Genel Türk Tarihi

Zengîler (Musul Atabeyliği) (1127-1259) Büyük Selçuklu Sultanı Melikşâh’ın kumandanı, Aksungur’un oğlu İmâdeddîn Zengî tarafından el-Cezîre ve Sûriye’de kurulan atabeylik.   Irak Seçlukluları Sultanı Mahmud, iki oğluna atabeg tayin ettiği Zengî’yi, 1127 senesinde Musul Valisi yaptı. Atabeg Zengî, Musul’a hâkim olunca, büyük ve kuvvetli bir devlet kurmaya çalıştı. Niyeti, önce bölgeyi hâkimiyeti altına alıp, sonra Haçlılarla mücadele etmekti. Bu yüzden Diyarbekir …

Erbil Atabeyliği On iki ve on üçüncü yüzyıllarda, merkezi Erbil olmak üzere, Kuzey Irak ve Güneydoğu Anadolu’da Zeyneddin Ali Küçük bin Begtigin tarafından kurulan beylik. Bunun için Begtiginliler de denilmektedir. Zeyneddin Ali, Musul atabeglerinden İmâdeddin Zengî’nin kumandanlarından idi. İmâdeddin Zengi, 1131 senesinde Erbil’i ele geçirince, bölgeyi Zeyneddin Ali’ye verdi. 1144 senesinde Musul nâipliğine tayin edilen Zeyneddin Ali, Zengi’nin ölümünden sonra, …

Dımaşk Atabegliği (Tuğteginliler veya Böriler) Suriye Selçukluları’nın ortadan kalkmasından sonra, Dımaşk yani Şam’da kurulan hânedanlık. Atabeg Emir Zahîreddin Tuğtegin’in kurduğu bu hânedanlığa, kurucusunun adından dolayı Tuğteginliler de denir.   Sultan Alparslan’ın oğlu olan Tâcüddevle Tutuş, babasının vefâtından sonra Suriye Melikliğine tâyin edilmişti. Tutuş, komutan Atsız Beyin de hizmetleri ile Fâtımîleri bölgeden çıkardı. Güney ve kuzey Suriye’ye hâkim oldu. Ağabeyi Melikşâh’ın …

Tuğluklular Hindistan’daki Türk-İslâm hânedanlarından.   Hânedanın kurucusu ve ilk hükümdarı Gıyâseddin Tuğluk, Kalaçların son sultanı Kutbeddîn Mübârek Şah zamanında (1316-1320), Pencab ve Sind’de valiydi. Halacîler saltanatına son veren Nâsıreddîn Hüsrev Şahın sultanlığını tanımayarak, Delhi üzerine yürüdü. Sultan Raziye Türbesinin yakınındaki Lahravat mevkiinde, Nâsıreddîn Hüsrev Şahı, büyük bir bozguna uğrattı. 6 Eylül 1320’de, Delhi tahtını ele geçirdikten sonra, yakınlarının ısrarı ile …

Sâcoğulları (Sâcîler) Âzerbaycan’daki Türk hânedanlarından. Abbasî Halifeliği topraklarında kuruldu. Hânedânın kurucusu Ebü’s-Sâc Divdâd, Uşrusanalı bir Türk komutandı. Abbasî Halifesi El-Mütevekkil’in hizmetine giren Ebü’s-Sâc Divdâd kısa bir sürede önemli mevkilere geldi. Halep, Kınnesrin ve El-Ahvâz’da valilik görevlerinde bulundu. 868-870’te Âzerbaycan ve havalisinin umumî valiliğine getirildi. 880’de ölümü üzerine yerine oğlu Muhammedü’l-Afşin Ebû Ubeydullah geçti. Afşin, 885’te Musul ve el-Cezîre’yi Tulunlular’dan alıp, …

Kuşanlar Hindistan’ın kuzeyinde, Sakalı bir Türk hanedanı.   Milattan sonra 1. yüzyıldan 3. yüzyılın ortalarına kadar, Hindistan’ın kuzey, kuzey-batısında, Afganistan ve Türkistan’ın bir kısmında hakim oldular. Devletin kurucusu, ilk defa İmparator unvanı alan Kucula idi. Kucula, kısa sürede, hakimiyetini, Yüeçi kabilelerine kabul ettirdi. Kucula’nın ölümünde, Kuşan İmparatorluğu, Hindukuş’un ötesindeki Taksila’ya (bugünkü Ravalpindi) kadar yayılmıştı.   Kucula’nın ölümünden sonra yerine geçen …

LÛDÎLER 1451-1526 yılları arasında Delhi Sultanlığı’nda hüküm süren bir Afgan hânedanı. Kurucusu, bir önceki hânedan olan Seyyidler’den Sultan Muhammed Şah’ın Sirhind Valisi Behlûl-i Lûdî’dir. Afganlar’ın Galzay kabilesine mensup olan Lûdîler, Gurlu Sultanı Muizzüddin Muhammed zamanında (1203-1206) ordunun yüksek kademelerine getirildiler; Delhi sultanı Memlük hânedanından Gıyâseddin Balban da (1246-1266) onları Hindular’a karşı serhad bölgelerine yerleştirdi. 1341’de Melikşah Lûdî adlı bir kumandanın …

Haydarâbad Nizamlığı Hindistan’ın güneyinde Bâbürlü devlet adamı Nizâmülmülk Âsafcâh’ın kurduğu 1724-1948 yılları arasında hüküm süren devlet. Bâbürlüler’e bağlı bir eyalet iken (Dekken Sûbedârlığı) 1713-1724 yılları arasında vali olan Nizâmülmülk Âsafcâh Kamerüddin Çîn Kılıç Han’ın bağımsızlığını ilân etmesiyle ortaya çıkmıştır. Hânedanın kurucusu Nizâmülmülk aslen Semerkant’tan Buhara’ya, oradan da Hindistan’a göç etmiş bir ailenin çocuğu olup 1671’de doğdu. Babası Şehâbeddin Han (Gāziddin …

Celayirliler İlhanlılardan sonra, Irak ve Âzerbaycan’da hakimiyet kuran Türkleşmiş Moğol Hanedanı. Celâyirlilerin ataları, Cengiz Han’a ilk yıllarında büyük yardımlar yapmış ve bunlardan bazıları mühim devlet kademelerine yerleşmişlerdi. Celâyirlilerden Emir Hasan Büzürg, İlhanlıların ileri gelen komutanlarındandı. İlhanlı Sultanı Ebû Saîd’in ölümü ile çıkan karışıklıktan istifade ederek, devletin idaresini eline geçirmeye çalıştı. 1340 yılında Bağdat’ta bağımsızlığını ilan etti. 1356 yılında ölünce, yerine …

Beridşahlar Hindistan’ın güneybatısında Bidar bölgesinde kurulan sultanlık.   Behmenîler Devletinin veziri olan Kasım Bey Beridü’l-Memalik ismindeki bir Türk Beyi tarafından kuruldu (1492). Başlangıçta göstermelik olarak Behmenilere tabi olan Beridşahlar, 1527 yılında bağımsızlıklarını ilan ettiler. Adını Kasım Beyin unvanından alan Beridşahlar Hanedanı, 1619 yılında Babür Sultanı Cihangir Şah tarafından ortadan kaldırılıncaya kadar, 127 sene hükümran oldu.   Beridşah Sultanları Birinci Kasım …