Tarih Ansiklopedisi

ABDULAZİZ Otuz ikinci Osmanlı padişahı (1830-1876). II. Mahmut’un oğludur. Annesi Pertevniyal sultandır. Babası öldüğü zaman on yaşında idi. Şehzadeliğinde oldukça serbest yaşadı. Fakat iyi bir öğrenim görmedi. Kendisine bir Batı dili öğretilmedi. Devlet işlerinden de uzak tutuldu. Abdülaziz, padişahı kuşkulandırmamak için, avlanmak, hayvan beslemek ve spor yapmakla vakit geçirdi. Sağlıklı ve gösterişli idi. Halk kendisini seviyordu. Ağabeyi Abdülmecit’in ölümü üzerine, …

ABBASÎLER Emevîlerin yıkılmasından sonra, İslâm devletinin başma geçen hanedandır (750-1258). Abbasîler, 1261’den 1517’ye kadar da Mısır’da halifelik yapmışlardır. Hz. Muhammed’in amcası Abbas’ın soyundan oldukları için kendilerine Abbasîler denilmiştir. Emevîler zamanında birçok ülke fethedilmiş, İslâm devleti çok genişlemişti. Fakat fetihler durunca, Emevîlere karşı olan hoşnutsuzluk arttı. Her yanda ayaklanmalar başgösterdi. Emevîler, Arap olmayan Müslümanlara “mevalî” diyorlar ve onları hor görüyorlardı. Devlet …

Ayan : Bir memleketin, bir bölgenin, bir kasabanın veya bir sınıfın ileri gelenleri hakkında kullanılan bir terimdir. XVIII. yüzyıldan itibaren Osmanlı ülkesinin çeşitli yerlerinde, çoğu yerli ve önde gelen ailelerden olmak üzere türeyen sınıfa bu isim verilmiştir. XVIII. yüzyılda Osmanlı Devleti’nde âyanlar, halk tarafından seçilmiş, âyanlara devlet tarafından vergi toplama ve fiyatları kontrol etme ve bulunduğu bölgenin güvenliğini sağlama yetkisi …

Avârız : Osmanlı Devletinde olağanüstü hallerde halka yüklenen malî, aynî ve bedeni vergilere avarız denilmiştir. Devletin giderek zayıflaması sonucunda avarız vergileri sürekli hale gelmiştir.

Ateşkes Anlaşması : Savaşan tarafların çarpışmalara belli bir süre ara vermeyi kararlaştırmasıdır. En önemli sonucu, savaş halini sürdürmekle birlikte çarpışmaların ertelenmesidir. Barış antlaşması için başlangıç olabilir.

Atabeylik : İslâmiyet’ten önceki Türk devletlerinde uygulanan atabeylik sistemi, İslâmiyet’ten sonra kurulan Türk devletlerinde de devam ettirilmiştir. Selçuklu şehzadelerini eğiten, iyi bir yönetici ve komutan olarak yetişmesini sağlayan bilgili, tecrübeli görevlilere “Atabey” denilmiştir. Atabeyler, bir yere yönetici tayin edilen şehzadelerin yanına gönderilerek şehzadelere danışmanlık yaparlardı. Bu sistemle şehzadelerin İyi bir devlet adamı olarak yetiştirilmesi sağlanmıştır. Şehzadelerin yanında önemli bir etkinliğe …

Asimilasyon : Güçsüz kişilerin veya toplumların güçlü toplumların kültürel yapısı içinde erimesi.

Aristokratik Cumhuriyet: Siyasal hakların, (seçme ve seçilme) yalnız soylulara ait olduğu yönetim biçimidir.

Aşar : Osmanlı Devletinde mevsim sonunda toprak ürünlerinden onda bir oranında alınan vergi.

Antant: Anlaşma.