OSMANLI – AVUSTURYA

OSMANLI – RUS İLİŞKİLERİ

1.  Zitvatoruk Antlaşması (1606)

Bosna Beylerbeyinin Avusturya’da pusuya düşürülerek öldürülmesi üzerine Avusturya’ya savaş açıldı. Savaşlarda Osmanlılar üstün geldi. Ancak Celali Ayaklanmaları ve İran Savaşlarının yeniden başlaması üzerine I. Ahmet Avusturya’nın barış önerisini kabul etti ve 1606 yılında Zitvatoruk Antlaşması imzalandı.

Buna göre:

• Eğri, Kanije ve Estergon kaleleri Osmanlılarda kaldı.
• Avusturya Arşidükası, Kutsal Roma German İmparatoru olarak kabul edilecek ve Osmanlı padişahına denk sayılacaktı.
• Bu antlaşmayla Osmanlı Devleti İstanbul Antlaşmasıyla elde ettiği üstünlüğünü yitirdi, Avusturya ile aralarında siyasal denge sağlandı.

2.  Vasvar Antlaşması (1664)

1662 yılında Erdel Beylerbeyinin ölmesi ve Avusturya’nın Erdel işlerine karışması nedeniyle Osmanlı ordusu sefere çıktı. Osmanlılar savaşlarda üstünlük sağladı. Avusturya barış istemek zorunda kaldı. 1664 yılında Vasvar Antlaşması imzalandı.

Buna göre:

•   Erdel Osmanlı Devletine bağlı kalacak,
•   Osmanlı Devleti’nin adayı, Avusturya tarafından da Erdel Beylerbeyi olarak tanınacak,
•   Avusturya’dan savaşta alınan Uyvar ve Novigrad kaleleri Osmanlılarda kalacak.

3.  Karlofça Ve İstanbul Antlaşmaları (1699 – 1700)

1682 yılında Macaristan’da bir ayaklanma çıktı. Avusturya’nın bu durumdan yararlanmasını önlemek amacıyla II. Mustafa Avusturya’ya savaş ilan etti. Osmanlı ordusu Sadrazam Merzifonlu Kara Mustafa Paşa komutasında sefere çıktı. 1683 yıllında Viyana kuşatıldı. Avrupalılar, Avusturya’nın yardımına koştular. Osmanlı Ordusu Viyana önlerinde büyük bir yenilgiye uğradı. Avrupalılar, Osmanlılara karşı “Kutsal Bağlaşma” denilen bir birlik oluşturdular. Bu birlikte Avusturya, Venedik Lehistan ve Malta yer aldı. Rusya Osmanlı Devleti’nin zor durumundan yararlanarak Kutsal Bağlaşma Devletleri’nin yanında savaşa girdi. 16 yıl süren savaşlar sonucunda Osmanlı Devleti’nin gücü tükendi, barış istemek zorunda kaldı. Bağlaşıklarla 1699 yılında Karlofça, Rusya ile 1700 yılında İstanbul Antlaşmaları imzalandı.

Karlofça Antlaşması;

•   Banat Yaylası ve Temeşvar dışında tüm Macaristan ve Erdel Avusturya’ya verildi.
•   Podolya ve Ukrayna Lehistan’a verildi.
•   Mora Yarımadası’yla Dalmaçya kıyıları Venediklilere verildi.
•   Antlaşma 25 yıl süreli olacak ve Avusturya’nın garantisi altında bulunacaktı.

İstanbul Antlaşması;

•   Azak Kalesi ve çevresi Rusya’ya verildi.
•   Rusya savaşta aldığı kaleleri geri verdi.
•   Rusya, İstanbul’da sürekli bir elçi bulunduracaktı.
•   Ruslar, Kudüs’ü serbestçe ziyaret edebilecekti.

En güçlü rakibini bile saatlerle ifade edilebilecek sürede yenebilen bir devlet, nasıl olurda zayıflar, gerileme sürecine girer ve yok olur?

 

Askeri yığınağını savaş meydanında bırakan, toprak kaybeden, karşı tarafa tazminat veren bir devlet tekrar güçlenebilir mi?

•   Karlofça ve İstanbul Antlaşmaları, Osmanlı Devleti’nin Batıda toprak yitirdiği ilk antlaşmalardır. Bu olaylardan sonra Türkler Sakarya Zaferi’ne kadar geri çekilecektir. Osmanlı Devleti, Avrupa’daki üstünlüğünü yitirmiş, üstünlük Avrupalıların eline geçmiştir. Ayrıca Osmanlı Devleti egemenliğindeki Katolikler üzerindeki saygınlığını da yitirmeye başlamıştır.
•   Osmanlı Devletin’de Duraklama Dönemi sona ermiş, Gerileme Dönemi başlamıştır. Bazı Ortodoks topraklarının katolik olan Venedikliler’e verilmesi ileride önemli sorunlara ve savaşlara neden olacaktır.
•   Avusturya Osmanlı Devleti’nden çıkar sağlayan, Katolik devletlerin çıkarlarını koruyan ve garantileyen bir devlet durumuna gelmiştir.
•   Bu savaşlarda Osmanlı Devleti ile Rusya ilk kez karşı karşıya gelmişler ve Ruslarla Avusturyalılar Osmanlılara karşı ilk kez birleşmişlerdir. İstanbul Antlaşması da ilk Osmanlı-Rus Antlaşmasıdır.
•   Azak Kalesi’nin Rusya’ya verilmesi, Don Irmağı ticaretinin Rusya’nın denetimine girmesini sağlamıştır .
•   Osmanlı Devleti’ne karşı oluşturulan Kutsal Bağlaşma bir Katolik İttifakı olduğundan Ortodoks olan Rusya Karlofça Antlaşması’nın dışında tutulmuştur.