ARTUKLULAR (1102-1409)
Güneydoğu Anadolu bölgesinde Diyarbakır, Mardin, Hasankeyf, Saraç, Silvan, Halep ve Harput bölgelerinde Alpaslan'ın komutanlarından meşhur Türkmen Beyi Artuk'un oğuları Sökmen ve İlgazi Beyler tarafından kurulmuştur.
Artukoğulları kuruldukları günden itibaren Haçlılarla başarılı savaşlar yapmışlar ve bu yüzden büyük üne kavuşmuşlardır. Böylece sahip bulundukları yerlerde haçlı nüfuzunu önleyerek bölgenin Türkleşmesini sağlamışlardır.
Üç kola ayrılan bu beylik:
1. Hasankeyf Artukluları
Haçlılara karşı savaştılar. Eyyubiler tarafından yıkıldı.
2. Mardin Artukluları
İlgazi Bey Antakya haçlılarını yenilgiye uğrattı. Kudüs Kralını esir etti. Sırasıyla Eyyubiler, Anadolu Selçukluları ve Moğallara bağlandılar. Karakoyunlu Devleti bu beyliği yıktı.
3. Harput Artukluları
Fazla etkili olamadı. I. Alaeddin Keykubat bu beyliğe son vermiştir.