Unutturulan Zafer Kûtül Amâre

Kut ül amare muharebesi birinci dünya savaşının en önemli muharebelerinden biridir.Osmanlı ordusu Kut ül Ammare muharebesi de Çanakkale’den sonra İngiliz birliklerine ikinci büyük darbeyi vurmuştur.Kut ül Ammare muhaberesi, dünya açısından Osmanlının birinci dünya savaşında tek kazandığı cephe olarak geçmiştir.Nedeni İngilizlerce, Çanakkale zaferi’ni sadece çekilme olarak kabul etmektedir.Ama herkes biliyorki görkemli bir zaferdir.Kut ül Ammare yi tek yenilgi olarak görmektedirler.Buna rağmen dünya Çanakkale’nin zafer olduğunu kabullenmektedir ve ne kadar acı ki Anzaklar çanakkale’de anıtlarını 1930 larda yapmışken, biz Çanakkale anıtımızı 1986’da açtık.Buda tarihimize ne kadar sırtımızı döndüğümüzü göstermektedir.

Gelelim kut’ül ammare zaferine.Kut ül Ammare kuşatması 7 aralık 1915 te başlamış ve 29 nisan 1916 da sona ermiştir.İngiliz kuvvetleri ve müttefikleri Hintli askerler ve Anzaklar den oluşan ordu ile İngilizler, Mezopotamya cephesi dedikleri cephede saldırıya geçmiş, Dicle nehri kıyısında Kut ül Ammare şehri yakınlarında konuşlanmış ingilizlerin kuşatması ile başlayan savaş, kasabanın osmanlı ordusu tarafından ele geçirilmesi ve ingiliz birlikleri nin tamamının esir almasıyla bitmiştir.
Kut ül Ammare, Dicle nehri kıyısında Şattül arap kanalı ile birleşen Basra körfezi’nin kuzeyi ile Bağdat’ın güneyinde bulunan bir kasabadır.
Ingiliz birlikleri basra dan ilerlemiş önce Basrayı ele geçirmiş ve pek bir direnişle karşılaşmadan bağdat’a yönelmişler. Giderli şef nasılsın da yenilen osmanlı askerleri geri çekilerek kudüs şehri yakınlarında mevzilenmiş düzgünce ve ingilizlerle tümgeneral Charles Vere Townshend komutasındaki ingiliz poona(hint tümeni) tümeni Bağdat’a ilerlemeye çalışırken 22-23 kasım 1915 te Selmani Pak muharebesini kazanamayarak geri çekilmiş. 3 Aralıkta Kuta sığınmıştır.Kut şehri ne gelen Mareşal Colmar von der Goltz paşa’nın emriyle Irak komutanı miralay Nurettin bey birliklerin 27 aralık’ta Kutu kuşattı.
Ingilizler Kut’u kurtarmak için General Aylmer komutasında Tigris kolordusuyla hücuma geçti ise de 6 ocak 1916 tarihli şeyh Saad muharebesinde 4000 askerini kaydederek geri çekildi.Bu muharebede geri çekilme emrini veren 9 uncu kolordu komutanı miralay sakallı Nurettin bey görevinden alındı ve yerine Enver paşa’nın kendisinden bir yaş küçük amcası Halil paşa getirildi.İngiliz ordusu 13 ocak 1916 tarihli Vaadi muharebesinde 1600, 21 ocak Hannah muharebesinde 2700 askerini kaybederek geri püskürtüldü. İngilizler mart başında tekrar taarruza geçmiş miralay Ali Ihsan bey komutasındaki 13. orduya hücum etselerde 3500 asker kaybederek geri çekilmişlerdir.Bu yenilgiden sonra general ingiliz Aylmer yerine general Gorringr getirildi.
19 nisan 1916 da 6 ncı kolordu komutanı mareşal Von der Goltz paşa Bağdatta tifüsten ölünce yerine Mirliva Halil paşa(kut) yerine getirildi.
Kut’ta esir kalan askerlerini kurtaramayan ve sonunda dayanamayan İngiliz birlikleri 29 nisan 1916 da Townshend birlikleri 13 general 481 subay ve 13300 er ile Osmanlı kuvvetleri’ne teslim oldu.
Toplamda Ingiliz kuvvetleri ve müttefikleri 23 bin ölü ve yaralı, Osmanlı kuvvetleri 10.000 ölü ve yaralı vermiş toplamda 15 bin e yakın İngiliz askeri esir alınmıştır.İngiliz tarihçisi James Morris Kutun kaybını şöyle tanımlamış “Britanya askeri tarihindeki en aşağılık şartlı teslimi” demiştir.Bu yenilgi İngiliz basınında ve kamuoyunda çok büyük bir infial uyandırmış, orduda istifalar yaşanmıştır.
Işte bu unuttuğumuz zaferinizi gibi başka bir ayrıntı bu çarpışmalarda askeri tarihi açısından başka bir önemi ilk bilinen havadan ikmal denemesi yapılmıştır. İngiliz ordusunun Kut’daki birlikleri ikmal için 26 gün boyunca Dicledeki Ora üstünden deniz uçakları ile kuşatma altındaki birliklerine ikmal gerçekleştirmişlerdir.Ancak bu çabaları yeterli olmamış ve sonucu değiştirmemiştir.

Alman dergisinin Kut-ül Ammare Zaferinden sonra İngilizleri Alaya aldığı Karikatür

Bu da başka bir anıdır.İddaaya göre güney cephesinde ingiliz birliklerine karşı mücadele etmekte olan ve başında Halil paşa’nın bulunduğu birliğimiz pusu taktiği sonucu İngilizleri çevrelemiş, İngilizleri esir almışlar.Tam bu esnada Halil paşa İngiliz kuvvetlerin başındaki generalin akşam Halil paşa ile yemekte buluşmak istediği haber ulaşır.İngiliz generalin esas amacı bu kadar büyük bir birliğin çevrelendiği haberinin askeri kariyerini ve onurunu zedelemeden nihayete erişmesi…
Halil paşa nezaketen teklifi kabul eder fakat yemeğe İngiliz komutanın yanında bir adam katılır.Yemek bittikten sonra İngiliz komutan “arkadaşım sizinle bir şey konuşmak istiyor ben biraz ayrılıyorum” diyerek kenara çekilir Halil paşa’nın davetsiz misafirinin Arabistanlı Lawrence olduğu anlaşılır.Lawrence Halil paşa’ya “paşam bu zafer Anadolu’dan Avrupa’ya konuşuluyor yanlız biz bu olayın daha fazla kan dökülmeden kapanmasını istiyoruz bu nedenle de kuşatmanın bir tarafında yapacağınız bir açık ile İngiliz askerleri rahatça gidecek ve sizin askerlerinizde daha fazla zorlanmayacak bununla beraber bölgeden çekilirken tüm askeri envanteri de tarafınıza bırakacağız ayrıca ingiliz hükümeti bu davranışınız karşılığını da adınıza açılacak bir hesaba 2 milyon sterlin yatırmayı kabul ediyor”der. 2 milyon sterlin o dönemdeki Osmanlı bütçesini 4 katı bir tutardır.Bunun üzerine Halil paşa komutana dönerek”Ben şerefli bir asker ile barışı konuşmak üzere bir yemek verdim yemek bitmiştir lütfen derhal gidin buradan” der ve bu aşağılık rüşveti kabul etmez.
Halil paşa Kut ül Ammare zaferine istinaden Kut soyadını almıştır.Bu çatışmada ölenler için kasabada Kut Türk şehitliği yapılmıştır.
Kut ül Ammare zaferi Türkiye’de 1952 yılına kadar Kut bayramı olarak kutlanmaya devam etti.Ancak iddiaya göre Türkiye’nin Nato’ya üye olmasının ardından İngilizler bayramın kaldırılması için baskı yapılmış, bayrama ve Kut ül Ammare zaferine yönelik tarihi bilgiler okullardaki tarih kitaplarından bile silindi. Unutturulmak istendi.Çünkü İngilizlerin tarihinde ender yaşadığı yenilgilerden biriydi ve onlar bunu dünyaya unutmaya unutturmaya çalıştılar fakat biz tarihimizi ne kadar iyi bilirsek o kadar daha net önümüzde bakabiliriz.