I. 1980 SONRASI TÜRKİYE

1. Siyasi Gelişmeler

1983 milletvekili genel seçimlerinde Turgut Özal’ın liderliğindeki Anavatan Partisi (ANAP) iktidara geldi. ANAP Hükümeti ekonominin liberalleşmesi konusunda hızlı adımlar attı ve 1987’ye kadarki ilk iktidar döneminde ülke ekonomisinde belirgin iyileşmeler görüldü. Türkiye’nin dünyaya açılmasında önemli adımlar atılarak AB’ye tam üyelik için başvuru yapıldı.

1987’de yapılan referandum ile 12 Eylül askerî müdahalesi sonucunda siyaset yasağı konan Süleyman Demirel, Bülent Ecevit, Necmettin Erbakan ve Alparslan Türkeş’in siyasi yasakları kalktı. Kasım 1987 seçimlerinden ANAP yine birinci parti olarak çıktı.

31 Ekim 1989’da TBMM kararıyla cumhurbaşkanı olan Turgut Özal’ın yerine Yıldırım Akbulut başbakan oldu. 1991 seçimleri sonucunda Süleyman Demirel başbakanlığında DYP-SHP Koalisyon hükümeti kuruldu. Turgut Özal’ın 1993 yılında ölümü ile Süleyman Demirel cumhurbaşkanı oldu.

Süleyman Demirel’in yerine Tansu Çiller DYP genel başkanı ve Türkiye’nin ilk kadın başbakanı oldu. Bu dönemde Türkiye, AB standartlarına uyum sağlamak amacıyla Temmuz 1995’te Anayasa’da özellikle siyasi partilerle ilgili bazı yasaklar kaldırılırken siyasi partilere üye olma şartı ve yaşı gibi birçok konuda değişiklik yapıldı. AB ile “Gümrük Birliği Anlaşması” imzalandı.

Aşağıdaki tabloya göre 1995 yılında Avrupa Topluluğu ile imzalanan Gümrük Birliği Anlaşması, Türk ekonomisini nasıl etkilemiştir? Olumu ve olumsuz yönlerini sorgulayınız.

Yıl	İhracat (milyon dolar)			İthalat (milyon dolar)
	Toplam ihracat (A)	AB ülke­lerine ihracat (B)	B/A(%)	Toplam ithalat (C)	AB ülkele­rinden ithalat (D)	D/C(%)
1990	12.959	6.604	50,9	22.302	8.872	39,7
1996	23.224	11.549	49,7	43.626	23.138	53,0
1998	26.974	13.498	50,0	45.921	24.075	52,4
2000	27.774	14.510	52,2	54.502	26.610	48,8
2002	36.059	18.459	51,2	51.553	23.321	45,2
2004	63.167	34.451	54,6	97.539	45.444	46,6
2006	85.528	35.252	52,0	139.480	44.289	39,4

1995 ile 2001 yılları arasında Türkiye’yi Necmettin Erbakan, Mesut Yılmaz ve Bülent Ecevit başbakanlığındaki koalisyon hükümetleri yönetti. Bu dönemde Türkiye’nin Avrupa Birliğine tam üyeliğini sağlamak için önemli çalışmalar yapılırken hazırlanan “Ulusal Program” çerçevesinde AB’ye uyum yasaları çıkarıldı. Mayıs 2000’de Ahmet Necdet Sezer cumhurbaşkanı seçildi. 2002, 2007 ve 2011’de yapılan seçimlerde tek başına iktidara gelen Adalet ve Kalkınma Partisi (AKP)’nin kurduğu hükümet ülkeyi yönetmektedir. Görev süresi dolan Ahmet Necdet Sezer’in yerine 2007’de Abdullah Gül cumhurbaşkanı seçilmiştir.