Tarih Kültürü

Kanije Zaferi (Kanije Savunması, Kanije Müdafaası) Türklerin Avusturyalılara karşı Kanije’de yaptığı savunma (1601). 1600 yılında Kanije Kalesi fethedilerek, beylerbeylik hâline getirildi ve idâresi Tiryaki Hasan Paşa’ya verildi. Ertesi sene Avusturya Arşidükü Ferdinand 50.000 kişilik kuvvet, 42 büyük topla Kanije önüne gelerek kaleyi kuşattı. Orduda, başta Avusturya ve Almanlar olmak üzere İtalya, İspanya, Papalık ile gönüllü Fransız ve Macar birlikleri bulunmaktaydı. …

ZADEGAN SINIFI : Üst düzey devlet görevlileri ve Osmanlı hanedanında olan Şehzadelerin Harb Okulundaki özel sınıflarına verilen verilen isim. Bu kişilere özel muamele edilirdi. Eğitim, yeme ve yatma imkanları normal öğrencilerden çok daha üst düzeydeydi.

ZAPTİYE :   Atlı ve yaya görevlilerden oluşan bu günkü anlamda polis ve Jandarmanın görevlerini üstlenmiş olan kolluk ve güvenlik kuvvetlerine verilen isim.

AHİLİK NEDİR? Ahîlik kurumunun anlaşılabilmesi ve onun toplumsal hayatta nasıl bir fonksiyon üstlendiğini ortaya çıkarabilmek için ilk önce Ahî kelimesinin kaynağı ve tarihi gelişim içerisinde kazandığı anlamlar üzerinde durmak gerekir. Ahî kelimesinin kaynağı ile ilgili birbirinden tamamen farklı iki görüş bulunmaktadır. Birinci görüşe göre; Ahî kelimesinin kaynağı Türkçe olup, “akı” kelimesinin Anadolu’daki söyleniş tarzından doğmaktadır. Ahî, kelimesinin Türkçe olduğunu ileri …

AHİ EVRAN’İN HAYATI Ahî Evran’in hayatıyla ilgili son yıllarda yapılan araştırmalar, onun kişiliği üzerindeki sis perdelerini dağıtmış ve hayatı hakkında daha geniş bilgilere ulaşılmasını sağlamıştır(1). Ahî Evran’in tam adı Şeyh Nasreddin Mahmut el-Hoyî’dir. Hoyî nispetinden de anlaşılacağı gibi, Ahî Evran aslen Azerî Türklerinden olup, Azerbaycan’ın Hoy kasabasındandır. Ahî Evran’in tahminî olarak Hicri 567 (Miladi 1175)’de Hoy’da doğduğu ve 93 yıl …

  Kötülük Sahibini Yaralar Şeyh Sâdî-i Şîrâzî’nin, “Bostan” isimli eserinde kıssadan hisse tarzında naklettiği hikmet dolu hikâyelerden biri şöyledir: “Bir kâhya vardı. Sanki yedi belâ gibiydi. Onun korkusundan neredeyse erkek arslan, dişi arslan gibi olurdu. Günlerden bir gün bu kâhya çok derin ve içi pek soğuk olan bir kuyuya düştü. Oraya düşünce de acziyet ve ıztırap içerisinde bağırmaya başladı: “Kimse …

Abbad b. Bişr  Ebü’r-Rebî’ (Ebû Bişr) Abbâd b. Bişr b. Vakş el-Ensârî (ö. 13/634) Hz. Peygamber’in zekât memurlarından, yiğitliğiyle meşhur sahâbî. Evs kabilesinin Eşheloğulları kolundan olan Abbâd Medine’de doğdu ve orada yaşadı. Hz. Peygamber’in hicretten önce Medine’ye öğretmen olarak gönderdiği Mus’ab b. Umeyr vasıtasıyla müslüman oldu. Hicretten sonra peygamber onunla Utbe b. Rebîa arasında kardeşlik bağı (muâhât) oluşturdu. Hz. Âişe’nin, …

ABAZA ŞEYHİ Seyyid Abdürrahîm-i Bayramı (ö. 1047/ 1638) Bayrâmiyye tarikatı şeyhlerinden, alîm, mutasavvıf. Kayseri’de doğdu. Medrese tahsilinden sonra Bayrâmiyye tarikatına intisap etti. Kayseri’de Hoca Vatan Zaviyesi’nde irşadla meşgul oldu. Abaza Paşa İsyan edip Erzurum’dan Kayseri’ye geldiği zaman ona yardımcı oldu. Her işinde kendisine akıl hocalığı yaptığı için “Abaza Şeyhi” diye şöhret kazandı. Abaza Paşa’nın Ölümünden sonra İstanbul’a geldi. Saraya nüfuz …

ABAZA PAŞA (ö. 1044/1634) Genç Osman’ın kanını dava ederek isyan eden Erzurum beylerbeyi. Asi Halep Valisi Canbuladoğlu’nun hazinedarı iken onun yenilgiye uğraması sırasında yakalanmış, ancak yeniçeri ağası Halil Ağa’nın aracılığıyla bağışlanmıştı. Halil Ağa kaptan-ı derya olunca ona da derya beyliği verdi. Bir süre sonra, önce Maraş, ardından Erzurum beylerbeyi oldu (1621). Sultan II. Osman’ın öldürülmesi üzerine yeniçerileri “Padişah katili” ilân …

ABAZA HASAN (ö. 1069/1659), Osmanlı Devleti tarihinde en büyük Celâli isyanını çıkaran âsi reisi. Silâhtar Bölüğü’ne mensup kapıkulu süvarilerindendir. Kara Haydaroğlu İsyanının bastırılmasındaki hizmetlerinden dolayı dikkati çekerek 1648’de Yeni İl Türkmen voyvodalığına tayin edildi. Bu durum diğer ocak ağalarının kıskançlıklarına yol açtı ve Abaza Hasan müddetini doldurmadan görevinden azledildi. İktidara hâkim olan ocak ağalan onu ortadan kaldırmaya teşebbüs edince, çevresine …