Büyük Taarruz ve Başkomutanlık Meydan Savaşı (26 Ağustos-9 Eylül 1922)

BÜYÜK TAARRUZ VE BAŞKOMUTANLIK MEYDAN SAVAŞI (26 AĞUSTOS-9 EYLÜL 1922)

TAARRUZ HAZIRLIKLARI

1-  Bu döneme kadar savunma savaşları yapan Türk ordusu saldırı için eğitilmiş

2-  Yurdun tüm olanakları seferber edilmiş, araç, gereç ve malzeme eksiklikleri giderilmiş

3-  Anlaşma Devletleri’nin depolarından binlerce silah Anadolu’ya kaçırılmış

4-  Doğu ve Güney Cephelerindeki son birlikler Batı Cephesine kaydırılmış

5-  Tüm bu hazırlıklar gizlilik içinde yapılmıştır.

TBMM’de bazı milletvekillerinin karşı çıkmalarına rağmen savaş öncesinde Mustafa Kemal’in Başkomutanlık görevi üç ay süreyle uzatılmıştır.

BÜYÜK TAARRUZ (26 AĞUSTOS 1922)

Mustafa Kemal, 6 Ağustos 1922’de tüm ordu birliklerine saldırı için son hazırlıklarını yapmalarını gizli bir emirle bildirmiştir.

Saldırı planı, Yunan birliklerini bir baskında çevirme ve yok etme ilkesine göre düzenlenmiş ve saldırı 26 Ağustos sabahı Türk topçusunun Kocatepe’den açtığı ateşle başlamıştır.

30 Ağustosa kadar yapılan savaşlar sonucunda Yunan cephelerinin bir kısmı yok edilmiş, Yunan kuvvetleri doğudan ve güneyden I. ve II. ordularımızla, kuzeyden ve batıdan süvari kolordumuzla kuşatılarak Dumlupınar’ın kuzeyinde Aslıhanlar birliğine sürülmüş ve bu bölgede kuşatılmıştır.

30 Ağustos günü Mustafa Kemal’in doğrudan yönettiği Başkomutanlık Meydan Savaşının sonucunda Yunan ordusunun en önemli bölümü yok edilmiş ve subayları esir alınmıştır.

Mustafa Kemal ordusuna”Ordular ilk hedefiniz Akdeniz’dir.: İleri!” emrini vermiş ve bu emirden sonra kaçan Yunan askerleri takip edilerek 9 Eylül’de Türk Ordusu İzmir’e girmiş, 18 Eylül’de Batı Anadolu’da tek bir düşman askeri kalmamıştır.

İTİLAF DEVLETLERİ’NİN ATEŞKES TEKLİFLERİ

Batı Anadolu’nun düşmanlardan kurtarılmasından sonra sıra Boğazlara, İstanbul’a ve Trakya’ya gelmişti.

Ordularımızın bir taraftan Çanakkale diğer taraftan İstanbul üzerine yürümesi İtilaf Devletleri arasında büyük şaşkınlık uyandırdı.

İngiltere Başkanı Loyd George her ne pahasına olursa olsun Boğazların ve İstanbul’un Türklere karşı silahlı savunulmasına taraftardı.

Fakat İngiltere kamuoyu bu konuda kendisini desteklemedi. Dominyonlar da Çanakkale için asker göndermeyeceklerini bildirdiler.

Fransa ve İtalya’ya gelince, Loyd George’un düşüncesine katılmadıkları gibi Çanakkale’nin Anadolu sahilindeki kuvvetlerini bile çekerek Trakya’ya geçtiler.

Bu gelişmeler sonucu İtilaf Devletleri Boğazlara karşı yapılmakta olan Türk askeri harekatının durdurulması için İzmir’de bulunan Başkomutan Gazi Mustafa Kemal Paşa’ya başvurdular.

Bu devletlerin dışişleri bakanları da, gönderdikleri notalarla Türk Hükümetinden yapılacak barış konferansına katılmak üzere delegelerini seçmesini, barış görüşmeleri devam ettiği sürece Boğazlardaki tarafsız bölgeye asker gönderilmemesini istediler.

Bu şartlar kabul edilecek olursa, Edirne ile beraber Meriç’e kadar Doğu Trakya’nın Yunanlılardan alınıp Türklere verileceğini bildirdiler. Ayrıca Yunanlıların çekileceği hattı görüşüp kararlaştırmak için İzmit veya Mudanya’da bir konferansın toplanmasını teklif ettiler.

İstanbul’da bulunan Fransız Hükümeti temsilcisi Franklin Bouillion bu antlaşma metnini İzmir’de bulunan Mustafa Kemal’e getirdi ve Mustafa Kemal İtilaf Devletleri’nin tekliflerini kabul ederek Boğazlar yönünde yapılmakta olan Türk askeri harekatını durdurdu. Böylece Mudanya’da toplanacak olan bir konferansta sözü geçen meselenin görüşülmesi kararlaştırıldı.

Ateşkesin imzalanmasına ortam hazırlayan etkenleri kısaca özetlersek:

1-  Yunan ordusunun kesin olarak yenilgiye uğratılması

2-  Boğazları ve Doğu Trakya’yı Türklere vermek istemeyen İngiltere’nin Türkiye ile yeni bir savaş ihtimali karşısında yalnız kalması

3-  İngiliz sömürgelerinin savaşmak istememesi

4-  Savaşlardan bıkan İngiliz halkı ile İtalya ve Fransa’nın savaşı sona erdirmek için İngiliz hükümetine baskı yapması

5-  Mustafa Kemal’in diplomatik çabaları ve barışçı siyaseti

6-  Boğazların ve Anadolu’nun İtilaf Devletleri’nin eline geçmesini istemeyen Rusya’nın Türklerin yanında yer alacağının dünya kamuoyuna duyurulması

Görüşmelere Türkiye (İsmet Paşa) İtalya, Fransa ve İngiltere temsilcileri katılmıştır. Taraf olduğu halde Yunanistan ateşkes görüşmelerine katılmamış, daha sonra İtilaf Devletlerinin baskısı sonucu alınan kararları kabul etmek zorunda kalmıştır.