HALİFELİĞİN KALDIRILMASI

Halifeliğin kaldırılmasını hazırlayan etkenler:

1.  Cumhuriyetin karşısında olan tutucu ve gericiler Halifenin etrafında toplanmışlardı.

2.  Pek çok devlet adamı ve İstanbul basınının bir kısmı Halifeyi destekliyordu.

3.  İngilizlerin etkisiyle Hint Müslümanları ona bağlılıklarını bildirmişlerdi.

4.  Bu tür hareketlerle yavaş yavaş güçlenen Halife TBMM’nin ikaz ve tavsiyelerine uymayarak gösterişli törenler düzenlemeye başlamıştı.

5.  Cuma namazlarını değişik camilerde kılarak gösteriler yapıyordu.

6.  Bir devlet başkanı gibi kışkırtıcı demeçler veriyordu.

7.  Ödeneklerini az buluyor ve yetkilerini genişletmek için çalışıyordu.

8.  Kendisine verilen unvanları benimsiyor, kılıç takma gibi iktidar sembollerine eğilim gösteriyordu.

9.  Sarayında bazı milletvekili ve komutanları kabul ediyor, yabancı elçiliklere görevliler yolluyordu.

10. Böylece yetkilerinin kısıtlanmasına karşı çıkıyor, eski statüsüne dönüş için her türlü hazırlığı yapıyordu.

11. Halifeye bağlı olan bazı devlet adamları Cumhuriyetin ilanına rağmen Halifeye padişahmış gibi, saltanat geleneklerine uygun olarak davranıyorlardı.

12. Bu sebeplerin dışında Mustafa Kemal Paşa’yı halifeliğin kaldırılması için zorlayan temel sebep ise Halife mevcut oldukça, Türkiye’de yapılması gerekli olan sosyal ve laik karakterdeki inkılapların yapılamayacağı idi.

Mustafa Kemal Paşa, 1 Mart 1924’te TBMM’nin açılış nutkunda dinin siyasetten ayrılması, öğretim ve eğitimin birleştirilmesi konusunda işaretler vermişti.

2 Mart 1924’te Halk Fırkası grubunda karara bağlanan Hilafetin kaldırılması sorunu, 3 Mart 1924’te TBMM Genel Kurulunda görüşme ve kanun konusu olmuştu.

429 sayılı Kanunla Şer’iye, Evkaf ve Erkan-ı Harbiye-i Umumiye vekillikleri kaldırıldı.

430 sayılı kanunla Tevhid-i Tedrisat kabul edildi.

431 sayılı kanunla Halifeliğin kaldırılarak Osmanlı ailesinin bir daha dönmemek üzere yurt dışına çıkartılması kararlaştırıldı.

Böylece halifeliğin kaldırılmasıyla Osmanlı monarşisinin dayandığı dini kurum da ortadan kaldırılmış ve yeni Türkiye Devleti demokratik ve laik gelişme yolunda önemli bir adım daha atmış oluyordu.