Tarihi Şahsiyetler

ABDURRAHMAN b. AVF عبد الرحمن بن عوف Ebû Muhammed Abdurrahmân b. Avf b. Abdiavf el-Kureşî ez-Zührî (ö. 32/652) Hz. Peygamber’e ilk iman eden ve cennetle müjdelenen on sahâbîden biri. Fil Vak‘ası’ndan (571) on yıl kadar sonra Mekke’de doğdu. Câhiliye döneminde Abdü Amr veya Abdü’l-Kâ‘be olan adı, müslüman olduktan sonra Hz. Peygamber tarafından Abdurrahman olarak değiştirildi. Genç yaşından itibaren ticaretle uğraştı. …

ABDURRAHMAN ABDİ PAŞA (ö. 1098/1686) Osmanlı veziri, Budin eyaletinin son beylerbeyi. Askeriyeden yetişti. 1668’de yeniçeri ağası oldu. Köprülüzâde Fâzıl Ahmed Paşa’nın yanında Lehistan ve Girit seferlerine katıldı; özellikle Kandiye’nin fethinde önemli hizmetlerde bulundu. 1674’te Bağdat, iki yıl sonra Mısır, 1681’de de Bosna valisi oldu. Daha sonra sırasıyla Kamaniçe muhafızlığı, Budin valiliği ve Macaristan serdarlığına getirildi. Bir ara Halep valiliği de …

ABDURRAHMAN (V) عبد الرحمن Ebü’l-Mutarrif Abdurrahmân el-Müstazhir b. Hişâm b. Abdilcebbâr b. Abdirrahmân en-Nâsır (ö. 414/1024) Endülüs Emevî halifesi (29 Kasım 1023-14 Ocak 1024). Gaye adlı bir câriyeden doğdu (392/1002). Gençlik yılları sıkıntı içinde geçti. Bu sırada Endülüs Emevî Devleti zayıflamaya ve ülkenin çeşitli yerlerinde birtakım küçük hânedanlar (mülûkü’t-tavâif) kurulmaya başlamıştı. Bu hânedanlardan biri olan Hammûdîler, 1016’dan beri Kurtuba’ya hâkim …

ABDURRAHMAN (IV) عبد الرحمن Abdurrahmân el-Murtazâ b. Muhammed b. Abdilmelik b. Abdirrahmân en-Nâsır (ö. 408/1018) Endülüs Emevî halifesi (408/1018). 368 (978) yılında doğdu. Sebte Valisi Ali b. Hammûd’un Endülüs Emevî Halifesi Süleyman b. Hakem’i öldürüp tahta çıktığı sırada Kurtuba’da bulunan Abdurrahman gizlice Ceyyân’a (Jaén) kaçtı. Daha önce Ali b. Hammûd’u desteklemiş olan Meriyye (Almeria) Valisi Hayrân el-Âmirî ve Sarakusta (Saragossa) …

ABDURRAHMAN (III) هبد الرحمن Ebü’l-Mutarrif Abdurrahmân b. Muhammed el-Mervânî el-Ümevî (ö. 350/961) Endülüs Emevî halifesi (912-961). 22 Ramazan 277’de (7 Ocak 891) Kurtuba’da doğdu. Babası Muhammed’in veliahtlık meselesinden dolayı kardeşi tarafından bir komplo sonucu öldürülmesi üzerine dedesi Emîr Abdullah, Abdurrahman’ı veliaht tayin etti ve onun ölümü üzerine 16 Ekim 912’de tahta geçti. Abdurrahman emîr olduğu sırada ülkenin içinde bulunduğu siyasî …

ABDURRAHMAN (II) عبد الرحمن Abdurrahmân b. el-Hakem b. Hişâm b. Abdirrahmân (ö. 238/852) Endülüs Emevî Devleti’nin dördüncü emîri (822-852). 176 (792) yılında Tuleytula’da (Toledo) doğdu. İyi bir tahsil gördü. Bu sayede çok genç yaşta idarî ve askerî görevler aldı ve bunları başarıyla yürüttü. Babası tarafından, 807’de Tuleytula’da patlak veren isyanı bastırmakla görevlendirildiği zaman, Tuleytula Valisi Amrûs ile işbirliği yaparak Vak‘atü’l-hufre …

ABDURRAHMAN (I) عبد الرحمن Ebü’l-Mutarrif Abdurrahmân ed-Dâhil b. Muâviye b. Hişâm (ö. 172/788) Endülüs Emevî Devleti’nin kurucusu (756-788). 113 (731) yılında Dımaşk yakınlarında Deyrihannâ’da doğdu Annesi Râh, Berberî Nefzâ kabilesine mensup bir câriye idi. Küçük yaşta babasını kaybettiği için dedesi Halife Hişâm’ın yanında büyüdü. Abbâsî katliamından kurtulduktan sonra bir süre Fırat civarnıda gizlendi. Niyeti doğuya kaçmaktı, fakat Abbâsî askerlerinin kendisini …

ABDURRAHMAN ŞEREF (1853-1925) Son Osmanlı vak’anüvisi, devlet ve fikir adamı. İstanbul’da doğdu. Tophâne-i Amire Muhasebe Kalemi mümeyyizlerinden Hasan Efendinin oğludur. İlk tahsilin­den sonra Eyüp Rüşdiyesi’ne, ardından Mekteb-i Sultanîye girdi; 1873’te bura­dan mezun oldu. Sırasıyla Mahrec-i Aklâm-ı Şâhâne. Mekteb-i Sultanî ve Dârülmuallimîn’de tarih-coğrafya öğret­menliği. Mekteb-i Mülkiye’de müdürlük yaptı. Uzun ve başarılı eğitim hayatı bo­yunca birçok nişan ve madalya ile mü­kâfatlandırıldı. II. …

ABDURRAHMAN NESİB EFENDİ (1842-1914) Osmanlı şeyhülislâmı. Üsküp Naibi Halil Fevzi Efendİ’nin oğ­lu, Tırhala Kadısı Ahmed Sâdık Efendi’nin torunudur. Üsküp’te doğdu; do­ğumundan kısa bir süre önce ölen ba­basının vasiyeti üzerine kendisine Aziz Mahmud Hüdâyî Dergâhı Postnişini Ab-durrahman Nesîb Dede’nin adı kondu. Ailesinin Liphova’ya taşınması üzerine ilk tahsilini orada Yanyalı Şeyh Ömer Efendİ’nin yanında yaptı. Daha sonra Yanyalı Abdüllatif Efendi’den ders aldı …

ABDURRAHMAN NESÎB DEDE   (ö. 1842) Şeyh, mutasavvıf şair ve musikişinas. İstanbul’un Üsküdar semtinde doğ­du. Aziz Mahmud Hüdâyî âsitânesi şey­hi olan babası Mehmed Şehâbeddin Efendi’nin yanında yetişti ve daha son­ra Celvetiyye tarikatına intisap etti. Seyrü sülükünü tamamladıktan son­ra Ayasofya Camii civarındaki Erdebil Tekkesi’ne şeyh oldu. Babasının 1818’de vefatı üzerine de Aziz Mahmud Hü­dâyî âsitânesine şeyh tayin edildi. 1827’de Orduyı Hümâyun …