Türk Devletleri

DELHİ SULTANLIĞI Hindistan’da Delhi merkez olmak üzere kurulan ve çoğu Türk asıllı hânedanlar tarafından idare edilen sultanlık (1206-1526). Gūrî Sultanı Muizzüddin Muhammed b. Sâm tarafından XII. yüzyılın son çeyreğinde kurulmuştur. Ancak bağımsız bir sultanlık haline gelişi, Türk kumandan Kutbüddin Aybeg’in Muizzüddin’i 1206’da öldürüp tahta geçmesinden sonra olmuştur. Sultanlığın gerçek anlamda kurucusu ise Kutbüddin Aybeg’in damadı ve halefi Şemseddin İltutmış’tır (İletmiş …

Tuğluklular Hindistan’daki Türk-İslâm hânedanlarından.   Hânedanın kurucusu ve ilk hükümdarı Gıyâseddin Tuğluk, Kalaçların son sultanı Kutbeddîn Mübârek Şah zamanında (1316-1320), Pencab ve Sind’de valiydi. Halacîler saltanatına son veren Nâsıreddîn Hüsrev Şahın sultanlığını tanımayarak, Delhi üzerine yürüdü. Sultan Raziye Türbesinin yakınındaki Lahravat mevkiinde, Nâsıreddîn Hüsrev Şahı, büyük bir bozguna uğrattı. 6 Eylül 1320’de, Delhi tahtını ele geçirdikten sonra, yakınlarının ısrarı ile …

Sâcoğulları (Sâcîler) Âzerbaycan’daki Türk hânedanlarından. Abbasî Halifeliği topraklarında kuruldu. Hânedânın kurucusu Ebü’s-Sâc Divdâd, Uşrusanalı bir Türk komutandı. Abbasî Halifesi El-Mütevekkil’in hizmetine giren Ebü’s-Sâc Divdâd kısa bir sürede önemli mevkilere geldi. Halep, Kınnesrin ve El-Ahvâz’da valilik görevlerinde bulundu. 868-870’te Âzerbaycan ve havalisinin umumî valiliğine getirildi. 880’de ölümü üzerine yerine oğlu Muhammedü’l-Afşin Ebû Ubeydullah geçti. Afşin, 885’te Musul ve el-Cezîre’yi Tulunlular’dan alıp, …

Kuşanlar Hindistan’ın kuzeyinde, Sakalı bir Türk hanedanı.   Milattan sonra 1. yüzyıldan 3. yüzyılın ortalarına kadar, Hindistan’ın kuzey, kuzey-batısında, Afganistan ve Türkistan’ın bir kısmında hakim oldular. Devletin kurucusu, ilk defa İmparator unvanı alan Kucula idi. Kucula, kısa sürede, hakimiyetini, Yüeçi kabilelerine kabul ettirdi. Kucula’nın ölümünde, Kuşan İmparatorluğu, Hindukuş’un ötesindeki Taksila’ya (bugünkü Ravalpindi) kadar yayılmıştı.   Kucula’nın ölümünden sonra yerine geçen …

LÛDÎLER 1451-1526 yılları arasında Delhi Sultanlığı’nda hüküm süren bir Afgan hânedanı. Kurucusu, bir önceki hânedan olan Seyyidler’den Sultan Muhammed Şah’ın Sirhind Valisi Behlûl-i Lûdî’dir. Afganlar’ın Galzay kabilesine mensup olan Lûdîler, Gurlu Sultanı Muizzüddin Muhammed zamanında (1203-1206) ordunun yüksek kademelerine getirildiler; Delhi sultanı Memlük hânedanından Gıyâseddin Balban da (1246-1266) onları Hindular’a karşı serhad bölgelerine yerleştirdi. 1341’de Melikşah Lûdî adlı bir kumandanın …

Haydarâbad Nizamlığı Hindistan’ın güneyinde Bâbürlü devlet adamı Nizâmülmülk Âsafcâh’ın kurduğu 1724-1948 yılları arasında hüküm süren devlet. Bâbürlüler’e bağlı bir eyalet iken (Dekken Sûbedârlığı) 1713-1724 yılları arasında vali olan Nizâmülmülk Âsafcâh Kamerüddin Çîn Kılıç Han’ın bağımsızlığını ilân etmesiyle ortaya çıkmıştır. Hânedanın kurucusu Nizâmülmülk aslen Semerkant’tan Buhara’ya, oradan da Hindistan’a göç etmiş bir ailenin çocuğu olup 1671’de doğdu. Babası Şehâbeddin Han (Gāziddin …

Celayirliler İlhanlılardan sonra, Irak ve Âzerbaycan’da hakimiyet kuran Türkleşmiş Moğol Hanedanı. Celâyirlilerin ataları, Cengiz Han’a ilk yıllarında büyük yardımlar yapmış ve bunlardan bazıları mühim devlet kademelerine yerleşmişlerdi. Celâyirlilerden Emir Hasan Büzürg, İlhanlıların ileri gelen komutanlarındandı. İlhanlı Sultanı Ebû Saîd’in ölümü ile çıkan karışıklıktan istifade ederek, devletin idaresini eline geçirmeye çalıştı. 1340 yılında Bağdat’ta bağımsızlığını ilan etti. 1356 yılında ölünce, yerine …

Beridşahlar Hindistan’ın güneybatısında Bidar bölgesinde kurulan sultanlık.   Behmenîler Devletinin veziri olan Kasım Bey Beridü’l-Memalik ismindeki bir Türk Beyi tarafından kuruldu (1492). Başlangıçta göstermelik olarak Behmenilere tabi olan Beridşahlar, 1527 yılında bağımsızlıklarını ilan ettiler. Adını Kasım Beyin unvanından alan Beridşahlar Hanedanı, 1619 yılında Babür Sultanı Cihangir Şah tarafından ortadan kaldırılıncaya kadar, 127 sene hükümran oldu.   Beridşah Sultanları Birinci Kasım …

Behmenîler Hindistan’ın Dekken bölgesinde kurulan Müslüman-Türk Hanedanlığı.   Tuğluk-Türk sultanlarından Muhammed bin Tuğluk zamanında çıkan iç karışıklıklarda, Alaeddin Hasan Behmen Şah, Dekken bölgesinde bağımsızlığını ilan etti ve Gülberge şehrini payitaht (başkent) yaptı. Elinde bulunan toprakları; Gülberge, Devletabad, Elliçpur ve Birdar olmak üzere dört vilayete böldü. Bağımsızlığını ilan etmesine yardımcı olan beyleri, bu vilayetlere vali tayin etti.   Alaeddin Hasan’ın saltanatı, …

Adilşahlar Hindistan’da Bicapur Devleti hükümdarlık ailesi.   Hanedanın ve devletin kurucusu olan Yusuf Adil, Behmenilerin hassa askerlerinden idi. Kabiliyetli olduğundan, İkinci Muhammed Şahın takdirini kazanarak yükseldi. Muhammed Şahın vefatından sonra, taht kavgalarından faydalanarak Bicapur’un idaresini eline geçirdi. Ailesiyle Bicapur’a gidip, 1490 senesinde Şah unvanını aldı ve bağımsızlığını ilan etti.   Dekken’de Behmeniler’in yıkılmasıyla, Dekken devletleri denilen dört devlet ortaya çıkmıştı. …