TARİH 10 DERSİ

YENİÇAĞ’DA AVRUPA Ortaçağ’da Batı Hristiyanlığını temsil eden Katolik Kilisesi, dinî hakların yanısıra siyasi haklara da sahipti. Düşünce alanında kilisenin koyduğu normlar geçerliydi. Yeniçağ’da, bu tabloyu değiştirecek büyük gelişmeler meydana geldi ve sonuçta Avrupa yeni özellikler kazandı. Avrupalının dünya görüşü ve yaşam tarzı değişti. Bu gelişmeler şöyle özetlenebilir: Feodalitenin siyasi bir sistem olmaktan çıkışı ve milli monarşilerin kuruluşu, Papa ile krallar …

KLASİK DÖNEM OSMANLI KÜLTÜRÜ DEVLET YÖNETİMİ  A) DEVLET ANLAYIŞI Osmanlı Devleti’nin siyasi, askeri ve sosyal kuruluşları temelde Türk devlet geleneğine ve dini kurallara dayanmaktadır. Ayrıca, sınırların genişlemesiyle birlikte mahalli kültürlerden etkilenilmiş; fakat, bu etkilenme düşük düzeyde kalmıştır. Devletin başında, Osmanlı soyundan gelen; bey, sultan, padişah olarak bilinen kişi bulunurdu. Padişahlık alametleri hutbe, tuğ, sancak, tuğra ve kılıç alayıydı. Sınırsız ve …

SOKULLU DÖNEMİ   (1564-1579) Sokullu Mehmet Paşa, Kanuni’nin son iki yılı, II. Selim dönemin tamamı ve III. Murat’ın ilk beş yılında sadrazamlık yaptı. Tarihin akışında rol oynadığı ve döneme damgasını vurduğu için, dönem kendi adıyla anılmıştır. Sakız Adası Cenevizlilerden alınarak Batı Anadolu’nun güvenliği sağlandı. Kıbrıs Adası fethedilerek Doğu Akdeniz’de kesin egemenlik kuruldu. Güney kıyılarının ve Mısır yolunun güvenliği sağlandı (1570). İnebahtı …

KANUNİ SULTAN (1.) SÜLEYMAN  DÖNEMİ   (1520-1566)                 İç İsyanlar: Kanuni’nin hükümdarlığının ilk yıllarında bazı olumsuzluklar yaşandı. Canberdi Gazali, Memlûk Devleti’ni yeniden kurmak üzere, Suriye’de “siyasi” nitelikli bir isyan çıkardı. Ahmet Paşa, sadrazamlık makamına atanmadığı için, Mısır’da “şahsi” nitelikli bir isyan çıkardı. Baba Zünnun, vergilerin attırılmasını bahane ederek, Anadolu’da isyan çıkardı. Kalender Çelebi, tımarlarının elinden alınması üzerine, Anadolu’da isyan çıkardı. Devlet …

I.SELİM (YAVUZ SULTAN SELİM ) DÖNEMİ (1512-1520)                 Osmanlı – İran İlişkileri: Taraflar arasındaki mücadelenin temel nedeni, Anadolu’da hakimiyet kurma yarışıdır. Safevilerin bu amaçla Anadolu’da şiilik propagandası yapması ve halkı kışkırtması bir savaşın çıkmasına yol açtı. Çaldıran Savaşı’nda İran kuvvetleri yenilerek Tebriz’e girildi (1514). Doğu Anadolu Osmanlı hakimiyeti altına girdi. Şiilik sorunu bir süre için çözümlendi. İran hazinesi ve bazı …

ll.BAYEZİD DÖNEMİ   (1481- 1512)                 Kardeşinin hükümdarlığını kabul etmeyen Cem, isyan etti. Başarılı olamayınca Memluklere sığındı. Karaman beylerinden destek alarak Anadolu’ya geldi; fakat, yine başarılı olamadı. Rumeli’ye geçmek üzere Rodos şövalyelerine sığındı. Şövalyeler tarafından Fransa’ya gönderildi. Oradan da Vatikan’a götürülerek Papa’ya teslim edildi. Sıkıntılı bir hayat sürdü. 1495’de vefat etti. Sonuç: Cem’in Rodos Şövalyeleri’ne ve Papa’ya sığınmasıyla olay bir dış …

YÜKSELME DÖNEMİ OSMANLI SİYASİ TARİHİ Yükselme döneminde Osmanlı, İstanbul’u fethetti. Balkanlar’da sınırlarını genişletti. Anadolu’nun siyasi birliğini kurdu. Ticaret yollarını denetim altına aldı. İslam dünyasının liderliğini ele geçirdi. Karadeniz, Ege ve Akdeniz’e egemen oldu. Askeri, siyasi ve ekonomik yönden dönemin en güçlü devleti haline geldi. Siyasi ve ekonomik sorunlarını kendi görüşleri doğrultusunda çözdü. Başka devletlerle görüş birliği içinde olma ve onların …

I. MEHMET DÖNEMİ   (1413 – 1421 ) Merkezi otoriteyi yeniden kurduğu için devletin ikinci kurucusu sayılır. Anadolu siyasi birliğini kurma çalışmalarını yeniden başlattı. Aydınoğulları ‘ndan İzmir’i aldı. Saruhan Beyliği’ni yıktı. Venedik’le ilk deniz savaşı yapıldı, fakat donanma zayıf olduğu için başarılı olunamadı. Dönemin bilginlerinden Şeyh Bedreddin, dini nitelikli ilk isyan hareketini çıkardı; başarılı olamayarak idam edildi. Yıldırım’ın oğlu Mustafa Çelebi, …

Fetret Dönemi   (1402-1413) Timur, bölünmüş ve kendine bağlı idareler istediği için, Osmanlı topraklarını Yıldırım’ın oğulları arasında paylaştı. Yıldırım’ın oğulları arasında taht kavgası başladı. Süleyman Çelebi Edirne’de, Musa Çelebi Bursa’da, Mehmet Çelebi Amasya’da, İsa Çelebi ise Balıkesir’de hükümdarlıklarını ilan ettiler. Bu durumun ortaya çıkmasında “devlet hanedan üyelerinin ortak malıdır” anlayışının etkisi vardı. Sonunda mücadeleyi Mehmet Çelebi kazanarak Osmanlı tahtına tek başına …

YILDIRIM BÂYEZİD DÖNEMİ (1389-1402) Anadolu’nun siyasi birliğini kurmaya yönelik asıl faaliyetler bu dönemde başladı. Germiyan, Saruhan, Aydın, Menteşe, Hamid, Teke, Karaman, Candar, Kadı Burhaneddin, Tacüddin ve Taşhan beyliklerinin toprakları alındı. Böylece: Fırat’a kadar “siyasi birlik” kuruldu. Ege ve Akdeniz sahillerine egemen olundu. Devletin stratejik güç ve önemi arttı. Bu durum Osmanlı’yı Timur ile karşı karşıya getirdi. Aydın, Menteşe ve Saruhan …