Tarih 11 Dersi Çalışma soruları ve Cevapları

  1. ÜNİTE:TÜRKLERDE DEVLET TEŞKİLATI

 

1 – Türklerde “il” veya “el” kelimeleri ne anlama gelirdi?

(Devlet ve barış)

 

2 – “il” nedir? Tanımını tapınız.

(il, vatanı koruyarak milleti huzur ve barış içinde yaşatmayı amaçlayan siyasi bir teşkilattır.)

 

3 – “Türk cihan hâkimiyeti” anlayışı nedir?

(Türk devletlerinde yönetme yetkisini Gök Tanrı’dan alan kağan, bu yetkiyi sadece kendi devletinde değil yeryüzündeki bütün insanlar üzerinde kullanmıştır. Bu doğrultuda kağan, dünyayı hâkimiyeti altına alarak yönettiği bütün insanları adaletli bir yönetim ile huzur, refah ve barış ortamında yaşatmayı görev kabul eder. Buna Türk cihan hâkimiyeti anlayışı denir.)

 

4 – Türklerde devlet anlayışı nasıldı?

  • Devlet için “baba” sıfatı kullanılmıştır. Toprak ise “devlet baba” nın koruduğu “ana vatan” şeklinde ifade edilmiştir.
  • İcraatlarından memnun olunmayan yöneticiler yönetimden uzaklaştırılmıştır.
  • Halk, yöneticiler tarafından Tanrı’nın emaneti olarak kabul edilmiştir.

 

5 – Türklerde devleti oluşturan başlıca unsurlar nelerdir?

(Bağımsızlık, halk(millet), ülke(vatan) ve teşkilat)

 

6 – Türklerde bağımsızlık duygusunun oluşması ve gelişmesinin temel sebebi neydi?

(Bunda bozkır kültürü önemli bir rol oynamıştır. Türklerin atlı – göçebe hayat tarzını benimsemeleri, özgür bir yapıya sahip olmalarına, dolayısıyla bağımsızlığın milli bir karakteristik özellik haline gelmesine sebep olmuştur.)

 

7 – Türklerde halkın soylular, köleler, din adamları gibi çeşitli sosyal sınıflara ayrılmamasının temel sebepleri nelerdi?

  • Ülke topraklarının devletin malı olması
  • Göçebe yaşamaları

 

8 – Türklerde “vatan sevgisi”nden ilk kez bahseden hükümdar kimdir?

(Mete Han’dır.)

 

9 – Türklerin kısa sürede devlet kurabilmelerinin sebepleri nelerdir?

  • İyi bir boy teşkilatına sahip olmaları
  • Teşkilatçı bir yapıya sahip olmalarıdır.

 

10 – Türklerin askeri alanda dünyanın değişik ülkeleri üzerindeki etkileri nelerdir?

  • Roma ordusunda onlu sistem uygulandı. IV. Yüzyılın sonlarında bu orduda yay kullanılan en önemli silah oldu.
  • Batı’da ceket ve pantolon giyilmeye başlandı.
  • Avrupa’da üzengi kullanımı Avarlarla yaygınlaştı.
  • V. Yüzyıl başlarında “Turan “ taktiğinin uygulanmaya başlandı. Bizans ordusunda Türk giyim tarzı ve saç biçimi de tercih edildi.
  • IX. Yüzyıl ortalarında Ruslar, Hazar, Peçenek ve Kuman; Balkan Slavları ile Tuna Bulgarları aracılığı ile hem eğitim hem teçhizat (silah, tuğ) yönlerinden Türkleri örnek alan askeri güçler oluşturdu.
  • Cengiz Han ordusunda onlu sistem uygulandı.
  • Süvari tekniğini Türklerden öğrenen Çinliler Türk süvari kıyafeti olan ceket, pantolon ve çizme kullanmaya başladı.
  • Çinliler ve Avrupalı kavimler et konservesi yapmayı da Türklerden öğrendi.

 

11 – Türk ordusunun başlıca özellikleri nelerdi?

  • Türk ordusu ücretli askerlerden oluşmazdı.
  • Ordunun büyük bir bölümü atlı askerlerden (süvari) oluşurdu.
  • Her Türk asker sayılırdı.

 

12 – Türk ordusunun kullandığı başlıca silahlar nelerdi?

(Çift kavisli yaylar, ıslık çalan oklar, kargı, süngü, kılıç, mızrak, kalkan, zırh ve tolga(miğfer))

 

13 – Türk ordusunun genellikle ok, yay, kılıç gibi taşınabilir hafif silahlar kullanmasının temel sebebi neydi?

(Türk ordusunun çoğunluğunun atlı birliklerden oluşmasıdır.)

 

14 – Türk milleti için “Ordu – Millet” deyiminin kullanılmasının sebebi neydi?

(Bozkır hayatının zor şartları Türkleri mücadeleci ve disiplinli bir yapıya sahip olmalarını gerekli kılmıştır. Günlük yaşantı içinde var olan bu disiplin anlayışı, savaş sırasında da bütün milletin iç teşkilatını bozmadan bir ordu gibi harekete geçmesini kolaylaştırmıştır. Askerliğin özel bir meslek sayılmadığı Türklerde ailesini ve malını korumak isteyen herkes asker olarak yetişmek zorundadır. Halk içinde kadın erkek ayrımı yapılmaksızın hemen her Türk, iyi bir asker ve her an savaş hazır durumdadır. Bu yüzden Türk milleti için “ordu – millet” deyimi kullanılmıştır.)

 

15 – Türklerde ilk düzenli ordu hangi Türk devleti ve hükümdarı tarafından kurulmuştur?

(Büyük (Asya) Hun Devleti’nin hükümdarı Mete Han tarafından kurulmuştur.)

 

16 – Türklerin en önemli savaş usulleri nelerdi?

(Sahte ricat(geri çekilme) ve pusuydu. Yani “Turan taktiği”)

 

17 – Türklerde hükümdarın tahta çıkışı sırasında düzenlenen törene ne denirdi?

(Cülus merasimi)

 

18 – “Karizmatik iktidar” ne demektir?

(Sosyolojide kaynağı “Tanrı bağışı”na dayanan iktidar tipine denilmektedir.)

 

19 – “Kut inancı” nedir?

(Türklerde ülkeyi yönetme yetkisinin Gök Tanrı tarafından bir aileye verildiğine inanılır ve o ailenin erkek bireyleri ülkeyi tanrı adına yönetirdi.)

 

20 – Türk devletlerinin kısa sürede yıkılmalarının temel sebebi neydi?

(Kut inancına göre hanedanın erkek üyelerinin hepsinin tahta çıkma hakkı vardı. Hükümdar öldükten sonra tahta kimin geçeceği konusu (veraset sistemi) tam olarak bir kurala bağlanmamıştı. Bu da hükümdar öldükten sonra taht kavgalarına, taht kavgaları da devletin zayıflamasına hatta yıkılmasına sebep oluyordu.)

 

21 – Eski Türk devletlerinde hükümdarların kullandıkları başlıca unvanlar nelerdir?

(Kağan, han, hakan, yabgu, il-teber, şanyü ve idikuttur.)

 

22 – Türk devletlerindeki başlıca hükümdarlık sembolleri nelerdir?

(Otağ (hakan çadırı), örgin (taht), tuğ (sancak), davul, kotuz (sorguç), kemer (kur), kılıç, yay, kama, kamçı (berge). Ayrıca ordu (çadır kent) ve toy (şölen) da hükümdarlık sembolü sayılmıştır.)

 

23 – Eski Türk devletlerinde kağanın başlıca görevleri nelerdi?

  • Ülkeyi ve halkı düşmandan korumak
  • Bütün toplulukları bir devlet çatısı altında toplamak
  • Töre kurallarını uygulamak, düzeni sağlamak, halkı adil idare etmek ve baskı yapmamak
  • Ekonomik açıdan halkı refaha ulaştırmak
  • İç ve dış siyaseti düzenlemek
  • Savaş ve barışa karar vermek
  • Savaşta ordulara komuta etmek
  • Başka ülkelere elçiler göndermek ve başka ülkelerin elçilerini kabul etmek
  • Devlet görevlilerini tayin etmek veya görevden almaktır.

 

24 – Eski Türk devletlerindeki en önemli yönetim organının adı nedir?

(Toy (kurultay))

 

25 – Eski Türk devletlerindeki en önemli yönetim organı olan kurultay (toy) toplantılarına kimler katılırdı?

(Kağan, hatun, vezirler, boy beyler, ileri gelenler, komutanlar ve idari görevliler)

 

26 – Kurultay, üyelerinin temsili niteliğinin olması, kanun yapma, hakan seçme, hakanı denetleme ve onun yetkilerini kısıtlama; gerekirse azletme (görevden alma) gücüne sahip olması kurultayın nasıl bir nitelik taşıdığının göstermektedir?

(Demokratik bir nitelik taşıdığını göstermektedir.)

 

27 – 751 yılında Çinliler ile Araplar (Abbasiler) arasında yapılan Talas Savaşı’nın Türk tarihi açısından en önemli sonucu ne olmuştur?

(Talas Savaşı’ndan sonra İslamiyet, Türkler arasında hızla yayılmaya başlamıştır.)

 

28 – Orta Asya’da kurulan ilk Türk – İslam devletinin adı nedir?

(Karahanlılar Devletidir.)

 

29 – İlk Türk devletlerindeki “Türk cihan hâkimiyeti ülküsü”, İslamiyet’in kabulünden sonra yerini hangi anlayışa bırakmıştır?

(Cihat anlayışına bırakmıştır.)

 

30 – Türk – İslam devletlerinde “sultan” unvanını ilk kez hangi hükümdar kullanmıştır?

(Gazneli Mahmut)

 

31 – “Hutbe”, “Tıraz” ve “Hilat” kelimelerinin ne anlama geldiğini açıklayınız.

Hutbe: Cuma ve bayram namazları esnasında hükümdarın adının, unvan ve lakaplarının “hatip” tarafından zikredilerek kendisine dua edilmesidir.

Tıraz: Abbasi halifelerinin hükümdara gönderdikleri elbiselerdir.

Hilat: Abbasi halifeleri tarafından tıraz ile birlikte “külah, kemer, kılıç, at, eyer takımı, askeri mızıka, bayrak, para” gibi mal ve eşyaların hükümdara gönderilmesidir.

 

32 – Türk – İslam devletlerinde devletin temel unsurları nelerdi?

(Saray, Ordu ve Hükümet)

 

33 – Karahanlılar Devleti’deki başlıca divanların isimlerini ve görevlerini yazınız.

  • Divan – ı Âlî: Bugünkü anlamında hükûmet (Bakanlar Kurulu;) tir. Vezirin başkanlığında devletle ilgili kararlar burada alınırdı.
  • Divanı – Tuğra: İç ve dış yazışmaları yönetirdi.
  • Divan – ı İstifa: Mali işlerle ilgilenirdi.
  • Divan – ı İşraf: Mali ve idari işleri kontrol ve teftiş ederdi.
  • Divan- ı Arız: Askeri işlerle ilgilenirdi.

 

34 – Gazneliler Devleti’ndeki başlıca divanların isimlerini ve görevlerini yazınız.

  • Divan – Vezaret: Mali ve genel yönetim işleriyle ilgilenirdi.
  • Divan – ı Risalet: Hükümdarın iç ve dış resmi yazışmalarını yapardı.
  • Divan – ı İşraf: Devletin iç haberleşme ve gizli haber alma işleri ile ilgilenirdi.
  • Divan – ı Vekalet: Hükümdar ve ailesine ait mali işlerle ilgilenirdi.
  • Divan- ı Arız: Askeri işlerle ilgilenirdi.

35 – Selçuklular Devleti’ndeki başlıca divanların isimlerini ve görevlerini yazınız.

  • Divan – ı Saltanat: Bugünkü anlamında hükûmet (Bakanlar Kurulu;) tir. Vezirin başkanlığında devletle ilgili kararlar burada alınırdı.
  • Divanı – Tuğra: İç ve dış yazışmaları yönetirdi.
  • Divan – ı İstifa: Mali işlerle ilgilenirdi.
  • Divan – ı İşraf: Mali ve idari işleri kontrol ve teftiş ederdi.
  • Divan- ı Arız: Askeri işlerle ilgilenirdi.

 

36 – “Atabey” nedir?

(Selçuklularda hükümdarın erkek çocukları olan melikleri devlet ve askerlik işlerinde eğitmekle görevli olan kişilere denir.)

 

37 – Türk – İslam devletlerinde askeri alanda eski Türk devletlerinden farklı olarak getirilen yenilik nedir?

(Orduya “gulam sistemi”nin yerleştirilmesidir. Gulam askerleri çoğunluğu Türklerden olmak üzere, satın alma yoluyla savaşlarda esir edilenlerle küçük yaşlarda toplanan çocukların gulamhane adı verilen asker yetiştirme merkezlerinde yetiştirilmesi ile oluşturulurdu.)

 

38 – “İkta Sistemi” nedir?

(İkta sistemi, ülke topraklarının vergi gelirlerine göre bölümlere ayrılarak her birinin askeri ve sivil devlet görevlilerine hizmet karşılığında maaş olarak verilmesidir. Görevliler elde ettikleri gelirlerden maaşlarını aldıktan sonra kalan bölümü ile atlı asker belerlerdi. “Sipahiyan” adı verilen bu askerler savaş zamanında orduya katılırlardı. Bu askerler Selçuklu ordusunun en büyük bölümünü meydana getirirdi.)

 

39 – “İkta Sistemi” nin devlete sağladığı faydalar nelerdir?

  • Devlet hiç harcama yapmadan çok sayıda askere sahip oluyordu.
  • Vergi toplama işini halletmiş oluyordu.

 

40 – Karahanlırda ordu hangi bölümlerden meydana geliyordu? İsimlerini yazınız.

  • Saray Muhafızları (Sarayı ve hükümdarı korumakla görevli maaşlı askerlerdir.)
  • Hassa Ordusu (Hükümdara bağlı maaşlı askerlerdir.)
  • Eyalet Ordusu (Şehzade, valiler ve devlet adamlarına ait kuvvetlerdir.)
  • Türkmenler (Çiğil, Yağma, Karluk, vb. topluluklardan oluşan birliklerdir.)

 

41 – Gaznelilerde ordu hangi bölümlerden meydana geliyordu? İsimlerini yazınız.

  • Gulaman – ı Saray (Sultanın özel muhafız ordusunu oluşturan maaşlı askerlerdir.)
  • Hassa Ordusu (Ayaklanmaları bastırmakla görevli maaşlı askerlerdir.)
  • Eyalet Ordusu (Şehzade, valiler ve devlet adamlarına ait kuvvetlerdir.)
  • Ücretli Askerler (Kuzeyden gelen Oğuz, Karluk ve Yağma Türklerinden seçilen maaşlı askerlerdir.)
  • Gönüllüler (İslam ülkelerinden sefer zamanlarında orduya katılan askerlerdir.)

 

42 – Büyük Selçuklularda ordu hangi bölümlerden meydana geliyordu? İsimlerini yazınız.

  • Gulaman – ı Saray (Sultanı ve sarayı korumakla görevli maaşlı askerlerdir.)
  • Hassa Ordusu (Ordunun savaşçı kısmını oluştururlar. Türklerden oluşur ve maaş yerine ikta gelirleri alırlar.)
  • İkta Askerleri (İkta verilen melik, vali ve devlet adamlarının beslemek zorunda oldukları askerlerdir.)
  • Türkmenler (Oğuz boylarına ait kuvvetlerdir.)
  • Bağlı Devletlerin Askerleri (Bağlı devletlerin gerektiğinde gönderdiği askerlerdir.)

 

43 – Osmanlı klasik dönem kültür ve medeniyetinin oluşumunda etkili olan unsurlar nelerdir?

  • Orta Asya Türk gelenekleri
  • İslamiyetin getirdiği kültürel değerler
  • Hakim olduğu coğrafyadaki kültür unsurlarıdır.

44 – Osmanlılardaki “Nizam – ı alem ülküsü” nedir?

(Anlam itibari ile dünya düzeni olan bu anlayışta asıl amaç Osmanlı ülkesindeki kamu düzenini sağlamaktır.)

 

45 – Osmanlılarda hükümdarların kullandıkları başlıca unvanlar nelerdir?

(Bey, gazi, Hüdavendigar, sultan, han ve padişahtır.)

 

46 – “Lala” nedir?

(Osmanlılarda hükümdarın erkek çocukları olan şehzadelerin eğitimi ile ilgilenen görevlilere denir.)

 

47 – Osmanlılarda hükümdarın erkek çocukları olan şehzadelerin sancaklara yönetici olarak gönderilmelerindeki temel amaç neydi?

(Devlet yönetiminde tecrübe kazanmalarını sağlamaktır.)

48 – Fatih Sultan Mehmet’in hazırladığı kanunname (Kanunname-i Âli Osman) ile kardeş katlini serbest bırakmasındaki temel amaç neydi?

(Taht kavgalarını önleyerek devletin devamlılığını sağlamaktır.)

 

49 – XVII. Yüzyılın başında I. Ahmet veraset sisteminde nasıl bir değişiklik yapmıştı?

(I. Ahmet, “Ekber ve erşed” (Hanedanın en büyük erkek evladının Osmanlı tahtına çıkması) usulünü getirmiştir.)

 

50 – III. Mehmet döneminde şehzadelerin sancaklara gönderilmesi uygulamasına son verilmiş ve şehzadeler sarayda kafes hayatı yaşamaya başlamışlardır. Kafes usulünün getirdiği olumsuzluklar nelerdir?

  • Şehzadeler sancaklara gönderilmedikleri için devlet yönetiminde tecrübe kazanamamışlardır.
  • Her an ölüm korkusuyla yaşadıkları için ruh sağlıkları bozulmuştur.

 

51 – Türk – İslam devletlerindeki “Gulam sistemi” ile Osmanlılardaki “Devşirme sistemi” arasındaki temel fark nedir?

(Türk – İslam devletlerindeki “Gulam sistemi” nde çoğunluğu Türklerden oluşan çocuklar satın alma yada savaşlarda esir alma yoluyla toplanarak sadece askeri alanda faydalanılırken, Osmanlılardaki “Devşirme sistemi” nde yalnızca Hristiyan kökenli çocuklar toplanarak eğitilmiş, bunlardan askeri ve idari alanlarda faydalanılmıştır.)

 

52 – “Devşirme sistemi” nedir?

(Osmanlılar gayrimüslim ailelerin 8 – 20 yaş arasındaki çocuklarından bir kısmını seçer ve bunları ülkedeki çeşitli saraylarda ve Türk ailelerin yanında eğittikten sonra bunları tekrar bir elemeye tabi tutarak seçilenleri saraydaki Enderun mektebine, geri kalanları ise acemi oğlanları ocağına gönderirdi. Devşirme sistemi ile seçilen çocuklar askeri ve idari kadrolarda görev alırlardı.)

 

53 – Enderun Mektebi’nde eğitimlerini tamamlayan devşirmeler ya merkezde ya da taşrada yönetici olarak göreve başlarlardı. Eyaletlerde görev alan beylerbeyi, sancakbeyi ve vezir rütbesindeki devşirmeler haremde eğitim alan cariyeler ile evlendirilirdi. Bu uygulamadaki temel amaç neydi?

(Böylece yöneticilerin eyaletlerde yerli büyük ailelerin kızlarıyla evlenmeleri önlenerek merkezi otorite korunur ve taşradaki adil yönetimin sürekliliği sağlanırdı.)

 

54 – Osmanlılardaki en önemli yönetim organının adı nedir?

(Divanıhümayun)

 

55 – Osmanlılardaki en önemli yönetim organı olan Divanıhümayun hangi padişah tarafından kurulmuştur?

(Orhan Bey)

 

56 – Klasik Dönem (XVI. Yüzyıl) Divan üyeleri kimlerdir?

(Padişah, Sadrazam (Veziriazam), Kubbealtı Vezirleri, Nişancı, Defterdar, Yeniçeri Ağası, Kadıasker (Kazasker) ve Kaptanıderyadır.)

 

57 – Nişancının başlıca görevleri nelerdir?

  • Padişahın yazmış olduğu ferman ve beratlara tuğrasını çeker
  • Fethedilen arazileri yazar, gelirlerine göre ayırır ve dağıtımını yapardı. (Tapu, Kadastro işleri)
  • Gerektiğinde örfi hukuk hakkında bilgi verirdi.

 

58 – Defterdarın başlıca görevleri nelerdir?

  • Mali işlerle ilgilenir
  • Devletin gelir ve giderlerini tespit eder
  • Bütçeyi hazırlayarak padişaha sunardı.

 

59 – Kazaskerin başlıca görevleri nelerdir?

  • Divanda askeri sınıfa ait şer’i ve hukuki işlere bakardı
  • İlmiye sınıfının tayin ve terfi işleri ile ilgilenirdi
  • Adalet, eğitim ve kültür işlerine bakardı.

 

60 – Rumeli ve Anadolu Beylerbeylikleri ilk defa hangi padişahlar tarafından oluşturulmuştur?

(Rumeli Beylerbeyliğini I. Murat, Anadolu Beylerbeyliğini ise Yıldırım Beyazıt kurmuştur.)

 

61 – Osmanlı Taşra teşkilatı büyükten küçüğe doğru hangi idari birimlerden oluşurdu? İsimlerini ve yöneticilerini yazınız.

(Eyalet (Beylerbeyi), Sancak (Sancakbeyi), Kaza(Kadı) ve Köy(Köy Kethüdası))

 

62 – Osmanlılarda ilk düzenli ordu hangi padişah tarafından oluşturulmuştur?

(Orhan Bey)

 

63 – Osmanlılarda kapıkulu ocakları ilk defa hangi padişah tarafından oluşturulmuştur?

(I. Murat)

 

64 – Osmanlı Kara Ordusu içerisinde yer alan kapıkulu askerlerinden olan kapıkulu piyadelerinin isimleri nelerdir?

  • Acemi Oğlanlar Ocağı
  • Yeniçeri Ocağı
  • Cebeci Ocağı
  • Topçu Ocağı
  • Top Arabacıları Ocağı
  • Humbaracılar Ocağı
  • Lağımcılar Ocağı

 

65 – Osmanlı Kara Ordusu içerisinde yer alan kapıkulu askerlerinden olan kapıkulu süvarilerinin isimleri nelerdir?

  • Sipah
  • Silahtar
  • Sağ Garipler
  • Sol Garipler
  • Sağ Ulufeciler
  • Sol Ulufeciler

 

66 – Osmanlı Kara Ordusu içerisinde yer alan Eyalet Askerlerinin isimleri nelerdir?

  • Tımarlı Sipahiler
  • Akıncılar
  • Gönüllüler
  • Beşliler
  • Azaplar
  • Yayalar
  • Müsellemler
  • Deliler

 

67 – Osmanlılarda XVI. Yüzyılın en önemli denizcileri kimlerdir?

  • Salih Reis
  • Piri Reis
  • Seydi Ali Reis
  • Murat Reis
  • Barbaros Hayrettin Paşa’dır.

 

68 – Osmanlılarda kullanılan başlıca gemilerin isimleri nelerdir?

(Çektiri, Karamürsel, Kalite, Kadırga ve Mavna)

 

69 – Osmanlılarda XVIII. Yüzyılda Merkez Teşkilatında meydana gelen değişmeler nelerdir?

  • XVIII. Yüzyılda sadrazamın güçlenmeye başlamışıyla divan, Babıalide (Sadrazam konağı) toplanmaya başladı ve bu yüzyıldan itibaren Babıali kelimesi Osmanlı Hükümeti anlamında kullanılmaya başlandı.
  • XVIII. Yüzyılda devletlerarası ilişkilerin artması sonucu Nişancının yardımcısı olan Reisülküttap ön plana çıkmaya başladı ve dış ilişkilerden sorumlu divan üyesi oldu.

70 – III. Selim 1807’de çıkan hangi isyan ile tahttan indirilmiştir?

(Kabakçı Mustafa İsyanı)

 

71 – II. Mahmut’un ayanlar ile Senedi ittifakı imzalamasındaki amacı neydi?

(Merkezi idarede iç çevrelerin desteğini kazanmak ve otoritesini güçlendirmek.)

 

72 – 1808 yılında II. Mahmut ile Ayanlar arasında imzalanan Senedi İttifakın önemi nedir?

(Ayanlar padişahın egemenliğini tanırken padişahta onların eyalet yönetimindeki varlığını ve iktidarını kabul etti. Böylece daha eşit ve adil vergi yönetimi vaat edilerek padişahın yetkileri ilk kez sınırlandırılmıştır.)

 

73 – Osmanlı Devleti hangi yüzyılda askeri alanda Avrupa’dan geri kaldığını anlamış ve batılı kurumları örnek alarak ıslahatlar yapmaya başlamıştır?

(XVIII. yüzyıl)

 

74 – Yeniçeri Ocağını hangi Osmanlı padişahı kaldırmış ve yeniçeri ocağının yerine hangi orduyu kurmuştur?

(Yeniçeri ocağını II. Mahmut kaldırmış ve yerine Asakir-i Mansure-yi Muhammediye adında yeni bir ordu kurmuştur.)

 

75 – Osmanlı Devleti’nin en önemli yönetim organı olan Divanıhümayun hangi padişah döneminde kaldırılmış ve yerine nazırlıklar (Bakanlıklar) kurulmuştur?

(II. Mahmut)

 

76 – Tımar sistemini hangi Osmanlı padişahı kaldırmıştır?

(II. Mahmut)

 

77 – II. Mahmut dönemi meclislerinin isimleri ve görevleri nelerdir?

  • Dar-ı Şura-yı Askeri (Askerlik İşleri)
  • Meclis-i Ahkam-ı Adliye (Adalet işleri)
  • Dar-ı Şura-yı Babıali (Yönetim işleri)

 

78 – Tanzimat Dönemi hangi yıllar arasını kapsar?

(Tanzimat Fermanının ilanından (1839), Kanunuesasinin (anayasa) ilanına (1876) kadar geçen döneme “Tanzimat Dönemi” denir.)

 

79 – Tanzimat Fermanı’nın en dikkate değer yanı nedir?

(Osmanlılarda ilk defa padişahın yetkileri hukuken sınırlandırılmıştır.)

 

80 – 1856 Islahat Fermanı’nın Osmanlı tebaasına getirdiği hangi yenilikler Müslümanlar ve gayrimüslimler tarafından benimsenmemiştir?

(Eşitlik ilkesi Müslümanlar tarafından, askerlik yükümlülüğü ise gayrimüslimler tarafından hiçbir şekilde benimsenmemiştir.)

 

81 –  1864 Vilayet Nizamnamesine göre Osmanlı Devleti’nin taşra teşkilatındaki yönetim birimlerinin isimleri nelerdir?

(Vilayet, Sancak (Liva), Kaza ve köy)

 

82 – Osmanlılarda yönetime karşı ilk teşkilatlı muhalefet hareketini başlatanlar kimlerdir?

(Genç Osmanlılar)

 

83 – Genç Osmanlılar hangi konularda başarı sağlamışlardır?

(Meşrutiyetin ilan edilmesinde, anayasanın hazırlanmasında başarılı olmuşlar ve genel anlamda ilk demokratik fikirlerin oluşmasını sağlamışlardır.)

 

84 – İlk Türk anayasasının adı nedir?

(Kanunuesasi)

 

 

85 – 1876 yılında I. Meşrutiyetin ilan edilerek meşrutiyet yönetimine geçilmesinin önemi nedir?

(Osmanlılarda halk ilk defa azda olsa yönetime katılma hakkı elde etmiştir.)

 

86 – 31 Mart Vak’ası’nın (13 Nisan 1909) önemi nedir?

(Osmanlı tarihinde mevcut yönetim şeklini değiştirmeye yönelik olarak çıkan ilk isyandır.)

 

87 – 10 Haziran 1908’de İngiltere ile Rusya arasında yapılan Reval Görüşmelerinin önemi nedir?

(İngiltere bu görüşmelerden sonra Rusya’nın İstanbul ve Boğazlara egemen olmasına ses çıkarmayacağını belirtmiştir. Bu da Rusya’nın Balkan devletleri üzerindeki çalışmalarını hızlandırmıştır.)

 

88 – II. Meşrutiyet’in ilanından sonra 1909’da getirilen yenilikler nelerdir?

  • Basın üzerindeki sansür kaldırıldı
  • Padişahın sürgün yetkisi elinden alındı
  • Hükümet padişaha karşı değil meclise karşı sorumlu hale getirildi
  • İttihat ve Terakki, Hürriyet ve İtilaf ve Ahrar fırkaları kurularak çok partili yaşama geçildi
  • Padişahın veto hakkı sınırlandırıldı.

89 – Amasya Genelgesi, Erzurum ve Sivas Kongrelerinde alınan kararlarla ne amaçlanmıştır?

(Halk ortak bir mücadele etrafında birleştirilmeye çalışılırken aynı zamanda milli egemenliğe de ulaşma hedefleniyordu. Kurtuluş mücadelesine ait bu belgeler bağımsızlık arayışında ve milli egemenlik yolunda atılmış önemli adımlardı.)

 

90 – 12 Ocak 1920’de açılan son Osmanlı Mebusan Meclisi’nin aldığı Misak – ı Milli kararlarına İtilaf Devletlerinin gösterdiği tepki ne olmuştur?

(İtilaf Devletleri 16 mart 1920’de İstanbul’u resmen işgal etmişlerdir.)

 

91 – İtilaf Devletleri’nin 16 Mart 1920’de İstanbul’u işgal etmelerinin en önemli sonucu ne olmuştur?

(23 Nisan 1920’de Ankara’da Türkiye Büyük Millet Meclisi açılmıştır.)

 

92 – 1921 Anayasası’nın (Teşkilatı Esasiye) önemi nedir?

(“Milet egemenliği”ni yansıtan ilk siyasi belge olması önemlidir.)

 

93 – 1921 Anayasası’nın (Teşkilatı Esasiye) en önemli maddesi neydi?

(Egemenlik kayıtsız şartsız milletindir.)

 

94 – 1921 Anayasası’nın (Teşkilatı Esasiye) en büyük eksikliği neydi?

(Anayasada temel hak ve özgürlüklere hiç yer verilmemişti.)

 

95 – İlk dönemlerde Cumhuriyet rejimi hangi özellikleriyle Osmanlı Devleti yönetim şeklinden ayrılmış oldu?

  • Laik hukuk sistemi
  • Kuvvetler birliği ve görev ayrılığına dayanan devletçi sistemi.

 

96 – 11 Nisan 1928’de çıkarılan bir kanunla “Devletin dini İslam’dır.” İle “Şeri hükümler uygulanır.” Hükümlerinin anayasadan çıkarılmasının önemi nedir?

(Böylece Türkiye’de laik devlet düzenine geçilmiştir.)

 

97 – Atatürk ilkeleri hangi yıl anayasaya konulmuştur?

(1937)

 

98  -Türkiye’de Çok partili hayata hangi tarihte geçilmiştir?

(1946)

 

99 – Türkiye’de kadınların kazandıkları siyasi haklar nelerdir?

  • 3 Nisan 1930 yılında kabul edilen bir kanunla kadınlar, belediye seçimlerine katılma hakkını elde ettiler.
  • 1933 yılında muhtar seçilme hakkına kavuştular.
  • 5 Aralık 1934 yılında milletvekili seçme ve seçilme haklarını elde ettiler.
  1. ÜNİTE:TÜRKLERDE TOPLUM YAPISI

 

100 – Türklerin “Atlı göçebe (konargöçer)” bir hayat tarzını benimsemelerinin sebebi neydi?

Çünkü Türklerin yaşadıkları coğrafyada iklim koşulları çok sertti ve yüksek dağlardan oluşuyordu. Bu yüzden tarım yapmaya pek elverişli değildi. Bundan dolayı da Türkler hayvancılıkla uğraştıkları için “atlı göçebe (konargöçer)” hayat tarzını benimsemişlerdir.

 

101 – “Töre” nedir?

Türk toplumsal yaşayışını düzenleyen yazısız hukuk kurallarıdır.

 

102 –  “Töre”nin Türk toplumuna sağladığı fayda ne olmuştur?

Türk toplumu töre sayesinde daima dinamik ve güçlü olmuş, devletler zaman zaman yıkılırken Türk toplumu daima varlığını koruyarak yeni devletler kurmuştur.

 

103 – Türk toplumunda bireyin devletten en önemli isteği neydi?

Adalet

 

104 – Türk toplumunda bireyin devlete karşı yükümlülükleri nelerdi?

  • Devlete bağlı olmak
  • Vergi vermek
  • Askerlik görevini yapmaktır.

 

105 – “Tüz” nedir?

Türklerde yöneticilerle yönetilenler arasında karşılıklı görev ve sorumlulukların yer aldığı yazılı olmayan bir anlaşmadır.

 

106 – İlk Türk devletlerinde toplumsal yapıyı oluşturan unsurlar nelerdir?

  • Oğuş (Aile)
  • Urug (Aileler birliği – sülale)
  • Boy (Urugların birleşmesiyle oluşur.)
  • Bodun (Boyların birleşmesiyle oluşur. Millet.)

 

107 – Türklerde genellikle dışarıdan evliliğin (exogamie) tercih edilmesinin sebebi neydi?

Bu tür evlilikle akraba sayısı artırılarak karşılıklı olarak birbirlerine destek ve himaye sağlanırdı. Ayrıca akraba boylar arasındaki çatışmalar önlenerek iç barış sağlanıyordu.

 

108 – İlk Türk Devletlerinde “kang”, “ög”, “kalıng”, “eğne(yumuş)” ve “törün” kelimeleri ne anlama gelmekteydi?

  • Kang: Baba
  • Ög : Anne
  • Kalıng: Başlık parası
  • Eğne(yumuş): Gelin çeyizi
  • Törün: Düğün yemeği

 

109 – Türkler ilk defa hangi Türk devleti döneminde yerleşik hayat geçmişlerdir?

Uygurlar

 

 

 

110 – Türklerin Hunlardan beri bayram ve festival türünden birçok tören ve etkinlikleri vardı. Bu etkinliklerin Türk toplumuna sağladığı olumlu katkılar nelerdir?

Bu etkinlikler sayesinde toplumdaki insanlar birbirlerini daha yakından tanımışlar, insanlar arasındaki birlik ve beraberlik duygusu güçlenmiş, milli bilinç oluşmuştur.

 

111 – Eski Türklerde Nevruz Bayramı neden kutlanırdı?

Türkler Nevruz Bayramıyla baharın gelişini kutlarlardı.

 

112 – Eski Türk toplumlarında “yardımlaşma ve yarışma” iç içeydi. Bu iki unsurun topluma olumlu katkısı neydi?

Yardımlaşma toplumu daima birlik ve dayanışma içinde tutuyor, yarışma ise rekabet ortamı oluşturarak toplumun bütünüyle ilerlemesini sağlıyordu.

 

113 – Türklerin kıyafet konusunda Avrupa ve Bizans’a etkisi ne olmuştur?

Türklerin giydikleri pantolon, ceket, kaftan, çizme ve kemer gibi askeri giysileri Avrupa’da ve Bizans’ta askerlere giydirilmiştir. Romalılar keten gömlek giymeyi Türklerden öğrenmişlerdir.

 

114 – Eski Türk topluluklarında yapılan başlıca sporların isimleri nelerdir?

Ok atma, at yarışları, güreş, çevgan, kılıç ve tepik

 

115 – Eski Türk toplumlarında “putperestlik” neden yoktu?

Türkler, Tanrıyı sonsuz bir varlık olarak gördüklerinden onu somutlaştırmadıkları için.

 

116 – Türk hükümdarları ve kahramanları öldükleri zaman mezarlarının başına hayatta iken savaşıp öldürdükleri tanınmış kişilerin sayısı kadar insan biçiminde yontulmuş taş (balbal )dikilirdi. Türklerdeki bu anlayış hangi sanat dalının gelişmesinin sağlamıştır?

Heykel sanatı.

 

117 – İlk Türk Devletlerinde din ve inanış kaç grupta toplanırdı?

  • Tabiat kuvvetlerine inanma
  • Atalar kültü
  • Gök Tanrı dini

 

118 – Türklerin en eski inancı nedir?

Totemizm

 

119 – “Totem” nedir?

Bir insan yada bir insan topluluğuyla dinsel-büyüsel ilişkisi olduğuna ve o insanı ya da topluluğu koruduğuna, kader birliği kurduğuna inanılan  hayvan, bitki, cansız nesne, doğasal olaydır.

 

120 – Uygurlar döneminde kabul edilen Maniheizm dinin Türkler üzerindeki olumsuz etkisi ne olmuştur?

Türkleri yaşayış ve geleneklerine uymayan Manihezim dini hayvansal gıdaların yenilmesini yasaklıyor ve Türklerin savaşçılık özelliklerini zayıflatıyordu.

 

121 – Türkler arasında Gök Tanrı inancından başka görülen başlıca dinlerin isimleri nelerdir?

Budizm, Maniheizm, Hristiyanlık, Musevilik ve İslamiyet.

 

 

122 – Türk bozkır kültürü ile İslam kültürünün kaynaşma süreci neden Karahanlılar döneminde başlamıştır?

Çünkü Karahanlılar Orta Asya’da İslamiyet’i kabul eden ilk Türk devletiydi. Karahanlıları, İslamiyet’i kabul ettikten sonra Türk ve İslam kültürünü kaynaştırarak Türk – İslam Sentezinin ortaya çıkmasını sağlamışlardır.

 

123 – Selçuklularda yönetenler sınıfı kimlerden oluşmaktaydı?

Hanedan üyeleri, asker, vali ve din adamlarından oluşmaktaydı.

 

124 – Türk – İslam toplumlarında halk yaşayış şekillerine göre kaç gruba ayrılıyordu?

Göçebeler, Köylüler ve Şehirliler

 

125 – İlk Türk mutasavvıfının adı nedir?

Hoca Ahmet Yesevi

 

126 – Ahmet Yesevi, Mevlana ve Yunus Emre. Her üç mutasavvıfında ortak felsefesi nedir?

İnsanlar arasında hiçbir farkın gözetilmemesi, hoşgörü ve sevgidir.

 

127 – Türklerin hakim olduğu coğrafyada doğup gelişen ve ne çok müridi olan tarikatların isimleri nelerdir?

Kadirilik, Kübrevilik, Ekberilik ve Yesevilik’tir.

 

128 – Osmanlı toplum düzeninin temelini oluşturan “hakkaniyet çemberi” ni oluşturan temel unsurlar nelerdir?

Adalet, Devlet, Kanun, Mülk(hükümranlık), ordu, servet ve halk (raiyyet)

 

129 – Osmanlı Devleti’ndeki seyfiye sınıfının üyeleri kimlerden oluşurdu? İsimlerini yazınız.

Tımarlı sipahiler, kapıkulu askerleri, sadrazam, vezirler, beylerbeyi, sancak beyleri, kapıkulu zabitleri ve neferleri, tımarlı sipahiler, deniz askerleri, muaf ve müsellemler.

 

130 – Osmanlı Devleti’ndeki ilmiye sınıfının üyeleri kimlerden oluşurdu? İsimlerini yazınız.

Şeyhülislam, kadıasker, kadılar, müftüler, müderrisler, imamlar, müezzinler ve medrese öğrencileri.

 

131 – Osmanlı Devleti’ndeki kalemiye sınıfının üyeleri kimlerden oluşurdu? İsimlerini yazınız.

Defterdar, nişancı, reisülküttap ve divan katipleri.

 

132 – “Mukataa Usulü” nedir?

Devlete ait bir arazi veya varidatın (gelirin) bir bedel karşılığında kiraya verilmesi veya geçici olarak devredilmesidir. Devlete gelir getiren kaynakları kiralayanlara mültezim denir. Mukataa toprakların gelirleri doğrudan hazineye aktarılmaktaydı.

 

133 – “Malikâne Usulü” nedir?

Bir kimseye, gelirinden hayatı boyunca istifade etmek; fakat satmamak ve miras bırakmamak şartıyla toprak verilmesidir.

 

134 – “Çifthane sistemi” nedir?

Osmanlılarda devletin, köylüye geçimini devam ettirebilmesi için 100 – 150 dönüm arasında toprak vermesidir. Bu topraklar satılamaz, hibe olarak verilemez ve vakfedilemezdi. Fakat babadan oğula bir işletme olarak geçerdi.

 

135 – “Çift vergisi” nedir?

Osmanlılarda devlet, köylüye geçimini devam ettirebilmesi için 100 – 150 dönüm arasında toprak verir, köylüde işlediği bu toprağa karşılık devlete çift vergisi öderdi.

 

136 – Osmanlı Devleti’nde bir kişinin yönetenler sınıfına geçebilmesin başlıca yolları nelerdi?

  • Devlete, İslam dinine hizmet ve görevinde başarılı olmak gerekiyordu.
  • Enderun’da eğitim almak.
  • Medrese öğrenimi görmüş olmak.
  • Müslüman olmak.

 

137 – “Dikey Hareketlilik” nedir?

Kişinin toplum içerisindeki statüsünde değişiklik meydana gelmesidir.

 

138 – “Yatay Hareketlilik” nedir?

Kişinin statüsünde bir değişiklik olmadan bir yerden başka bir yere göçmesidir.

 

139 – Osmanlılardaki “millet sistemi” neydi?

Osmanlı Devleti’nin ülkede yaşayan toplulukları din ya da mezhep esasına göre örgütleyerek yönetme biçimine millet sistemi deniliyordu.

 

140 – Osmanlı ailesinin temel yapısını şekillendiren unsurlar nelerdir?

İslam hukuku ve Türk töresidir.

 

141 – “Tereke defterleri” nedir?

Bu defterlerde ailenin çocuk sayısı, mirasçıların durumu ve birden fazla evliliğin hangi amaçlarla yapıldığı yazılırdı.

 

142 – Vakıf geleneği hangi Türk devleti döneminde başlamıştır?

Uygurlar

 

143 – Vakıflar hangi amaçlarla kurulmuşlardı?

Hayır yapmak, topluma faydalı olmak, dini ihtiyaçları gidermek; sağlık, kültür ve bayındırlık alanlarında toplumun ihtiyaçlarını karşılamak, toplumun kültür ve sanat düzeyinin yükseltmek amacıyla kurulmuştur.

 

144 – “Avarız Vakıfları” nedir?

Bu vakıflar avarız vergilerini ödeyen, mahalle, köy ve esnaf teşekküllerinin ihtiyaçlarını karşılayan, yerleşim birimlerinde bulunan cami, mescit, suyolları gibi yapıların bakım ve onarımını gerçekleştiren vakıf binalarında çalışan görevlilerin ücret ve maaşlarını ödeyen yardımlaşma kurumlarıydı.

 

145 – Osmanlı Devleti’nde Fatih Sultan Mehmet zamanından Sultan Abdülmecit’e kadar 380 yıl devletin idare merkezi ve padişahların resmi ikametgâhı olan Topkapı Sarayı kaç bölümden oluşurdu isimlerini ve fonksiyonlarını yazınız.

Birun: Devletin resmi işlerinin yürütüldüğü bölümdür.

Enderun: Devşirme yöntemiyle toplanan çocukların eğitildiği ve padişahın günlük hayatını girdiği bölümdür.

Harem: Padişahın ailesi ile birlikte özel hayatını yaşadığı bölümdür.

 

146 – Tanzimat Fermanı’nda “Yüce devletimizin tebaası Müslümanlarla öbür milletler fermanın belirttiği bütün haklardan yararlanacaklardır.” Hükmünün yer almasının önemi nedir?

Böylece devlet – toplum ilişkilerinde yeni bir dönem başlamaktaydı. Halkın tabi hakları ve devlete karşı vazifelerinin tespit edildiği bu ferman ile halkın hak ve vazifeler yönünden eşitliği kabul ediliyordu. Yapılan bu yeniliklerle “reaya” yerine “tebaa” oluşturarak eşit hak ve görevler ile “ tek vatandaşlık” hedeflenmiştir.

 

147 – Osmanlı Devleti’ndeki ilk kadın hakları savunucusu kimdir?

Fatma Aliye Hanım’dır.

 

148 – Osmanlı Devleti’nde toplumsal alandaki ilk değişim toplumun hangi sınıfında başlamıştır?

Ordu

 

149 – 19.yüzyılın sonlarında Osmanlı Devleti’nde kadın, çocuk ve yaşlıların korunması ve özürlülerin bakımına yönelik olarak kurulan kurumların isimleri nelerdir?

Darülaceze (yoksullar evi), gureba hastaneleri ve Hamidiye Etfal Hastanesi’dir.

 

150 – Günümüzde “kızılay”ın yaptığı görevi Osmanlılarda hangi kurum yapıyordu?

Hilal-i Ahmer Cemiyeti

 

151 – Cumhuriyet döneminde bilinçli vatandaşın oluşturulmasında Atatürk’ün hangi ilkeleri belirleyici olmuştur?

“Tama bağımsızlık” ve “Hâkimiyet kayıtsız şartsız milletindir.”

 

152 – Türk inkılabının toplumsal alanda gerçekleştirdiği başlıca çağdaş atılımlar nelerdir?

  • Kadınların toplum hayatına katılması, onların toplumsal ve siyasal haklarda erkeklerle eşit tutulması
  • Kıyafetin çağdaşlaşması
  • Tekke ve türbelerin kapatılması
  • Unvanların kaldırılması

 

153 – Türkiye’de laik hukuk düzeninin hangi olayla tam olarak geçilmiştir?

1926 yılında Medeni Kanun’un kabul edilmesi ile.

 

154 – 1926 yılında kabul edilen Medeni Kanunu’nun önemi nedir?

Kadın ve erkek arasında mutlak eşitlik sağlanmıştır.

3.ÜNİTE: TÜRKLERDE HUKUK

 

155 – Hukuk nedir?

(Hukuk, fertlerin bir arada barış ve güven ortamı içinde yaşamasını sağlamak amacıyla oluşturulan hak ve kanunların bütünüdür.)

 

156 – Bir devletin uzun ömürlü olabilmesi neye bağlıdır?

(Toplumun ihtiyaçlarına cevap verebilecek bir hukuk sisteminin olmasına bağlıdır.)

 

157 – Türk devletlerinde kabul edilen temel yönetim ilkesi neydi?

(Belirli kurallara göre halkın adil olarak yönetilmesi.)

 

158 – Türk töresinin değişmez hükümleri nelerdi?

(Adalet, iyilik, eşitlik ve insanlıktır.)

 

159 – Türklerde töre kurallarını değiştirebilmekle yetkili kurumun adı neydi?

(Kurultay (toy))

 

160 – Türklerde yasama yetkisi kimler arasında paylaştırılmıştır?

(Kurultay (toy), halk ve kağan)

 

161 – Türklerde kağan da dâhil olmak üzere herkesin töre kurallarına uymak zorunda olması ne anlama geliyordu?

(Türklerde hukukun üstünlüğü ve hukuk devleti anlayışının olduğunu gösterir.)

 

162 – Türk tarihinde kurulan bütün Türk devletlerinin temel felsefesi neye dayanıyordu?

(Tanrı buyruğuna göre tebaanın adaletli bir şekilde idare edilmesine dayanıyordu. Halkın maddi ve manevi açıdan refaha ulaşmasını amaç edinen bu anlayış beraberinde iyi bir adalet sistemini getirmiştir.)

 

163 – Türklerde uzun süreli hapis cezalarının olmamasının temel sebebi neydi?

(Göçebe bir hayat yaşamalarıydı.)

 

164 – İlk Türk devletlerinde ağır suç olarak kabul edilen suçlar nelerdir?

  • İsyan
  • Vatana ihanet
  • Adam öldürme
  • Barış zamanı kılıç çekme
  • Bazı hırsızlık türleri (bağlı atı çalma gibi..)

 

165 – Selçuklularda hukuk sisteminin dayanakları nelerdi?

  • Köktürk, Uygur ve Akhun gelenekleri
  • İslamiyet’e girişle birlikte Karahanlılar ve Gaznelilerle beraber Abbasilerden alınan uygulamalar
  • İmparatorluğun asıl kurucusu olan Oğuzların kabile gelenekleridir.

 

166 – Şer’i hukukun temel dayanakları nelerdir?

(Kur’an, sünnet, icma ve kıyastır.)

 

167 – Moğolların hukuk ve askerlik işlerini düzenlemek amacıyla Uygurca yazılan ve kaynağını Türk töresinden alan Cengiz Yasasının diğer adı nedir?

(Yasaname-i Büzürg)

 

168 – Türk – İslam Devletlerinde Şer’i yargı hangi konularla ilgilenirdi?

(Aile, miras, ölüm ve ticaret)

 

169 – Türk – İslam Devletlerinde Kadının verdiği karara itiraz edilirse dava ikinci kez hangi mahkemede görüşülürdü?

(Divan-ı Mezalim)

 

190 – Türk – İslam Devletlerinde Örfi Hukuku genel olarak hangi konular kapsardı?

(Yönetim, askeri ve mali )

 

191 – Türk – İslam Devletlerinde Şer’i ve Örfi davalara bakan görevlilerin isimleri nelerdir?

(Şer’i davalara Kadılar, Örfi davalara ise Emir-i Dad denilen görevliler bakardı.)

 

192 – Türk – İslam Devletlerinde ve Türkiye Selçuklularında ordu mensupları arasındaki davalara hangi görevliler bakardı? Ayrı ayrı belirtiniz.

(Türk – İslam devletlerinde “Kadıasker”, Türkiye Selçuklularında ise “Kadıleşker” denilen görevliler bakardı.)

 

193 – Türk – İslam Devletlerindeki Divan-ı Mezalim’in görevleri nelerdir?

  • İdareciler ve memurlar hakkındaki şikâyetlerin incelenmesi
  • Divan katipleri ile vakıfların denetlenmesi
  • Kadı mahkemelerinde verilen kararların uygulanması
  • Muhtesibin yerine getiremediği kararların uygulanması

 

194 – Osmanlı Devleti’nde hukukun oluşumunda etkili olan faktörler nelerdir?

  • İslam hukuku
  • Örfi hukuk
  • Fethedilen yerlerin mevcut hukuku

 

195 – Osmanlı Devleti’nde kapsamlı şekilde kanunları düzenleme çalışmaları hangi padişah döneminde başlamıştır?

(Fatih Sultan Mehmet)

 

196 – Fatih Sultam Mehmet döneminde devlet teşkilatında ve mevcut kanunlarda değişiklikler yapılarak örfi hukukun ön plana çıkarılmasının temel sebebi neydi?

(Merkezi otoriteyi kuvvetli tutmaktı.)

 

197 – Osmanlılarda kanunnamelerin hazırlanma aşamaları nelerdir?

(Divan görüşmeleri, Nişancı, Divan üyeleri, Padişaha arz, mühimme defteri ve ferman)

 

198 – Osmanlılarda kanunnamelerin çeşitliliği ve yasal düzenlemelerin çokluğu biz neyi gösterir?

(Osmanlı hukuk sisteminin gelişmişliğini gösterir.)

 

199 – Osmanlılardaki umumi kanunnamelerin isimleri nelerdir?

  • Kanunname-i Ali Osman
  • Teşkilat Kanunnameleri

 

200 – “Ferman” nedir?

(Padişahın herhangi bir konuda tuğra veya nişanını taşıyan yazılı emirdir.)

 

201 – “Berat” nedir?

(Osmanlı Devleti’nde bir göreve atanan, aylık bağlanan, san, nişan veya ayrıcalık verilen kimseler için çıkarılan padişah buyruğudur.)

 

202 – “Yasakname” nedir?

(idari, askeri ve mali konularla ilgili kuralların çiğnenmesi halinde uygulanacak cezaları ihtiva etmektedir. Yasaknameler, madenler ve tuzlaların işletmeleri, para dolaşımı, gümrüklerin düzeniyle ilgilidir.)

 

203 – Osmanlı Devletinde “adaletnameler” ne amaçla yayınlanmıştır?

(Devlet memurlarının görevlerini kötüye kullanmaları ve kanunlara aykırı hareket etmeleri durumunda, halkı zulme karşı korumak amacıyla yayınlanmıştır.)

 

204 – ilk Osmanlı kadısı kimdir?

(Dursun Fakih’tir)

 

205 – Osmanlı Devleti’ndeki en yüksek yargı organının adı neydi?

(Divanıhümayun’du)

 

206 – Türk – İslam Devletlerindeki Divanı-ı Mezalim’in görevini, Osmanlılarda hangi yargı organı almıştır?

(Divanıhümayun’du)

 

207 – Batılı anlamda “medeni hukuk” kavramı hukuk sistemimize hangi padişah döneminde girmiştir?

(2.Mahmut)

 

208 – “Müsadere Usulü” nedir?

(Müsadere, yasak edilen bir şeyin kanun gereği elden alınması veya suçlu görülen bir kimsenin malının devlet tarafından zapt edilmesi anlamına gelmektedir.)

 

209 – Osmanlı Devleti müsadere usulünü neden uygulamıştır?

(Osmanlı Devleti, adaleti tesis etme sırasında sıç işleyenlere karşı caydırıcı bir unsur olması düşüncesiyle müsadereyi uygulamıştır.)

 

210 – II. Mahmut, müsadere usulünün neden kaldırmıştır?

(Avrupa’da yaygınlaşan ve geniş kitleler tarafından benimsenen “eşit vatandaşlık” anlayışının devlete egemen olması için müsadereyi kaldırmıştır.)

 

211 – Osmanlılarda “Had cezası”nı gerektiren suçlar nelerdir?

(Zina, hırsızlık, içki içmek, namuslu bir kadına zina iftirasında bulunmak ve yok kesmektir.)

 

212 – Osmanlı Devleti’nde Tanzimat Döneminde şer’i hukukun yanında Batılı tarzda düzenlenen yeni kanunlar çıkarılmasının önemi nedir?

(Böylece Osmanlı Devleti’nde hukuk birliği parçalanmıştır.)

 

213 – Tanzimat Fermanı ile Osmanlı Devleti’nin kanun önünde bütün tebaanın mal, can ve namus emniyetini güvence altına almasındaki temel amacı neydi?

(Bir Osmanlı toplumu yaratarak azınlıkların devlete daha bağlı hale gelmelerini sağlamaktır.)

 

214 – 1856 Islahat Fermanı’nın ilan edilmesindeki temel amaç neydi?

(Gayrimüslimlerin (zımmiler) haklarının genişletilerek kanuni güvence altına alınması ve onların Müslümanlarla eşit tutulması amaçlanmıştır.)

 

215 – 1856 Islahat Fermanı ile azınlıklara çok geniş haklar verilmesine rağmen azınlıklar yine de memnun olmamışlardır. Bunun temel sebebi neydi?

(Çünkü azınlıkların amacı bazı ayrıcalıklara elde etmek değil, Osmanlı Devleti’nden ayrılarak bağımsızlıklarını kazanmak istiyorlardı.)

 

216 – Osmanlı Devleti’nde Tanzimat öncesi faaliyet gösteren mahkemelerin isimleri nelerdir?

(Şer’i Mahkemeler, Cemaat Mahkemeleri ve Konsolosluk Mahkemeleridir.)

 

217 – Osmanlı Devleti’nde Tanzimat öncesi faaliyet gösteren Şer’i Mahkemeler hangi davalara bakardı?

(Müslümanlar arasındaki bütün davalara, gayrimüslimlerin sadece kamu hukuku alanındaki anlaşmazlıklarına, Osmanlı tebaası ile yabancı devletlerin tebaası arasındaki davalara bakardı.)

 

218 – Osmanlı Devleti’nde Tanzimat öncesi faaliyet gösteren Cemaat Mahkemeleri hangi davalara bakardı?

(Gayrimüslimlerin davalarına Cemaat Mahkemelerinde kendi dinlerinin hukuk kurallarına göre bakılırdı. Bu mahkemelerin yönetimi o dinin cemaat teşkilatı tarafından yürütülürdü.)

 

219 – Osmanlı Devleti’nde Tanzimat öncesi faaliyet gösteren Konsolosluk Mahkemeleri hangi davalara bakardı?

(Kapitülasyonlardan yararlanan yabancı devletlerin, kendi vatandaşları arasında çıkan anlaşmazlıkları çözmekle görevliydi.)

 

220 – Osmanlı Devleti’nde Tanzimat sonrası kurulan yeni mahkemelerin isimleri nedir?

(Nizamiye Mahkemeleri ve Ticaret Mahkemeleridir.)

 

221 – Tanzimat sonrasında kurulan 1869) Nizamiye Mahkemeleri hangi amaçla kurulmuştur?

(Müslümanların ve gayrimüslimlerin davalarına bakmak için kurulmuştur.)

 

222 – Osmanlılarda 21 Nisan 1873 tarihinde padişahın iradesiyle “Ceride-i Mahakim” adıyla bir gazete çıkartılmaya başlamıştı. Bu gazetenin çıkartılmasındaki amaç neydi?

(Mahkemelere ait kanunları ve yargı kararlarını yayınlamaktı.)

 

223 – Ahmet Cevdet Paşa’nın en önemli eserinin adını ve bu eseri hangi padişaha sunduğunu yazınız.

(En önemli eseri “Tarih-i Cevdet” tir ve bu eseri Sultan Abdülmecit’e sunmuştur.)

 

224 – 1868 – 1878 yılları arasında Ahmet Cevdet Paşa’nın başkanlığındaki ilmi bir heyet tarafından hazırlanan “Mecelle” nin önemi nedir?

(Mecelle, Osmanlılardaki ilk medeni kanun olarak kabul edilir.)

 

225 – I. Meşrutiyet anayasası  (Kanuni Esasi)  ile Osmanlı tebaasına tanınan başlıca temel hak ve özgürlükler nelerdir?

  • Vatandaşlık hakkı, kişi hürriyeti, kişi güvenliği ve ibadet hürriyeti kanun güvencesine alındı.
  • Basın hürriyeti, şirket kurma hürriyeti, dilekçe verme hakkı sağlandı.
  • Öğretimde eşitlik ilkesi uygulamaya konuldu.
  • Herkese devlet memurluğuna girme hakkı tanındı.
  • Malî güce göre vergi alınması ilkesi kabul edildi.
  • Konut dokunulmazlığı sağlandı.
  • Kimsenin kanunla bağlı olduğu mahkemeden başka bir mahkemeye gitmeye zorlanamayacağı hükmü kabul edildi.
  • Müsadere, angarya ve işkencenin yapılamayacağı yasallaştı.

 

226 – II. Meşrutiyet anayasası  (I. Meşrutiyet anayasasına eklenenler)  ile Osmanlı tebaasına tanınan başlıca temel hak ve özgürlükler nelerdir?

  • Kanun dışı tutuklama yasaklandı.
  • Postanelere verilen evrak ve mektuplar mahkeme kararı olmadan açılamayacağı esası kabul edildi.
  • Toplantı ve gösteri yürüyüşü özgürlüğü tanındı.
  • Dernek kurma hakkı tanındı.
  • Basın hürriyeti çerçevesinde: basının hiçbir suretle ön denetime tabi tutulamayacağı esası kabul edildi.
  • Padişaha tanınan sürgün etme yetkisi kaldırıldı.

 

227 – 1880’de açılan “Mekteb-i Hukuk” okulunun kuruluş amacı neydi?

(Bu okulun kuruluş amacı Batı hukukunu bilen hâkim ve avukat yetiştirmekti.)

 

228 – Sayfa 123’teki tablo ezberlenecek.

 

229 – Türk milletinin varlık yokluk mücadelesi olan Millî Mücadele Döneminde bile kararların Mecliste alınarak gerçekleştirilmesi bize neyi göstermektedir?

(Kanun gücünün üstünlüğüne dikkat edildiğini göstermektedir.)

 

230 – BMM’nin 23 Nisan 1920’de açılması, yeni bir Türk Devleti’nin kurulmasının yanında “egemenliğin sadece Türk milletine ait olduğu”nun da göstergesidir. Yasal düzenlemelerin yalnız millet iradesine dayandırılması aynı zamanda hukuk inkılabının başladığının bir delilidir. Bunun sebebini açıklayınız.

(Çünkü BMM’nin açılışı, saltanat ve hilafetin konumlarının sorgulanmasına neden olmuştur. Mutlak biçimde millete ait olan egemenlik ilkesinin padişahlık ve hilafet kurumlarıyla bağdaşmaması

ileride yapılacak olan hukuk inkılabının en önemli basamağını teşkil etmiştir.)

 

231 – 1921 Anayasası’nda hâkimiyetin kayıtsız şartsız Türk milletine ait olduğu ifade edilmiştir. Yasama, yürütme ve yargı yetkilerinin halk adına TBMM tarafından kullanılacağı ve “Türkiye Devleti’nin TBMM tarafından idare olunduğu” belirtilmiştir. Bunun önemi nedir?

(Böylece, egemenliğin Osmanlı hanedanından TBMM ye hukuken geçtiği ifade edilmiştir.)

 

232 – Türkiye Cumhuriyeti’nin kurulmasından sonra ilk hukuki düzenlemeler hangi amaca yönelikti?

(Var olan hukuk düzeninin yenilenmesi amacına yöneliktir.)

 

233 – Cumhuriyet Döneminde yapılacak yeni kanunlarla ne amaçlanmıştır?

(Tüm vatandaşların kanun önünde eşitliğinin sağlanması ve diğer inkılapların da güvence altına alınması amaçlanmıştır.)

 

234 – 1926 yılında kabul edilen Türk Medeni Kanunu’nun getirdiği başlıca yenilikler nelerdir?

  • Medeni kanunla evlenme, boşanma, miras gibi konularda var olan eşitsizlik giderilmiştir.
  • Kişinin hak ve özgürlükleri güvence altına alınmış,
  • Kişinin devlete karşı olan ödevleri yeniden düzenlenmiştir.
  • Ayrıca resmî nikâhla kurulan modern aile yapısı hedeflenmiştir.
  • Kadın ve erkek bütün vatandaşlar medeni ülkelerin vatandaşlarıyla aynı haklara kavuşmuş,
  • Yeni mahkemeler ve barolar kurulmuştur.

 

235 – 1921 ‘de kabul edilen Teşkilat-ı Esasiye Kanunu hangi amaçlar ile ilan edilmişti?

  • TBMM’nin varlığını yasal hâle getirmek
  • Yeni devletin dayandığı temel ilkeleri belirlemek amacı ile ilan edilmişti.
  1. ÜNİTE: TÜRKLERDE EKONOMİ

236 – Orta Asya’da kurulan ilk Türk devletlerinin konar- göçer bir yaşam tarzını benimsemelerinin en önemli sebepleri nelerdi?

  • Bölgenin iklim şartları
  • Bölgenin bozkırlarla kaplı olması

237 – Ortay Asya’da yaşayan ilk Türk topluluklarının bilinen başlıca içecekleri nelerdi?

(Kımız, Begni – bekni ve boza)

 

238 – İlk Türk devletlerindeki en önemli devlet işleri nelerdi?

(Vergi ve askerlik konularıydı.)

 

239 – Turfan Uygurlarında halktan kaç çeşit vergi alınırdı?

(Mesken, hayvan ve toprak vergileri)

 

240 – Türlerde en çok gelişen zanaat dalının adı neydi?

(Demir işleyiciliği)

 

241 – Doğu ile Batı ülkeleri arasında önemli bir yol olan İpek Yolu’nda taşınan başlıca ticari malların isimleri nelerdir?

(Kağıt, Çini, Cam ve İpek)

 

242 – “Kürk Yolu” nereden başlar ve nereye kadar uzanırdı?

(Kürk Yolu, Hazar ve Bulgar ülkelerinden başlayarak Altay – Sayan dağları üzerinden Çin’e ulaşıyordu.)

 

243 – “Kürk Yolu”nda taşınan başlıca ticaret malları nelerdi?

(Sincap, sansar, tilki, samur, kunduz, vaşak vb. hayvanların kürkleridir.)

 

244 – Orta Asya’daki Türk devletlerinde ticaretteki başlıca ödeme şekilleri nelerdir?

(Mal takası şeklindeki ayni ödemeler, mühürlenmiş kumaş materyaller, kuanpoyu (resim formatta bez/kumaş), madeni paralar ve kağıt paralar)

 

245 – İlk Türk – İslam devletlerinde İslamiyet’in etkisiyle ekonomide hâkim olmaya başlayan başlıca yeni anlayışlar nelerdir?

  • İsraftan kaçınma
  • Devletin üretimden çok denetimle ilgilenmesi
  • Servet ve mülkiyetin yaygınlaştırılması
  • Adil gelir dağılımının sağlanmasıdır.

 

246 – Mısır’da kurulan Türk devletleri hangi ticaret yoluna hâkim olarak gelirlerini artırmaya çalışmışlardır?

(Baharat Yolu)

 

247 – İkta sistemi ilk kez kimin zamanında uygulanmaya başlamıştır?

(Hz. Ömer döneminde başlamıştır.)

 

248 – Selçuklular hangi amaçları gerçekleştirmek için İkta Sistemini uygulamışlardır?

  • Orta Asya’dan gelen Oğuz Türklerine yer bulmak
  • Oğuzlardan askeri kuvvetler oluşturmak
  • Memleketi ve çiftçileri korumaktır.

 

249 – Türkiye Selçuklularında İkta Sisteminin zamanla zayıflamasının nedenleri nelerdir?

  • Zamanla miri toprakların vakıf veya nüfuzlu kimselerce geniş malikâneler haline getirilmesi
  • XIII. Yüzyıldaki Moğol istilası
  • İç çatışmalarda sultanların taraftar kazanmak için ikta topraklarını bazı kimselere özel mülk olarak dağıtmasıdır.

 

250 – Türk-İslam devletlerinde uygulanan İslam hukuku, vergi sisteminin oluşumunda da etkili olmuş ve vergi sistemi, bu doğrultuda şekillenmiştir. İslam vergi hukukuna göre alınan başlıca vergilerin isimlerini yazarak açıklayınız.

  • Zekât; Müslüman halktan, belli bir sayıda hayvanı, değerli maden ve ticari eşyası olan kişilerden 1/40 oranında alınırdı.
  • Öşür; Müslüman, haraç ise gayrimüslim halktan yetiştirdiği ürün üzerinden alınıyordu.
  • Cizye; devletin koruması karşılığında askerlik çağındaki gayrimüslim halkın erkeklerinden alınan bir vergiydi.

 

251 – “Cizye Vergisi” kimlerden alınmazdı?

  • Kadınlardan
  • Çocuklardan
  • İhtiyarlardan
  • Din adamlarından alınmazdı.

 

252 – “Çift-i Avâmil” nedir?

(Türk- İslam devletlerinde iktisadi teşkilatlanmanın da temeli olan ikta sistemiyle zirai vergiler hazineye girmeden sipahilerin maaşlarını karşılıyordu. Vergiye esas olan toprak birimine çift-i avâmil

deniyordu.)

 

253 – Ahi teşkilatı nedir?

(Türk – İslam devletlerinde Şehirlerde kurulan ve gayrimüslimlere kapalı olan meslek birlikleridir.)

 

254 – Türk – İslam devletlerindeki Ahi teşkilatının yerini Osmanlılarda hangi teşkilat almıştır?

(Lonca Teşkilatı)

 

255 – Türk – İslam devletlerindeki Ahi teşkilatının yaptığı görevi aynı dönemde Avrupa’da hangi teşkilatlar yerine getirmiştir?

(Gild ve Hansa Birlikleri)

 

256 – İktisadi refahı toplumun tüm kesimlerine yayma aracı olan vakıfların kökeni Türklerde hangi devlete kadar gitmektedir?

(Uygurlar.)

 

257 – Selçukluların izledikleri hangi siyaset ülkenin her tarafında birçok dinî müessesenin açılmasına, özellikle vakıfların kurulmasına yol açmıştır?

(İslam dünyasının liderliğini ele geçirme siyaseti.)

 

258 – Türkiye Selçuklularında sosyal ve iktisadi refah hangi yüzyılda ve hangi hükümdarlar döneminde zirveye ulaşmıştır?

(XIII. yüzyıl başlarında, I. Keykavus ve I. Keykubad zamanlarında zirveye ulaşmıştı.)

 

259 – Türkiye Selçukluları döneminde tarımın gelişmesinde etkili olan başlıca faktörler nelerdi?

  • İklim şartları
  • Toprakların verimli olması
  • İkta sisteminin uygulanmasıdır.

 

260 – Türkiye Selçuklu Devleti temel fetih politikasını neye göre belirlemişti?

(Ticareti geliştirmeye yönelik olarak belirlemiştir.)

 

261 – Türkiye Selçuklu Devleti ticareti geliştirmeye yönelik olarak başlıca hangi tedbirleri almıştı?

 

  • Türkiye Selçuklu sultanları Karadeniz ve Akdeniz limanlarını fethetmiş, buralara Türk tüccar ve sermayedarlarını naklederek ithalat ve ihracat müesseseleri kurmuştur.
  • Latinlerle ticaret anlaşmaları imzalamış ve çok düşük gümrük tarifesi uygulamışlardır.
  • Saldırıya uğrayan tüccarın zararlarını hazineden tazmin eden uygulamanın, bir nevi “devlet sigortasının gerçekleştirilmesi dünya ticaret tarihi bakımından da çok önemlidir.
  • Anadolu’nun kervan yolları üzerinde inşa edilen kervansaraylarda yolcular, hayvanları ile birlikte 3 gün ücretsiz kalıyor, yemek yeme imkânına sahip bulunuyor, hastalar tedavi ediliyor ve fakir yolculara ayakkabı dâhi veriliyordu.

 

262 – Türkiye Selçuklu Devleti XIII. Yüzyılda yapılan hangi savaştan sonra dağılma sürecine girmiştir?

(1243 Kösedağ Savaşı’ndan sonra.)

 

263 – Osmanlı ekonomisinde klasik dönemde etkili olan üç ana ilke nelerdir?

  • İaşecilik
  • Fiskalizm
  • Gelenekçiliktir

 

264 – Osmanlı ekonomisinde klasik dönemde etkili olan üç ana ilkeden biri olan “İaşecilik” nedir?

(İaşecilik: Bu ilkeye göre reayanın refahını sürekli kılmak için öncelikle piyasalarda istenilen kalitede uygun fiyata yeterli miktarda mal bulunmalıdır. Bu nedenle Osmanlı ekonomisinde üretime büyük önem verilmiştir.)

 

265 – Osmanlı ekonomisinde klasik dönemde etkili olan üç ana ilkeden biri olan “Gelenekçilik” nedir?

(Gelenekçilik: Bu ilke sosyal ve iktisadi ilişkilerde mevcut dengeleri korumayı ve varolan düzeni bozacak değişme eğilimlerini engellemeyi ifade etmektedir.)

 

266 – Osmanlı ekonomisinde klasik dönemde etkili olan üç ana ilkeden biri olan “Fiskalizm” nedir?

(Fiskalizm: Hazineye ait gelirleri mümkün olduğu kadar yüksek düzeye çıkarmak ve ulaştığı düzeyin altına inmesini engellemeyi amaçlıyordu. Fiskalizm, İktisadi kararlar alınırken devletin bir yandan gelirleri yükseltmesi, diğer yandan harcamaları kısması olarak özetlenebilir.)

 

267 – İlk dönemlerden itibaren Osmanlı Devleti’nin toprağı miri arazi olarak kendi elinde tutmasında etkili olan faktörler nelerdir?

  • Ülke topraklarının hanedana ait olması
  • Tarımın Osmanlı ekonomisinde en önemli faaliyetlerden biri olmasıdır.

 

268 – Osmanlı maliyesinin en önemli gelir kaynağı neydi?

(Reayadan alınan vergilerdir.)

 

269 – Sayfa 143’teki Osmanlılarda şer’i ve örfi vergilerle ilgili tablodan sorumlusunuz.

 

270 – Tımar Sistemi nedir?

(Tımar; bir kısım asker ve memurlara geçim, hizmet veya masraflarına karşılık belirli bölgelerin vergi kaynaklarının tahsis edilmesidir.)

 

271 – Osmanlılarda tımar sistemine bağlı olarak devlete hizmet eden bazı memurlara ve askerlere yaptıkları hizmetin karşılığı olarak maaş yerine verilen devlete ait araziye ne denir?

(Dirlik arazi)

 

272 – Osmanlılarda tımar sistemine bağlı olarak devlete hizmet eden bazı memurlara ve askerlere yaptıkları hizmetin karşılığı olarak maaş yerine verilen “dirlik” arazi gelirlerine göre kaça ayrılırdı?

  • Has
  • Zeamet
  • Tımar

 

273 – Osmanlılarda vakıfların sağladığı başlıca faydalar nelerdi?

  • Vakıflar sayesinde hayır amaçlı kurumlar finanse edilip yüzyıllarca korunabilmiş.
  • Mahalleler maddi sıkıntıya düştüğünde desteklenmiş.
  • Arazilerin aşırı parçalanması önlenmiş.
  • Yaşlılık ve maluliyet maaşları verilmiş.
  • Lonca ya da mahalle üyeleri için basit de olsa sigorta güvencesi sağlanmış hatta şehir duvarları ve kaleler inşa edilerek savunma çabalarına dahi katkıda bulunulmuştur.
  • Vakıflar ekonomide düzenli ve muazzam bir para akışının gerçekleşmesini sağlamaktaydı.

 

274 – “Lonca Teşkilatı” nedir?

(Osmanlılarda aynı meslek grubuna ait insanların bir araya gelerek oluşturdukları esnaf teşkilatına denir.)

 

275 – Osmanlılarda gelişen en önemli sanayi dalları nelerdir?

  • Dokumacılık
  • Dericilik
  • Boyacılık

 

276 – XVI. Yüzyılın sonlarında ve XVII. Yüzyılda tımar sisteminin ve sanayinin bozulmasında etkili olan başlıca olaylar nelerdir?

  • Celali isyanları
  • Uzun süren savaşlardır.

 

277 – XIX. yüzyıldan itibaren Osmanlı sanayisinin çökmesinin temel sebebi neydi?

(Sanayi Devrimiyle birlikte Avrupa’daki büyük fabrikalarda kaliteli ve ucuz mal üretilmesi ve Avrupa mallarının Osmanlı pazarında rağbet görmesidir.)

 

278 – Osmanlılarda maden işlemeciliği daha çok hangi alanlara yönelik olarak gelişmiştir?

  • Madeni para sisteminin gereklerine
  • Savunma sanayinin (savaş malzemeleri) ihtiyaçlarına
  • Tarım aletleri
  • Ev gereçlerine olan ihtiyaca göre gelişmiştir.

 

279 – Osmanlı Devleti’nin Avrupalı devletlere kapitülasyonları vermekteki genel amaçları nelerdi?

  • Ticari vergileri artırmak
  • Mal kıtlığı yaşamamak
  • Uluslararası yeni ticaret yollarının keşfi ile XVI. Yüzyılda okyanuslara kayma eğilimine giren Avrupa transit ticaretini Akdeniz’de tutma düşüncesidir.

 

280 – Osmanlılarda ticareti geliştirmeye yönelik olarak oluşturulan Menzil Örgütü, Mekkâri Taifesi ve Derbent Teşkilatı’nın görevleri nelerdi? Açıklayınız.

Menzil Örgütü; Posta ve haberleşme işini yerine getiriyordu.

Mekkâri Taifesi; Ticaret yollarında tüccarların malını bir yerden başka bir yere taşımaya yardımcı olmakla görevliydi.

Derbent Teşkilatı; Ticaret yolları üzerindeki önemli geçit ve köprülerde güvenliği sağlamakla görevliydiler.

 

281 – Osmanlılarda ilk gümüş, altın ve kağıt paralar hangi padişahlar döneminde bastırılmıştır?

Gümüş para (akçe); Osman Bey döneminde,

Altın para; Fatih Sultan Mehmet döneminde,

Kâğıt para (Kaime) ise Abdülmecit döneminde bastırılmıştır.

 

282 – Osmanlı Devleti’nde her loncada olan “Tasarruf Sandığı” hakkında bilgi veriniz.

(Lonca mensupları; gedik sahibi, kalfası, çırağı, ustası ve amelesi kazancından, yevmiyesinden yüzde bir veya iki bu sandığa belirli bir para yatırmaya mecburdu. Herhangi bir felaket karşısında veya kendisine işletme izni alınacağı zaman parası yetişmezse sandık borç verirdi. Kethüdaların yevmiye hesabıyla alacakları da bu sandıktan ödenirdi. Onun içindir ki başlı başına bir sandık idare edemeyecek kadar az olan esnaf, kendilerine iş olarak bağlı daha kalabalık bir esnaf zümresine “yamak” adıyla bağlanırdı.)

 

283 – “Narh sistemi” nedir?

(Eksik rekabet şartlarından dolayı fiyatlara müdahale edilmesidir.)

 

 

284 – Osmanlı Devleti’nin narh sistemini uygulamasındaki temel amaç neydi?

(Tekelci eğilimlerin önlenmesidir.)

 

285 – Osmanlılarda bir malın fiyat tespit komitesinde (narhların tespiti) hangi görevliler bulunurdu?

(Kadı, şeyh, kethüda, yiğitbaşı, ehli hibre ve halkın temsilcileri.)

 

286 – XVI. Yüzyılın sonlarından itibaren Tımar Sisteminin bozulmasının sebepleri nelerdir?

  • Celali isyanları,
  • Uzun süren savaşlar,
  • Nüfuzlu kişilerin kanunlara aykırı olarak tımar ve zeametleri kendi çevrelerine vermeleri,
  • Fetihlerin durması,
  • Aşırı nüfus artışı ve toprak yetersizliği,
  • Tımarların dağıtımındaki usulsüzlükler,
  • Devletin gelirlerini merkezde toplamak amacıyla tımarları yüksek bedeller karşılığında iltizama vermesi,
  • Tımarların zamanla vakıf veya özel mülkiyete geçmesi bu sistemin bozulmasına neden olmuştur.

 

287 – XVI. Yüzyılın ikinci yarısından sonra iltizam sisteminin yaygınlaşmasının temel sebebi neydi?

(Devletin XVI. yüzyılın ikinci yarısından sonra ekonomide nakit ihtiyacının artmasıyla vergi gelirlerini merkezî hazinede toplama çabaları ilk dönemlerden itibaren tımar sistemiyle beraber merkezden uzak eyaletlerde uygulanan iltizam sisteminin yaygınlaşmasına neden oldu.)

 

288 – Osmanlı Devleti’nin 1695 yılından itibaren Malikâne Sistemine geçmekteki amacı neydi?

(Malikâne sistemine geçişle hem devletin acil para ihtiyacı hem de yıllık olağan giderlerini finanse etmek amacı güdülmüştür.)

 

289 – “Esham uygulaması” nedir?

(Osmanlı Devleti XVIII. Yüzyılda devlet bütçesinde oluşan açığı kapatmak amacıyla günümüz hazine bonosuna benzer bir şekilde esham adıyla iç borçlanmaya gitmiştir. 1775 yılında başlatılan esham uygulamadı pay ve gelir ortaklığı senetleri anlamına geliyordu. Esham uygulaması temsili kağıt paraya geçişin ilk aşaması sayılır.)

 

290 – “Merkantalizm” nedir?

(Merkantalizm, XVI. Yüzyılın ortasından XVII. yüzyılın sonlarına kadar Batı Avrupa’da etkili olmuş bir

ekonomik anlayıştır. Bu anlayışa göre bir ülkenin zenginliği sahip olduğu altın, gümüş gibi değerli madenlerin miktarıyla ölçülebilir. Merkantalizme göre, yönetim ekonomide korumacı bir rol üstlenmeli, dış satımı desteklemeli ve dış alımı sınırlandırmalıdır.)

 

291 – 1838’de Osmanlı Devleti ile İngiltere arasında imzalanan Balta Limanı Ticaret Antlaşması’nın Osmanlı Devleti’ne olumsuz etkisi ne olmuştur?

(Balta Limanı Ticaret Antlaşması ile yabancı tüccarlardan alınan gümrük vergileri düşürülürken yerli tüccarlardan daha yüksek gümrük vergisi alınmaya devam edilmiş, bunun sonucunda yabancı tüccarlarla rekabet edemeyen yerli tüccarlar iflas edince Osmanlılarda ticaret yabancıların kontrolüne geçmiştir.)

 

292 – Meşrutiyet Döneminde altyapı konusunda en büyük yatırım hangi alanda yapılmıştır?

(Demir yolu inşasında yapılmıştır.)

 

293 – 1858’de çıkarılan Arazi Kanunnamesinin önemi nedir?

(Toprak özel mülkiyete geçmeye başlamıştır.)

 

294 – Osmanlı Devleti’nin XIX. yüzyılın ikinci yarısında tarımı geliştirmek için uyguladığı ziraat politikaları nelerdir?

  • Üretim alanları genişletilmeye çalışılmıştır.
  • Ticari değeri yüksek ürün üretilmeye çalışılmıştır.
  • Modernleşmeye yönelik teşvik tedbirleri uygulanarak geçici vergi ve gümrük muafiyetleri sağlanmıştır.
  • Zirai ürün ticareti serbestleştirildi.
  • Devletin tekelleri büyük ölçüde tasfiye edildi.

 

295 – XIX. yüzyılda Osmanlı Devleti’nde yabancı sermaye yatırımları artış gösterdi. Yabancıların bu yatırımları daha çok hangi alanlarda olmuştur?

  • Demir yolları
  • Limanlar
  • Fenerler
  • Su
  • Havagazı
  • Tramvay
  • Elektrik hizmetleri
  • Madencilik

 

296 – XIX. yüzyılın ikinci yarısından itibaren Osmanlı yöneticilerinin demir yolu yapımına önem vermelerinin nedenleri nelerdir?

  • İç güvenliğin sağlanması
  • İdarenin gücünün ülkenin uzak yerlerine kadar götürülmesi (merkezi otoritenin güçlendirilmesi)
  • Savaş dönemlerinde cepheye asker ve malzeme sevk edilebilmesi
  • Tarımsal vergilerin az kayıpla tahsil edilebilmesi
  • Demir yolları ulaştırma maliyetini düşürerek yeni alanların zirai üretime ve piyasaya açılmasını sağlayabilirdi.

 

297 – Osmanlılardaki ilk bankanın adını ve ne zaman kurulduğunu yazınız.

(1847’de Bank-ı Dersaadet)

 

298 – “Memleket Sandıkları” ne amaçla kurulmuştur?

(Köylüye kredi vermek amacıyla kurulmuştur.)

 

299 – XIX. yüzyılın ilk yarısında Osmanlı Devleti artan para ihtiyacını nasıl karşılamaya çalışmıştır?

  • Kâğıt para bastırarak
  • Galata bankerlerinden borç para alarak iç borçlanmaya gitmiştir.

 

300 – Osmanlı Devleti ilk dış borcu ne zaman ve hangi savaş sırasında almıştır?

(1854’te Kırım Savaşı sırasında almıştır.)

 

301 – 1881’de çıkarılan “Muharrem Kararnamesi” nin önemi nedir?

(Muharrem Kararnamesi ile devletin borçlarının ödenmesi için devletin iktisadi faaliyetlerini yönetimi yabancıların kontrolüne verilmiştir. Kararnameye göre borçların ödenmesi için devletin tüm iktisadi faaliyetlerini kontrol etmek amacıyla Duyun-u Umumiye İdaresi (Genel Borçlar İdaresi) kurulmuştur. Bu kararname neticesinde ekonomik olarak bağımsızlığını kaybetmiştir.)

 

302 – Duyun-u Umumiye İdaresi (Genel Borçlar İdaresi) kimler tarafından ve ne amaçla kurulmuştur?

(Osmanlı Devleti’nden alacağı olan devletler tarafından kurulmuş ve bu devletler alacaklarına karşılık olarak Osmanlı Devleti’nin bazı gelir kaynaklarına el koymuşlardır. Böylece Osmanlı Devleti ekonomik olarak bağımsızlığını kaybetmiştir.)

 

303 – XIX. yüzyılın ikinci yarısından itibaren bütün dünyada olduğu gibi Osmanlı Devleti’nde de bir kalkınma hamlesi görülmüş fakat bu kalkınma çabalarından istenilen sonuç alınamamıştır. Bunun sebepleri nelerdir?

  • İç çekişmeler
  • İsyanlar ve savaşlar
  • Kapitülasyonlar
  • Bazı ticaret antlaşmalarının olumsuz etkisidir.

 

304 – 17 Şubat – 4 Mart 1923 tarihleri arasında İzmir’de toplanan Türkiye İktisat Kongresi’nin amacı nedir?

(Yeni Türk devletinin ekonomik politikasını belirlemektir.)

 

305 – 1924’te kurulan ve Türkiye’nin ilk özel bankası olan İş Bankası’nın kuruluş amacı nedir?

(Sanayicilerin kredi ve sermaye ihtiyacını karşılamaktır.)

 

306 – 1 Temmuz 1926’da çıkarılan “Kabotaj Kanunu” nun önemi nedir?

(Bu kanun ile Türk karasularında yük ve yolcu gemisi işletme hakkı Türk vatandaşlarına verildi.)

 

307 – 19 Nisan 1925’te kurulan “Türkiye Sanayi ve Maadin Bankası” nın kuruluş amacı nedir?

  • Özel sektöre kredi vermek
  • Devlete ait olup da kendisine devredilecek fabrikaları işletmektir.

 

308 – 28 Mayıs 1927’de çıkarılan “Teşvik-i Sanayi Kanunu” nun çıkarılmasındaki amaç nedir?

(Özel sektörün sanayi faaliyetlerini desteklemektir.)

 

309 – Cumhuriyeti ilk on yılında bütün çabalara rağmen ekonomik faaliyetlerde istenilen sonucun elde edilememesinin nedenleri nelerdir?

  • Özel sektörün devletten beklenti içinde olması
  • Yeterli sermaye birikiminin olmaması
  • Nitelikli iş gücü ve teknik elemana sahip olunamamasıdır.

 

 

310 – 1931’de kurulan Türkiye Cumhuriyeti Merkez Bankası’nın kuruluş amacı nedir?

(Para piyasasını düzenlemek ve fiyat istikrarını sağlamaktır.)

 

311 – 1933’te hazırlanan Birinci Beş Yıllık Sanayi Planı ile ne amaçlanmıştır?

(Hem ülke ihtiyaçlarının karşılanması hem de hammaddeleri ülkemizde bulunan sanayi işletmelerinin kurulması amaçlanmıştır.)

 

312 – 1935’te kurulan Etibank’ın kuruluş amacı nedir?

(Yeraltı kaynaklarını işletmek ve elektrik santralleri kurmak amacıyla kurulmuştur.)

 

313 – 1938’de faaliyet başlayan Halk Bankası’nın kuruluş amacı nedir?

(Esnaf ve sanatkârın kredi ihtiyacının karşılanması amacıyla kurulmuştur.)

 

  1. ÜNİTE: TÜRKLERDE EĞİTİM

 

314 – “Örgün Eğitim” nedir?

(Belirli yaş grubundaki ve aynı seviyedeki bireylere, amaca göre hazırlanmış programlarla okul çatısı altında yapılan düzenli eğitimdir.)

 

315 – “Yaygın Eğitim” nedir?

(Örgün eğitim imkânlarından yararlanmamış olanlara, gittikleri okuldan erken ayrılanlara veya örgün eğitim kurumlarında okumakta olanlara ve meslek dallarında daha yeterli duruma gelmek isteyenlere uygulanan eğitimdir.)

 

316 – Türklerde örgün eğitim kurumları ilk kez hangi Türk devleti zamanında oluşturulmuştur?

(Uygurlar)

 

317 – Türklerin kullandıkları ilk alfabenin adı nedir?

(Köktürk Alfabesidir.)

 

318 – Türklerin kendilerine ait milli alfabelerinin isimleri nelerdir?

  • Köktürk Alfabesi
  • Uygur Alfabesi

 

319 – Türklerde Askeri Eğitim neden zorunluluk haline gelmişti?

(Atlı göçebe hayat tarzını benimseyen Türkler, sürekli savaş tehlikeleri ile karşı karşıya oldukları için her an hazırlıklı olmak zorundaydılar. Toplumun her ferdi gerektiğinde nerede ve nasıl hareket edeceğini önceden bilmeliydi. Bu yüzden Türklerde askeri eğitim zorunluluk haline gelmişti.)

 

320 – Türklerin bilimsel çalışmaları geliştirmelerinde belirleyici unsur ne olmuştur?

(Yaşam tarzları)

 

321 –Türkler hangi sebeplerden dolaya astronomi bilimine ilgi duymuşlardır?

  • Konargöçer bir hayat sürdüren Türkler yer değiştirmek için
  • Yerleşik hayata geçtiklerinde de tarımsal faaliyetleri gerçekleştirmek için astronomi bilimine ilgi duymuşlardır.

 

322 – Türklerin On İki Hayvanlı Türk Takvimi’ni yapmaları onların hangi bilim dalında geliştiklerini göstermektedir?

(Astronomi)

 

323 – Medreselerin yapımına ilk olarak hangi Türk devleti zamanında başlandı?

(Karahanlılar)

 

324 – Türk – İslam eğitim kurumu olan medreseler, Karahanlılar zamanında yapılmaya başlandı. Karahanlılar tarafından ilk medrese kim tarafından ve nerede yaptırılmıştır?

(Tabgaç Buğra Han zamanında, Semerkant’ta yaptırılmıştır.)

 

325 – Karahanlılar zamanında ilk defa medreselerin yapılmasında etkili olan unsurlar nelerdir?

  • Uygurlarda başlayan tapınaklardaki eğitim çalışmaları
  • İslamiyet’i yeni kabul eden Türk boylarının inançlarının pekiştirilmek istenmesi

 

326 – Karahanlılarda medrese müderrisinin v yöneticisinin seçimi Semerkant’taki ilim adamlarınca gerçekleştirilmekteydi. Bu uygulamanın önemi neydi?

(Bu uygulama ile eğitim kurumlarının dış etkilerden uzak tutulması, akademik özerklik ve özgürlüklerinin sağlanması bakımından önemliydi.)

 

327 – Büyük Selçuklularda ilk medrese hangi hükümdar döneminde ve nerede yaptırılmıştır?

(Tuğrul Bey zamanında, Nişabur’da yaptırılmıştır.)

 

328 – Selçuklularda medreselerde okutulan dersler kaç gruba ayrılıyordu?

  • Din ve hukuk dersleri
  • Dil, Edebiyat dersleri
  • Felsefe dersleri
  • Müspet bilim dersleri

 

329 – Nizamiye Medresesi kim tarafından, ne zaman ve nerede yaptırılmıştır?

(Büyük Selçuklu veziri Nizamülkmülk tarafından, 1068 yılında, Bağdat’ta yaptırılmıştır.)

330 – Büyük Selçuklu veziri Nizamülkmülk tarafından, 1068 yılında, Bağdat’ta yaptırılan Nizamiye Medresesinin önemi nedir?

(Nizamiye Medresesi dünyadaki ilk üniversite olarak kabul edilmektedir.)

 

331 – Büyük Selçuklu veziri Nizamülkmülk tarafından, 1068 yılında, Bağdat’ta yaptırılan ve dünyadaki ilk üniversite olarak kabul edilen medresenin adı nedir?

(Nizamiye Medresesi)

 

332 – Nizamiye Medreselerinin kuruluş amaçları nelerdir?

  • Selçuklu topraklarında yılıcı ve bölücü faaliyetleri önlemek için bilim insanı yetiştirerek fikre fikir ile karşılık vermek
  • Genişleyen devletin yönetim kademeleri için memur yetiştirmek
  • Din adamı ihtiyacını karşılamak ve Oğuzların İslam inançlarını pekiştirmek
  • Bilim insanı yetiştirmek ve onların bilgilerinden devlet ve ülke yararına faydalanmaktır.

 

333 – Anadolu’daki ilk medresenin adını, hangi Türk devleti tarafından ve nerede yaptırıldığını yazınız.

(Anadolu’daki ilk medrese Yağıbasan Medresesidir. Danişmentliler tarafından, Niksar (Tokat)’da yaptırılmıştır.)

 

334 – Türkiye tarihinde ilk defa Türkiye Selçukluları tarafından oluşturulan “ahi” teşkilatı neyi amaçlıyordu?

(Bu teşkilat üyelerinin dayanışmalarını, mesleklerini iyi bir şekilde yapmalarını ve eğitilmelerini amaçlıyordu.)

 

335 – “Atabey” nedir?

(Büyük Selçuklularda hükümdarın erkek çocuklarının eğitimi ve yönetim tecrübesi kazanmalarını sağlamakla görevli olan kişilere denir.)

 

336 – Büyük Selçuklularda ve Osmanlılarda hükümdarın erkek çocuklarını eğitmekle görevli olan kişilere ne denirdi?

  • Büyük Selçuklulara – Atabey
  • Osmanlıda – Lala

 

337 – Türk – İslam devletlerinde bilimsel gelişmeleri hızlandıran faktörler nelerdir?

  • Bilim insanlarının devlet tarafından desteklenmesi
  • Bilimsel çalışmaların özendirilmesi
  • Açılan medreseler

 

338 – Klasik Dönemde Osmanlılardaki başlıca örgün eğitim kurumları nelerdir?

  • Saray Eğitimi (Enderun, Şehzade eğitimi, Harem)
  • Askeri Eğitim (Ocak, Kışla)
  • Sıbyan Mektebi
  • Medrese

 

339 – Klasik Dönemde Osmanlılardaki başlıca yaygın eğitim kurumları nelerdir?

  • Esnaf kuruluşları
  • Camiler
  • Mahalleler (Saray, Cerre Çıkma, Konak – ev, Tekke – Zaviye – Dergâh)

 

340 – “Cerre çıkmak” nedir?

(Medreselerde okuyan öğrenciler (softa) için para ve erzak toplamak amacıyla belli aylarda köylere dağılıp imamlık ve müezzinlik yapmak.)

 

341 – Osmanlı eğitiminin ilk hedefi neydi?

(Her insanı kendisine yetecek kadar bilgilendirmektir.)

 

342 – Osmanlı Devleti’nin eğitim anlayışı ideal insan tipini yetiştirmek temeline dayanmaktaydı. Osmanlı eğitiminin hedeflediği ideal insan nasıl olmalıydı?

(itaatkâr, vatanını seven, dindar, sevecen ve vefakâr olmalıdır.)

 

343 – Osmanlı Devleti’nde eğitim ve öğretimin yapıldığı ilk okul, sıbyan mektebi (mahalle mektebi) idi. Bu okulların genel amacı neydi?

(Çocuğa okuma yazma ile İslam dininin kaidelerini ve Kur’an – ı Kerim okumayı öğretmekti.)

 

344 – Osmanlılara ilköğretim hangi padişah döneminde zorunlu hale (İstanbul’da) getirilmiştir?

(II. Mahmut)

 

 

345 – Osmanlılara orta ve yükseköğretim kurumlarının temeli hangi eğitim kurumuna dayanmaktaydı?

(Medrese)

 

346 – Osmanlılarda medreselerin sağladığı faydalar neler olmuştur?

(Medreseler ile topluma ve devlete gerekli din, ilim ve eğitim hizmetleri yanında devlet idaresinde ihtiyaç duyulan idari (ilmiye, kalemiye) ve adli personelin yetiştirilmesi sağlanmıştır.)

 

347 – Osmanlılarda ilk medrese hangi padişah tarafından, ne zaman ve nerede yaptırılmıştır?

(Orhan Bey tarafından, 1330’da, İznik’te yaptırılmıştır.)

 

348 – Klasik dönemde Osmanlı medreseleri kaça ayrılıyordu? Yazarak hakkında kısaca bilgi veriniz.

  • Genel medreseler: Devrindeki ilimlerin birlikte okutulduğu, dereceleri müderrislerinin yevmiyelerine göre belirlendiği medreselerdir.
  • İhtisas medreseleri: İhtisas gerektiren bir alanda eğitim veren medreselerdi.

 

349 – Osmanlı eğitim ve öğretimi en yüksek noktaya hangi padişah döneminde ve hangi medrese sayesinde ulaşmıştır?

(Kanuni Sultan Süleyman Döneminde, Süleymaniye Medresesi sayesinde ulaşmıştır.)

 

350 – “Softa”, “Danişmend”, “İcazetname”, “Muid” ve “Müderris” kelimeleri ne anlama gelmektedir?

Softa: Orta düzeydeki medrese öğrencilerine denir.

Danişmend: Yükseköğretim düzeyindeki medrese öğrencilerine denir.

İcazetname: Medreseyi bitiren öğrencilere verilen belge (diploma).

Muid: Müderrisin yardımcısına denir.

Müderris: Medreselerde ders veren öğretmenlere denir.

 

351 – Medreselerde en alttan üste doğru akademik kariyer basamakları nelerdir?

(Softa (Suhte), Danişmend, Muid, Mülazim, Müderris)

 

352 – Medreselerden mezun olanlar genellikle hangi işleri yaparlardı?

(Müderris, müftü, kadı, defterdar, hekim, imam ve nişancı gibi görevlerde bulunurlardı.)

 

353 – Osmanlılarda ilk rasathane hangi padişah döneminde, ne zaman ve nerede kurulmuştur?

(III. Murat döneminde, 1575’te İstanbul’da kurulmuştur.)

 

354 – Osmanlılarda XVII. yüzyıldan itibaren medreselerin bozulmasının sebepleri nelerdir?

  • Okutulmakta olan felsefe, mantık gibi akli bilimlerin boş ve gereksiz olduğunun düşünülmesi
  • Müderris atama sisteminin bozularak kanunlara aykırı devlet adamlarının müdahalesiyle bazı ulema çocuklarına küçük yaşlarda müderrislik verilmesi (Beşik uleması).
  • Öğrencilerin yeterli öğretim yapmadan müderris olmaları

 

355 – “Beşik uleması” nedir?

(Dedesi, babası müderris olan çocukların doğar doğmaz ulema ilan edilmesi ve bunun sonucunda onlara takılan lakap. Osmanlı’da duraklama döneminde ortaya çıkan bir sınıf.)

 

356 – “Şehzadegân Mektebi” nedir?

(Saray içerisinde şehzadelerin ilköğrenimini yaptıkları okuldur.)

 

357 – Osmanlılarda XVII. Yüzyıla kadar şehzadelerin Sancak denilen yönetim birimlerine yönetici olarak gönderilmelerindeki amaçlar nelerdi?

  • Şehzadelerin devlet yönetiminde tecrübe kazanmalarını sağlamak
  • Şehzadelerin yönetecekleri halkı daha yakından tanımalarını sağlamak

 

358 – Osmanlılarda “Acemi oğlanlar ocağı” ilk kez hangi padişah döneminde açılmıştır?

(I. Murat)

 

359 – Osmanlılardaki Acemi Oğlanlar Ocağı sanat okullarının isimleri nelerdir?

  • Mehterhane
  • Cambazhane
  • Tophane
  • Humbarahane
  • Tüfekhane
  • Kılıçhane

 

360 – Osmanlılarda Topkapı Sarayının bölümlerinden biri olan Enderun’un başlıca fonksiyonları nelerdi?

  • Enderun padişahın günlük hayatını geçirdiği yerdi.
  • Enderun, devşirme sistemi ile toplanan çocukların eğitildiği bir saray okulu idi.

 

361- Osmanlılarda XVII. Yüzyıla kadar şehzadeler Sancak denilen yönetim birimlerine yönetici olarak gönderiliyorlardı. I. Ahmet ile birlikte bu uygulama kaldırılarak yerine “ kafes (şimşirlik) usulü” getirilmiştir. Şehzadelerin sancağa çıkma usulünün terkedilmesinin getirdiği olumsuzluklar nelerdir?

  • Şehzadeler devlet yönetiminde tecrübe kazanmadan padişah olmuşlar
  • Şehzadeler yönetecekleri halkı yakından tanıyamamışlar
  • Şehzadeler sarayda her an ölüm korkusu ile yaşadıkları için ruh sağlıkları bozulmuştur.

 

362 – Osmanlılarda yaygın eğitimin yapıldığı başlıca yerler nerelerdir?

(Esnaf kuruluşları (Lonca), cami, mescid, tekke, kütüphane, cem evleri, yaren sohbetleri, sıra geceleri, sahaf (Kitap satanlar), konaklarda)

 

363 – Osmanlı Devleti’nin Batı’yı örnek alarak XVIII. Yüzyılda ilk önce askeri alanda ıslahatlara başlamasının temel sebebi nedir?

(XVIII. yüzyılda Osmanlı Devleti’nin Avrupalı devletlerle yaptığı savaşların büyük bir kısmını kaybetmesi, öncelikle askeri alanda yenilikler yapma ihtiyacını ortaya çıkarmıştır.)

 

364 – Osmanlılarda 1727’de açılan matbaada basılan ilk eserin adı nedir?

(Vankulu Lügatı)

 

365 – Osmanlı Devleti’nde ilk medrese ne zaman, nerede ve hangi padişah tarafından kurulmuştur?

1330 yılında, İznik’te, Orhan Bey tarafından yaptırılmıştır.

 

366 – Osmanlılarda XV. Ve XVI. yüzyıllardaki başlıca bilim insanlarının isimleri nelerdir?

  • Kadızede-i Rumi
  • Sabuncuoğlu Şerafeddin
  • Altuncuzade
  • Ebussuud Efendi
  • Piri Reis
  • Seydi Ali Reis
  • Ali Kuşçu
  • Takiyüddin Mehmet

 

367 – İlk dünya haritasını çizen Türk bilim adamı kimdir?

Piri Reis’tir.

 

368 – Piri Reis’in ünlü coğrafya eserinin adı nedir?

Kitab-ı Bahriye’dir.

 

369 – Ünlü denizci Seydi Ali Reis’in yazdığı başlıca eserlerin isimleri nelerdir?

  • Mir’atü’l Memalik
  • Kitabü’l-Muhit
  • Hulast’el- Hay’a
  • Mirat’ı Kainat

 

370 – Osmanlılarda ilk rasathaneyi kuran bilim adamı kimdir?

Takiyüddin Mehmet (1525 – 1585).

 

371 – XVII. Yüzyılda yaşamış olan Koçi Bey yazdığı risaleleri hangi padişahlara sunmuştur?

  • IV. Murat
  • Sultan İbrahim

 

372 – XVII. Yüzyılda, IV. Murat döneminde yaptığı kanatlarla uçan ilk insan kimdir?

Hezarfen Ahmet Çelebi’dir.

 

373 – XVII. Yüzyılda, IV. Murat döneminde roket (füze) ile uçan ilk insan kimdir?

Lagari Hasan Çelebi’dir.

 

374 – Osmanlılardaki ilk vak’a-Nüvis kimdir?

Mustafa Nâimâ Efendi (1655 – 1716) dir.

* vak’a-Nüvis: Osmanlı İmparatorluğu zamanında saltanatın tarihî olayları kaydetmekle görevlendirdiği kişilere verilen isimdir.

375 – Osmanlılardaki ilk medeni hukuk olarak kabul edilen Mecelle’yi hazırlayan başkanı kimdi?

Ahmet Cevdet Paşa’dır.

 

376 – Osmanlı Devleti, Tanzimat Dönemi’nde eğitim alanında neyi hedeflemişti?

(Tanzimat Döneminde siyasi alanda olduğu gibi eğitim alanında da “Osmanlıcılık” ilkesi hayata geçirilmeye çalışılmıştır. Yeni okullar açılarak Müslüman ve gayrimüslim herkesin buralarda aydınlanıp Osmanlı vatandaşlığı bilincine erişmesi hedeflenmiştir.)

 

377 – Tanzimat Döneminde eğitim alanındaki “usûl-i cedid” (yeni usul, yöntem) ile ne hedeflenmiştir?

(Buna göre eğitim öğretimde ders araç ve gereçleri konusunda yenileşme, özellikle öğretmenlerin geleneksel öğretim yöntemlerini bırakıp yeni ve etkili öğretim yöntemlerini uygulamaları hedeflenmiştir.)

 

378 – 1869’da çıkarılan “Maarif-i Umumiye Nizamnamesi” nin önemi nedir?

(“Maarif-i Umumiye Nizamnamesi” ile o güne kadar ki uygulamalar bir sisteme bağlanmış, ayrıca XIX. yüzyılın sonunda kadar yapılacak işler için planlar hazırlanmıştır. Bir eğitim meclisi kurularak ders kitaplarının yazımı ve çevrilmesi, öğretmenlerin tayini, devlet okullarının denetimi bu meclise verilmiştir.)

 

379 – Osmanlı Devleti’nde ilköğretim ülke genelinde ne zaman zorunlu hale getirilmiştir?

(1876’da çıkarılan Kanunuesasi ile zorunlu hale getirilmiştir.)

 

380 – Osmanlılarda rüştiyelerin başlangıçtaki açılış amaçları neydi?

(Askeri okullara öğrenci yetiştirmek)

 

381 – Osmanlılarda idadilerin ülke genelinde yaygınlaşması hangi padişah döneminde olmuştur?

(II. Abdülhamit)

 

382 – 1873’te eğitime başlayan Dârüşşafaka’da kimler eğitim alıyordu?

(Fransız askeri lise programını uygulayan bu okulda kimsesiz ve fakir çocuklar okuyordu.)

 

383 – 1851’de oluşturulan “Encümen-i Daniş” in görevi neydi?

(Okulların ve açılacak Darülfununun ders kitaplarını hazırlamak ve bilim akademisi olarak çalışmak.)

 

384 – Osmanlı Devleti’nde açılan azınlık okullarının olumsuz etkileri neler olmuştur?

(Bu okullar zamanla azınlıklar arasında milliyetçilik fikirlerinin yayılmasında etkili olmuştur. Azınlıkların  ayrı statü ve amaçla okul açmaları, Osmanlı vatandaşlığı düşüncesinin hayata geçirilmesini önlemiş, Müslüman ve Hristiyan halk arasındaki farklılığı derinleştirmiştir.)

 

385 – Özellikle XIX. yüzyıldan itibaren Osmanlılarla ilişki kuran devletlerin Osmanlı topraklarında birçok okul açmalarındaki temel amaçları neydi?

(Politik çıkarlarını korumaktır.)

 

386 – Özellikle XIX. yüzyıldan itibaren Osmanlılarla ilişki kuran devletler politik çıkarlarını korumak amacıyla Osmanlı topraklarında birçok okul açmışlardır. Bu okulların olumsuz etkileri ne olmuştur?

(Bu okullar Türk ve Müslüman öğrencileri, milli kültürlerinden uzaklaştırıyor, Hristiyanları da ayrılıkçılığa özendiriyordu.)

 

387 – Özellikle XIX. yüzyıldan itibaren Osmanlılarla ilişki kuran devletler politik çıkarlarını korumak amacıyla Osmanlı topraklarında birçok okul açmışlardır. Bu okulların olumlu yönleri neler olmuştur?

  •  Osmanlı Devleti’ne modern eğitim yöntemlerini ve araçlarını getirmeleri
  • Yabancı dil öğretilmesi
  • Osmanlının Batı’ya açılmasında etkin rol oynamaları

 

388 – Tanzimat Dönemi’nde “medrese”, “tanzimat mektepler”, “askeri mektepler”, “azınlık”, ve “yabancı” mektepler faaliyet göstermişlerdir. Bu durumun getirdiği olumsuzluklar nelerdir?

  • Eğitimde birlik bozulmuştur.
  • Farklı okullarda farklı eğitimler verildiği için düşünce, ideal ve dünya görüşü olarak farklı insanlar yetişmiş. Bu zıtlıklarda toplumu olumsuz etkilmiştir.

 

389 – Kurtuluş Savaşı devam ederken 15 Temmuz 1921’de Ankara’da toplanan Maarif Kongresi’nin amacı nedir?

Eğitimi planlamaktır.

 

390 – Kurtuluş Savaşı devam ederken 15 Temmuz 1921’de Ankara’da Maarif Kongresi’nin toplanmasının önemi nedir?

Mustafa Kemal’in savaş ortamında bile Eğitime ne kadar önem verdiğini göstermektedir.

 

391 – Lozan Barış Antlaşması’nda (1923) Türkiye’de faaliyet gösteren yabancı okullarla ilgili nasıl bir karar alınmıştır?

Lozan Barış Antlaşması’na göre yabancı okullar Türk kanunlarına ve diğer okulların bağlı bulunduğu tüzük ve yönetmeliklere uyacaklardı. Bu okullardaki eğitim ve öğretimi Türk hükümeti düzenleyecekti.

 

392 – Cumhuriyet Döneminde eğitim alanında yapılan çalışmaların temel amacı neydi?

Cumhuriyet Döneminde eğitim alanında yapılan çalışmalar, Osmanlılardan miras kalan problem ve sıkıntıları ortadan kaldırmanın yanında, çağdaş dünyada eğitim alanında meydana gelen değişmeleri de yakalamayı hedefliyordu.

392 – Cumhuriyet Döneminde eğitim alanında halledilmesi gereken başlıca sorunlar nelerdi?

  • Okuma yazma oranı çok düşüktü. Toplumun ancak yüzde onu okuma yazma biliyordu.
  • Öğretmenlerin büyük bir çoğunluğu mesleki eğitimden geçmemişti.
  • Öğretim programları günün ihtiyaçlarına cevap veremez durumdaydı.
  • Okul binalarının çoğu eğitim öğretime uygun değildi.
  • Ders araç gereçleri bakımından okullar yetersiz durumdaydı.
  • Eğitimle ilgili merkez ve taşra teşkilatı tam anlamıyla kurulamamıştı.

 

393 – Cumhuriyet Döneminde çıkarılan Tevhid-i Tedrisat Kanunu’nun (3 Mart 1924) önemi nedir.

Bu kanunla eğitim ve öğretim birleştirildi. Böylece eğitimdeki ikililik ortadan kaldırıldı. Bu kanunla azınlık okulları ve yabancı okullar da dahil olmak üzere bütün okullar Milli Eğitim Bakanlığı’na bağlandı.

 

394 – Millet Mektepleri (1928) ne amaçla açılmıştır?

İlkokul çağını geçmiş insanlara yeni harflerle okuma-yazma öğretmek amacıyla açılmıştır.

 

395 – Cumhuriyet Döneminde ilköğretim hangi yılda zorunlu hale getirildi?

1924 yılında.

6.ÜNİTE: TÜRKLERDE SANAT

396 – Orta Asya’da görülen başlıca kültür bölgelerinin isimleri nelerdir?

  • Anav kültürü
  • Afanesyevo kültürü
  • Andronova kültürü
  • Karasuk kültürü
  • Tagar kültürü

 

397 – Orta Asya’da Türklere ait en eski kültürün adı nedir?

Afanesyevo kültürüdür.

 

398 – Orta Asya’da kurulan ilk Türk devletlerinden olan Hunlarda ve Köktürklerde genellikle taşınabilir malzemelerden sanat eserleri yapılırken Uygurlar döneminde daha kalıcı sanat eserlerinin yapılmasının sebebi nedir?

Hunlar ve Köktürkler göçebe yaşadıkları için genellikle taşınabilir malzemelerden sanat eserleri yaparlarken Uygurlar yerleşik hayata geçtikleri için daha kalıcı  sanat eserleri (saraylar, mabetler….) yapmışlardır.

 

399 – “Türk üçgeni” nedir?

“Stupa” denen kubbeli tapınaklarda duvar ile kubbe arasındaki bağlantıyı sağlamak için üçgenler kullanılmıştır. Daha sonraları Selçuklu ve Osmanlı mimarisinde kullanılan bu üçgenler “Türk üçgeni” olarak adlandırılmıştır.

 

400 – Türk resim ve çini sanatının temelleri hangi Türk devleti döneminde atılmıştır?

Uygurlar.

 

401 – “Kurgan” , “balbal” , “fresko” ve “minyatür” kelimeleri ne anlama gelmektedir?

Kurgan: Mezar demektir.

Balbal: Mezar taşı anlamına gelmektedir.

Fresko: Yaş duvar sıvası üzerine kireç suyunda eritilmiş madeni boyalarla resim yapma yöntemidir.

Minyatür: Çoğunlukla eski yazma kitaplarda görülen, ışık, gölge ve hacim duygusu yansıtılmayan küçük renkli resim sanatıdır.

 

402 – Orta Asya’da kurulan ilk Türk devletler daha çok hangi sanat dallarıyla uğraşmışlardır?

  • Demircilik
  • Dokumacılık
  • Dericilik
  • Maden işçiliği
  • Ahşap işçiliği

 

403 – “Hayvan üslubu” nedir?

Türkler yaptıkları sanat eserlerini çeşitli hayvan ve hayvan mücadele sahnelerini gösteren motiflerle süslemişlerdir. Türk sanatındaki bu süslemeye “Hayvan üslubu” denmektedir.

 

404 – Dünyanın en eski halısı nerede bulunmuştur ve hangi Türk devletine aittir?

Altaylardaki Pazırık kurganında bulunmuştur ve Hunlara aittir.

 

405 – Türk – İslam sanatının temelleri hangi Türk devleti döneminde atılmıştır?

Karahanlılar.

406 – XIII. yüzyılın ikinci yarısından itibaren Anadolu’da medrese ve camilerin taç kapılarında (ana kapı) çifte minareler yapılmasının sebebi neydi?

Çifte minarelerin “devlet”i sembolize ettiği anlayışı ve eserlerin daha ihtişamlı görünmesi amacıyla yapılmıştır.

 

407 – Selçuklularda anıt mezarlara ne denmiştir?

“Türbe” ve “Kümbet” denilmiştir.

 

408 – Türk – İslam devletlerinde ilk medrese hangi Türk devleti döneminde yapılmıştır?

Karahanlılar döneminde yapılmıştır.

 

409 – Sivil mimari örneklerinden olan kervansaraylar ilk olarak hangi Türk devleti döneminde yapılmıştır?

“Ribat” adı verilen kervansaraylar ilk olarak Karahanlılar döneminde yapılmıştır.

 

410 – Türk – İslam devletlerindeki başlıca sivil mimari örnekleri nelerdir?

Kervansaraylar (ribat), han, saray ve konutlardır.

 

411 – “Hat” sanatı nedir?

Güzel yazı yazma sanatıdır.

 

412 – Osmanlılarda “dini mimari” alanında başlıca hangi eserler inşa edilmiştir?

Cami, medrese ve türbeler inşa edilmiştir.

 

413 – Erken Dönemde (Kuruluş devri) Osmanlılarda camiler başlıca hangi planlara göre yapılmıştı?

  • Tek kubbeli
  • Ters T planlı
  • Çok kubbeli
  • Merkez kubbeli

 

414 – Osmanlılarda mimaride “Klasik Dönem” (kendine has üslubunu oluşturduğu dönem) hangi padişah döneminde başlamıştır?

  1. Bayezid döneminde başlamıştır.

 

415 – II. Bayezid dönemi ile mimaride başlayan klasik dönem başka hangi isimle adlandırılmıştır?

“Büyük Külliyeler Devri” olarak adlandırılmıştır.

 

416 – “Külliye” nedir?

Bir camiyi merkez alan imaret, kitaplık, medrese, çarşı, hamam, han gibi birimleri içeren yapı topluluğuna denir.

 

417 – Klasik Dönem Osmanlı mimarisinin en önemli temsilcisi kimdir?

Mimar Sinan’dır.

 

418 – Mimar Sinan’ın çıraklık, kalfalık ve ustalık döneminde yaptığı camilerin isimleri nelerdir?

Çıraklık döneminde: Şehzade(başı) Camii (İstanbul)

Kalfalık döneminde: Süleymaniye Camii (İstanbul)

Ustalık Döneminde: Selimiye Camii (Edirne)

 

419 – İstanbul’daki Sultan Ahmet Camii’nin mimarı kimdir?

Mimar Sinan’ın öğrencisi Sedefkâr Mehmet Ağa’dır.

 

420 – Sultan Ahmet Camiinin yabancılar tarafından “Blue Mosque” (Mavi Camii) olarak adlandırılmasının sebebi nedir?

Cami Mavi, yeşil ve beyaz renkli İznik çinileriyle bezendiği için ve yarım kubbeleri ve büyük kubbesinin içi de gene mavi ağırlıklı kalem işleri ile süslendiği için Avrupalılarca “Mavi Cami (Blue Mosque)” olarak adlandırılır.

 

421 – Osmanlılar döneminde yapılan en önemli saray olan ve yaklaşık dört yüz yıl devlete merkezlik yapmış olan sarayın adını ve hangi padişah döneminde yapıldığını yazınız.

Topkapı Sarayı’dır. Fatih Sultan Mehmet Döneminde yaptırılmıştır.

 

422 – İlk kez Türk saray mimarisi dışında Avrupa sarayları örnek alınarak yapılan sarayın adı nedir?

Dolmabahçe Sarayı’dır. (XIX. Yüzyıl ortalarında Sultan Abdülmecid döneminde yapılmıştır.)

 

423 – “Nakkaş” nedir?

Çeşitli el sanatları örnekleri için (minyatür, tezhip, hat vb…) desen hazırlayan sanatçılara “nakkaş” adı verilirdi.

 

424 – Türk – İslam devletlerinde görülen minyatür sanatı Osmanlılarda saraya bağlı olarak gelişimini sürdürmüştür. Bunun temel sebebi nedir?

Bunda saray tarihçiliğine bağlı olarak olaylara resmetme düşüncesi etkili olmuştur.

 

425 – Minyatür sanatı hangi yüzyılda ve neden önemini kaybetmeye başlamıştır?

XIX. yüzyılda Batı örnek alınarak açılan askeri ve teknik okullarda ilk kez resim derslerinin verilmeye başlanması ve ilk ressamların yetişmesiyle minyatür sanatı önemini kaybetmeye başlamıştır.

 

426 – Minyatür ve çini sanatı en parlak dönemini hangi yüzyılda yaşamıştır?

XVI. yüzyılda.

 

427 – “Tezhip” sanatı nedir?

Hattatlar tarafından yazılan el yazması kitapların her sayfasının yaldızlı çizgilerle çerçevelenmesi ve sayfa kenarlarının süslenmesidir. Bu çalışmalara “altınlamak” ta denir. Tezhip sanatçılarına “müzehhip” denir.

 

428 – El yazması bir kitapta hangi sanatlar kullanılmıştır?

Hat, ebru ve tezhip sanatları kullanılmıştır.

 

429 – II. Meşrutiyet’in ilanından sonra ortaya çıkan “I. Ulusal Mimarlık Akımı” nın (1908 – 1930) amacı neydi?

Osmanlı mimarisini Batı etkisinden kurtarmaktı. Bu akıma göre; Selçuklu ve Osmanlıdan gelen mimari ögeler Batı tarzıyla birleştirilmeliydi.

 

430 – “I. Ulusal Mimarlık Akımı” nın (1908 – 1930) ünlü mimarları kimlerdir?

  • Ali Talat Bey
  • Mimar Kemalettin Bey
  • Vedat Tek

 

431 – “II. Ulusal Mimarlık Akımı” hangi yıllar arasında görülmüştür?

1940 – 1950 yılları arasında görülmüştür.

 

432 – “Anıtkabir” hangi yıllar arasında yapıldı ve mimarları kimlerdi?

1944- 1953 yılları arasında yapıldı. Anıtkabir’i yapan mimarlar Emin ONAT ve Orhan ARDA’dır.

 

433 – 1883’te kurulan Sanayii Nefise Mektebi bugün hangi üniversitemizin temelini oluşturmuştur?

Sanayii Nefise Mektebi (1928 yılında Güzel Sanatlar Akademisi)1982’de Mimar Sinan Üniversitesi adını almıştır.

 

WORD BELGESİ OLARAK İNDİRMEK İÇİN Tarih_11_Calisma_Sorulari

 

 

Bir yanıt yazın

E-posta adresiniz yayınlanmayacak. Gerekli alanlar * ile işaretlenmişlerdir

Bu site, istenmeyenleri azaltmak için Akismet kullanıyor. Yorum verilerinizin nasıl işlendiği hakkında daha fazla bilgi edinin.