ZAMAN VE TAKVİM
Zamanın Ortaya Çıkışı ve Tanımı
Zaman; Yaşanılan hayatın, yapılan hareketin ölçüsüdür. Hayatın içinde geçen süredir. Bir işin, bir oluşun içinde geçtiği, geçeceği veya geçmekte olduğu süreye zaman denir. Zaman içerisinde yaşanılan gelişmelerin büyük dilimlerden küçüğe doğru (yıl, ay, gün, saat) bölünmesi takvimlerin ortaya çıkmasını sağlamıştır.
Takvim; Zamanı gün, ay, yıl olarak belirli bölümlere ayırma yöntemidir. Takvim: Zamanı, gün, ay ya da yıl gibi uzun süreli dönemlere bölen çizelgelere de takvim denir. Takvimlerin hazırlanmasında ay ve güneşin hareketleri esas alınmıştır. Dolayısıyla takvimle uğraşan toplumlarda astronomi bilimi gelişmiştir.
Güneş Yılı Takvimi:
Dünyanın güneş etrafındaki dönüşüne göre ayarlanmıştır. Bir yıl 365 gün 6 saattir. Bu takvimde; Dünyanın kendi etrafında bir defa dönmesi ile geçen zamana GÜN; Ayın Dünya çevresinde tam bir tur yapması için geçen zaman AY; Dünyanın Güneş çevresinde tam bir dolanım yapması için geçen zamana da YIL denir.
Ay Yılı Takvimi:
Ayın dünya etrafında 12 kez dönmesi esas alınmıştır(12 x 29.5 =354 Gün 4 saat). Bu takvimde de Dünyanın kendi etrafında bir dönüşü Gün; Ayın Dünya etrafında bir tur atması Ay; Ayın dünya etrafında Oniki kez dönmesi ile de Yıl oluşur.
Ay yılı ile Güneş yılı arasında 11 günlük fark olması nedeniyle Güneş yılı esaslı takvimle Ay yılı esaslı takvim arasında 33 yılda yaklaşık 1 yıllık fark oluşur.
Takvim zaman ölçüsü olarak Sümerlerden itibaren kullanılmıştır. Sümerler Ay yılı, Mısırlılar ise Güneş yılı esasına göre olan ilk takvimleri yapmışlardır. Her (millet)ulus, takvim başlangıcı olarak kendi hayatlarını etkileyen önemli olayları seçmişlerdir. Örneğin; Yunanlılar ilk olimpiyatları, Hıristiyanlar Hz. İsa’nın doğumunu, Müslümanlar Hz. Muhammed’in Mekke’den Medine’ye hicretini kullandıkları takvimlere başlangıç olarak almışlardır.
TÜRKLERİN KULLANDIKLARI TAKVİMLER
Türk toplulukları tarih boyunca kendi yaptıkları takvimleri ve başka uluslardan öğrendikleri takvimleri kullanmışlardır. Türklerin değişik takvimler kullanmalarında, inanç değişiklikleri, kültürel gelişmelere açık olmaları, ekonomik gereksinimlerini ve diğer devletlerle ilişkilerini kolaylaştırmayı düşünmeleri etkili olmuştur.
1- 12 HAYVANLI TÜRK TAKVİMİ
Türklerin kullandığı en eski ve ilk takvimdir. Güneş yılını esas alır. Bu takvimde her yıl bir hayvan adıyla anılıyordu. 12 yıl bitince birinci yıldan yeniden başlanıyordu.
1.Sıçan-Fare 2.Ud-Sığır 3.Bars-Pars 4.Tabışgan-Tavşan 5.Lu-Ejder 6.Ilan-Yılan 7.Yunt-At 8.Koy-Koyun 9.Biçin-Maymun 10.Taguk-Tavuk 11.İt-Köpek 12.Tonguz-Domuz
2- HİCRİ (KAMERİ) TAKVİM
Türkler Müslüman olduktan sonra bu takvimi kullanmaya başlamışlardır. Ay yılını esas alır. Başlangıç olarak Hz. Muhammed’in (sav) Mekke’den Medine’ye Hicret ettiği Miladi 622 yılını alır. İslâm tarihinde Hz. Ömer döneminden itibaren kullanıldı. Bugün Bayram, mevlitler gibi dini günlerde bu takvimi kullanmaktayız.
Peygamberimizin Mekke’den Medine’ye Hicret Ettiği Tarih
H.Ö. 0 H.S
ß————————————————————-I————————————————————-à Hicret
3- CELALİ TAKVİMİ
Büyük Selçuklular zamanında Melikşah tarafından hazırlatılan bu takvim güneş yılına göre hazırlanmıştı. Takvim adını Melikşah’ın diğer adı olan Celaleddin’den almıştır. Başlangıç tarihi Miladi 1079 yılıdır. Bu takvimin yılbaşı günü 21 Mart yani nevruz günüdür. Melikşah’tan sonra pek kullanılmamıştır.
4- RUMİ TAKVİM:
Osmanlı’da resmi ve mali işlerde kullanılmak üzere 1676’dan itibaren yürürlüğe giren takvimdir.
Hicret başlangıç alınmış, fakat Güneş Yılı esas kabul edilmiştir. Bu takvim Osmanlı’da hem resmi hem de mali bütün alanlarda resmen kullanılmaya başlandığında Hicri olarak yıl 1255 idi, Miladi yılda 1839’du, bu yüzden Miladi yıl ile Rumi yıl arasında 584 yıl vardır. Rumi yılda Mart ayı yılbaşıdır. 1926’da Miladi takvim kabul edilmesine rağmen 1982 yılına kadar Mali yılbaşı Mart ayı olmuştur.
5- MİLADİ(MİLAT) TAKVİMİ:
Güneş yılına göre hazırlanmıştır. Mısırlılar bulmuş, Romalılar son şeklini vermiştir. Hz. İsa’nın doğumunu başlangıç alır. Ondan öncesi milattan önce kabul edilir. 1 Ocak 1926-dan sonra bu takvimi kullanmaya başladık.
Hz. İsa’nın Doğumu
M.Ö. 0 M.S.
ß———————————————————————-I———————————————————à Milat
HİCRİ TAKVİMLE MİLADİ TAKVİM ARASINDAKİ FARKLAR
1)- Hicri Takvim AY yılını, Miladi Takvim GÜNEŞ yılını esas alır. Bu yüzden ikisi arasında 11 gün fark vardır.
2)- Hicri Takvimde 0 yılı yani başlangıç yılı Peygamberin Mekke’den Medine’ye göç ettiği yıldır. Miladi Takvimde ise 0 yılı yani başlangıç yılı Hz. İsa’nın doğum yılıdır.
Hicri tarihlerin miladi tarihe çevrilmesi:
1.Hicri tarih = Fark
33
- Hicri tarih – Fark = Sonuç
- Sonuç + 622 = Miladi tarih
Örnek: 857 hicri yılı hangi miladi yıla karşılık gelir?
- 857=26
33
- 857.26=831
- 831 + 622 = 1453
Miladi tarihlerin hicri tarihe çevrilmesi:
- Miladi tarih – 622 =Sonuç
2.Sonuç= Fark
33
- Fark + Sonuç = Hicri tarih
Örnek: 1699 miladi yılı hangi hicri yıla karşılık gelir?
- 1699-622=1077
2.1077 =33
33
- 33+1077=1110
Rumi tarihlerin miladi tarihe çevrilmesi:
Miladi tarih =Rumi tarih + 584
Miladi tarihlerin Rumi tarihe çevrilmesi:
Rumi tarih = Miladi tarih – 584
Osmanlı tarihinde 31 Mart 1325 tarihinde meydana gelen ve 31 Mart Olayı olarak bilinen isyan miladi hangi tarihe rastlar?
1325 + 584 = 1909 miladi tarihe rastlar.
Rumi takvimde yıl; mart, nisan, mayıs, haziran, temmuz, ağustos, eylül, teşrinievvel, teşrinisani, kanunuevvel, kanunusani ve şubat aylarından oluşuyordu,
Özeti (ders notunu) word olarak indirmek için buraya tıklayınız.