koyu renkli sert kayalardan oluşan dik yamaçlı bir tepe üzerindedir. Kale, Selçuklu sultanı Alâeddin Keykubat zamanında ve Osmanlılar döneminde onartıldı. Saray, mescit, ambar ve sarnıçlar yaptırıldı.

Afyon’un eski eserleri arasında bulunan, Kale mahallesindeki Ulucami, sancakbeyi Nasredüddin Hasan tarafından 1273’te yaptırılmıştır. Selçuklular ve beylikler döneminin özelliği olan ahşap mimarlığın önemli örneklerindendir. Kırk ağaç direk üzerine oturan damı alçak ve uzundur.

Kuyulu cami, çinilerle süslenmiş minaresiyle Afyon’daki Selçuklu yapılarının en güzelidir. 1331’de yapılmış olan Kubbeli mescittin kapısı, ağaç oymacılığının güzel bir örneğidir. Kâbe mesciti 1397’de yapılmıştır. Ak mescit ile İmaret camisi büyük yapılardır. İmaret camisini Osmanlı büyük vezirlerinden Gedik Ahmet Paşa yaptırmıştır (1477). Mimarı Ayaz Ağadır. İki büyük kubbesi ve burmalı bir minaresi vardır. Medresesi ve hamamı ile bir külliyedir. Medresesi Afyon müzesidir.

Bunlardan başka Mısrî camisi (1483), Çavuşbaşı camisi (1575), Atpazarı camisi (1598) gibi eserler bulunmaktadır. Şehrin kuzey kenarında Selçuklulardan kalma Altı-göz köprüsü (1214) vardır.

Afyon’da bulunan Zafer Anıtı, Büyük Taarruz’un ve zaferin anısıdır. Yakınında Kurtuluş Savaşı müzesi bulunmaktadır.