Hunlardan Önceki Türklerin Yaşayışları

Hunlardan Önceki Türklerin Yaşayışları

Hunlardan önce, henüz teşkilâtlı bir topluluk hâline ulaşamamış olan Türkler, toplayıcılık, avcılık ve göçebelik dönemlerinden sonra yerleşik hayata geçmişlerdir.

İlk dönem, toplayıcılık dönemi olmuştur. Nüfusun az olması sebebiyle gerekli olan besinler kolayca sağlanabiliyordu. Bu dönemde çeşitli hayvanlar tanınmış ve bunların bir kısmı (at, koyun) evcilleştirilerek, hayvancılığa geçişin şartları hazırlanmıştır.

Orta Asya’da toplayıcılık döneminden sonra hayvancılık dönemi başladı. Ancak, yaşanan bölgelerin iklim ve bitki örtüsünün, hayvanların beslenmesinde yeterli olmayışı, beraberinde göçebeliği getirmiştir. Bu sebeple Türkler, yeni otlaklar bulmak amacıyla devamlı yer değiştirmek zorunda kalmışlardır. Bu durum, bozkır insanını doğayla mücadeleye yöneltmiş ve savaşçı bir özellik kazanmasını sağlamıştır.

Orta Asya bozkırlarında, otlakların yaya olarak gidilemeyecek kadar geniş bir alanda olması, atın evcilleştirilerek binek hayvanı olarak kullanılmasına yol açmıştır. Batılıların eski Türk medeniyetine “atlı-göçebe medeniyeti” adını vermelerinin nedeni budur. At, bozkır insanının hayat mücadelesinde en büyük yardımcısı olmuştur.

Türklerin, hayvanları evcilleştirmesi ile başlayan döneme “çoban medeniyeti” adı verilir. At, sığır, deve ve ren geyiği, Türklerin, ilk dönemlerde evcilleştirdikleri hayvanlardır. Bu hayvanların evcilleştirilmesiyle, bunların sadece etinden değil, sütünden yoğurt ve peynir yapılarak da yararlanılmaya başlanılmıştır. Türkler, bu dönemde deri eşyalar da imal ediyorlardı. Kilim, keçe ve halı dokuyorlardı. Bilim adamları, halının ana yurdu olarak Orta Asya’yı gösterirler.

Türklerin hayvancılığa geçişleri, kendilerini yarı göçebe bir hayata yöneltmiştir. Ekonomik hayatın temeli hayvancılığa dayanıyordu. Türk boyları hayvanlarına ot ve su bulmak için konar – göçer hayatı yaşıyor, at ve araba kullanarak, çadırlarını yaylalara ve otlaklara taşıyorlardı.

Evcilleştirilen hayvanların beslenmesi için ekilen bazı bitkiler, daha sonra insanların geçim kaynağı oldu. Türkler, tarımla uğraşmaya başladıktan sonra, toprağa büyük önem verdiler. “Saban” kelimesi, Türkçe’de bilinen ilk ziraat sözcüklerinden biridir. Türklerin bildikleri ilk tarım ürünü “yonca” olup, bunu hayvan yemi olarak kullanmışlardır. Tanıdıkları ilk gıda maddesi ise “dan” olmuştur.

Bozkırın zor koşulları, Türklerin karakter yapısını da belirlemiştir. Bu zor koşulların getirdiği dayanıklılık, güçlü bir irade, kendine güven, disiplin, kanaatkârlık, Türk karakterinin başlıca özellikleri olmuştur.

Çin kaynaklarında, Orta Asya’nın Hunlardan önceki sahiplerinden Hiung-nu diye bahsedilmektedir. Yapılan araştırmalar, onların bozkır kültürünün özelliklerini taşıdıklarını ortaya koymuştur.

Bozkırın zor koşulları Türklerin karakterini etkilemiştir. Bu zor koşulların getirdiği kendine güven, güçlü bir irade, dayanıklılık ve kanaatkârlık Türk milletinin başlıca özellikleri olmuştur.

Bozkırlar tarımdan çok hayvancılığa elverişlidir. Bozkır yaşamında, hayvan sürülerinin güdülmesi ve korunması için mutlaka atın ehlileştirilmesi gerekmiş; otlakların yaya olarak gidilemeyecek kadar geniş bir alanda olması atın binek hayvanı olarak kullanılmasına yol açmıştır. Atın ehlileştirilmesi, Türklerin hayatını çok kolaylaştırmıştır. Atın dışında sığır, deve ve ren geyiği de ilk dönemde Türklerin evcilleştirdikleri hayvanlardır. Ekonomik hayatın temeli bu dönemde hayvancılığa dayanmaktadır. Türk boylan, sürülerine ot ve su bulabilmek için konar göçer bir hayat yaşamışlar, at ve araba kullanarak çadırlarını yaylalara ve otlaklara taşımışlardır.

Evcilleştirilen hayvanların beslenmesi için bazı bitkilerin ekilmesi zorunlu hâle gelmiştir. Türkler tarımla uğraşmaya başladıktan sonra toprağa büyük önem vermişledir. Türkçe’de bilinen ilk tarım sözcüğü olan saban bu dönemde ortaya çıkmıştır. Türkler, hayvanlarına yem olarak yonca; kendi beslenmeleri için de mısırı yetiştirmişlerdir.