İlk Türk Devletlerinde Eğitim Anlayışı

1. İLK TÜRK DEVLETLERİNDE EĞİTİM ANLAYIŞI

Orta Asya’da kurulmuş ilk teşkilatlı Türk devleti olan Büyük Hun Devleti’nde güçlü bir aile ve toplum disiplini vardı. Her ailenin çocuğunu ve her boyun da askerlerini iyi yetiştirmek zorunda olması babadan oğula iyi bir askeri eğitim verildiğinin göstergesiydi.

Hunlarda göçebe yaşam olduğu için savaşçılık, yöneticilik, bazı el sanatları ile dini inanışlar ve çocuk yetiştirmeye ilişkin değerler eğitime damgasını vurmuş ve Hunlar’daki eğitimi, yaşayış biçimleri şekillendirmiştir.

Göktürkler Dönemi eğitim sisteminde Orhun yazıtları önemli yer tutmaktadır. 1893’te okunan bu yazıtlar ve siyasal öğütler içeren ders kitabı niteliğindedir. Göktürkler’deki eğitim Hunlar’dakine kuşkusuz çok benzemekteydi. Eğitim, töre içinde veriliyordu. Mevsim bilgisi, takvim bilgisi, coğrafya bilgisi vb. bilgilerin gelecek kuşaklara aktarılması da yaygın eğitimin en güzel örnekleridir.

Uygurların yaşam biçimleri Göktürk ve Hunlara göre farklılık göstermiştir. Bu durumun oluşmasında Mani dini ve Uygurların yerleşik hayatı benimsemeleri etkilidir.

 

Uygurlar Soğd alfabesinden esinlenerek 14 harfli bir alfabe kullanmışlar ve Çin’den öğrendikleri matbaa ile de kitap basmışlardır. Bu sayede okur-yazarlık artmış ve toplumun bilgi düzeyi yükselmiştir. Bilginin yazı ve yerleşik hayat vasıtasıyla gelişmesi ile sözlü töre bilgisi de gelişmiştir. Bilgi ve kültür düzeyi yükseldiği için yüzyıllarca çeşitli Türk ve yabancı devletlerin saraylarında katiplik, bürokratlık, danışmanlık, tercümanlık, öğretmenlik ve kültür elçiliği yapan Uygurlardan da günümüze Sine – Uşi ve Karabalgasun Yazıtları ulaşmıştır.

Eski Türklerde bilgi ve erdem kutsal sayılmış, ileriki kuşaklara aktarılmasının gerekliliği vurgulanmış, Türk Devleti’nin başına geçmesi muhtemel hükümdar çocuklarına özel bir eğitim-öğretim metodu uygulanmıştır. Devleti yönetecek olan bu çocuklara teorik bilgiler verilmiş ve uygulamalı olarak eyaletlere vali olarak gönderilmişlerdir.

 

Bir yanıt yazın

E-posta adresiniz yayınlanmayacak. Gerekli alanlar * ile işaretlenmişlerdir

Bu site, istenmeyenleri azaltmak için Akismet kullanıyor. Yorum verilerinizin nasıl işlendiği hakkında daha fazla bilgi edinin.