Ortadoğu ve Afganistan’daki Gelişmeler Ders Notu Konu Özeti

ORTADOĞU VE AFGANİSTAN’DAKİ GELİŞMELER

1. KÖRFEZ SAVAŞLARI

1980-88  İran-Irak Savaşı’nın sona ermesinin ardından Irak, Kuveyt’e saldırdı. Böylelikle 1990-91 Körfez Savaşı başlamış oldu ve  bu savaş, Ortadoğu’nun tüm yapısını değiştirmeye başladı.

Kuveyt’in işgali üzerine BM Güvenlik Konseyi Irak birliklerini Kuveyt’ten derhal ve koşulsuz çekilmesini isteyen bir karar aldı ancak Saddam Hüseyin’in Kuveyt’i terk etmemesi sonucu 1991’de çok uluslu mütttefik kara güçlerinin Irak’a taarruzu ile Körfez Savaşı başladı. İki ay süren savaşa Irak’ın ateşkes istemesiyle son verildi. Irak, Kuveyt’ten çekilecek ve tazminat ödeyecekti.

Körfez Savaşı, ABD’nin Ortadoğuda özellikle de petrol kaynağı olan Basra Körfezi’nde tam bir denetim kurmasıyla sonuçlandı. Bunda Sovyetler Birliği’nin dağılmasının rolü olduğu da söylenebilir.

2. FİLİSTİN SORUNU VE ORTADOĞU BARIŞ GÖRÜŞMELERİ

1964’te Ürdün’ün elinde bulunan Doğu Kudüs’te I. Filistin Kongresi toplandı ve burada “Filistin Kuruluş Örgütü” kurularak “Filistin Milli Misakı” kabul edildi. Buna göre İngiliz mandası altındaki Filistin Toprakları Filistinlilerin anavatanı sayıldı. Filistin topraklarının kurtarılması için silahlı mücadelede öngörülüyordu ve Filistin’in 1947 takvimi ve İsrail’in kurulması geçersiz sayılıyordu. Silahlı mücadeleyi yürütmek amacıyla “El Fetih” denilen bir askeri örgüt kuruldu.

1974’te FKÖ, BM Genel Kurulu tarafından, Filistinlilerin tek meşru temsilcisi olarak tanındı. 1988’de Filistin Devleti bağımsızlığını ilan etti ve Arafat devlet bakanlığına seçildi. 1993’de İsrail ve FKÖ, Oslo Barış Antlaşması’nı imzaladılar. Buna göre FKÖ, İsrail’in bölgedeki varlığını tanırken, İsrail de FKÖ ve onun önderi olan Arafat’ı Filsitin halkının gerçek temsilcisi olduğunu tanıdı.

3. AFGANİSTAN’DAKİ GELİŞMELER

7 Ekim 2001’de Afganistan Savaşı başladı. ABD tarafından 11 Eylül saldırıları gerekçe gösterilerek düzenlenen harekatı dönemin ABD Başkanı George Bush, “Bin Ladin’in yakalanması ve Taliban ile yandaş güçlerin ortadan kaldırılması amacı taşıyan güç kullanımı” olarak ifade etti.

Hava bombardımanının ardından Afganistan’a asker sevke-dildi, daha sonra Nato güçleri asker gönderdi.

Taliban yönetimi yıkıldı.

Taliban’a karşı mücadele sürerken Bonn’da yapılan Afgan aşiretlerinin temsilcileri arasındaki siyasi görüşmeler sonunda, Afganistan’da geçici bir yönetim kurulması kararlaştırıldı. Haziran 2002’de Karzai, devlet başkanı seçildi.

4. ORTADOĞU’DA SU SORUNU

Dünya üzerindeki mevcut tatlı su kaynaklarının ihtiyaçları karşılamayacak hale gelmesi üzerine tatlı su kaynaklarını (akarsu) paylaşan devletler arasında yaşanan soruna “su sorunu” denir. Genellikle iki veya daha farklı devletin topraklarından geçen akarsularla ilgili su paylaşım sorunları yaşanır. Su sorunu özellikle Ortadoğu bölgesinde kendini hissettirmektedir.

Fırat ve Dicle nehirleri dolayısıyla Türkiye’yi ilgilendiren su sorunu, BM başta olmak üzere birçok uluslararası kuruluş tarafından ele alınmaktadır. Devletler arasında sürtüşmelere neden olan su kıtlığının ileride savaşlara yol açabileceğinden kaygı duyulmaktadır.