V. Abdurrahman

ABDURRAHMAN V

 

Ebü’l-Mutarrif Abdurrahman el-Müstazhir b. Hişâm b. Abdilcebbâr b. Abdirrahmân en-Nâsır (ö.414/1024)

Endülüs Emevî halifesi, [329] Gaye adlı bir cariyeden doğdu (392/1002) Gençlik yılları sıkıntı içinde geçti. Bu sırada Endülüs Emevî Devleti zayıf­lamaya ve ülkenin çeşitli yerlerinde bir­takım küçük hanedanlar (mülûkü’t-tavâif) kurulmaya başlamıştı. Bu hanedan­lardan biri olan Hammûdîler, 1016’dan beri Kurtuba’ya hâkim idiler. Fakat halk onların yönetiminden memnun değildi. Bu yüzden Kasım b. Hammûd ve onu destekleyen Berberîler’e karşı ayakla­narak âdeta bir ölüm kalım savaşma girdiler; Hammûdîler’i ağır bir yenilgiye uğratıp Emevîler’i yeniden iş başına getirmeye karar verdiler (10231. Vezirler, asiller, kumandanlar ve halk yeni hali­feyi seçmek üzere Kurtuba Ulucamii’nde toplanmaya çağırıldı. Halifelik için üç aday vardı: Süleyman b. Murtazâ, Muhammed b. Abdurrahman ve Abdurrahman b. Hişâm. Hammüdîler ta­rafından sürgüne gönderilen Abdurrah­man kısa bir süre önce gizlice Kurtuba’ya dönmüştü. Kurtubalılar’in Berberîler’le mücadelesine şahit olmuş ve hi­lâfeti ele geçirmek için ümitlenmişti. Ancak bu mücadelede önemli rol oyna­yan vezirler, ayaklanmadan arzu ettik­leri başarıyı elde edemedikleri için it­ham ettikleri bazı memurlarını hapse atıyorlardı. Hatta bir ara Abdurrahman’ı da tevkif etmeyi planladılar. Fa­kat daha sonra onu da aday listesine koymayı uygun buldular. Herkes Süley­man b. Murtazâ’nın halife seçileceğine kesin gözüyle bakıyordu. Halife seçimi­nin yapılacağı Ulucamİ’ye önce vezir Ab­dullah b. Muhâmis ile beraber Süley­man, ondan hemen sonra da etrafında askerler ve kalabalık bir halk kitlesiyle Abdurrahman geldi. Camiye girince ta­raftarları onu halife olarak alkışladılar. Vezirler şaşırdı, fakat sonunda Abdurrahman’ın halifeliğini tanımak zorunda kaldılar. Süleyman da istemeyerek on­ları takip etti ve Abdurrahman’in yanı­na giderek elini öptü. Muhammed b. Abdurrahman da aynı şekilde biat etti ve Abdurrahman el-Müstazhir unvanıy­la halife ilân edildi. [330]

Abdurrahman, meşhur fakih İbn Hazm’ı vezir tayin ettikten sonra mu­halefetinden çekindiği ileri gelen bazı Kurtuba lılar’ı tevkif ederek mallarına el koydu. Fakat mahkûmlar, dışarıdaki ya­kınları ve sâhibü’ş-şurta’nın yardımıy­la hapishaneden kaçmayı başardılar. Bunlar arasında Muhammed b. Abdur­rahman da vardı. Muhalifler halkın ayak takımını kışkırtarak Abdurrahman aley­hinde büyük bir isyan başlattılar ve ha­lifelikte henüz kırk yedinci gününü dol­durmadan onu azlederek Muhammed b. Abdurrahman’ı el-Müstekfi unvanıyla halife ilân ettiler. Müstekfî, selefi ve onun taraftarları aleyhinde büyük bir kampanya başlattı. V. Abdurrahman saklandığı hamamın külhanında yaka­landı ve Müstekfi’nin gözleri önünde parçalanarak hunharca öldürüldü. [331] Geride evlât bırakmadan ölen V. Abdurrahman aynı zamanda iyi bir şair ve hatip idi. [332]

 

Bibliyografya

 

1- İbn Hazım, Cemhere (nşr. Abdüsselâm M. Hârûn). Kahire 1982.

2- Humeydî, Cezvetul-muktebis, Kahire 1966.

3- Dabbî. Buğyetü ‘l-müitemis, Kahire 1967.

4- İbnü’1-Esîr, İslâm Tarih el-Kâmil fi’t-târih Tercümesi, IX (trc. Abdülkerim Özaydın), İstan­bul 1987.

5- İbn Saîd el-Mağribî. el-Muğrib fî hule’l-Mağrib (nşr. Şevki Dayf), Kahi­re 1964.

6- Nüveyrî, Nihâyetül-ereb, XXIII (nşr. Ahmed Kemâl Zekî-M. Mustafa Ziyâde), Kahire 1980.

7- Zehebî, Alâmun-nübelâ, XVII, 347, 397.

8- îbn Haldun. et’İber, Bulak 1284-Beyrut 1399/1979, İV, 152.

9- Makkarî, Nefhu’t-tîb (nşr. İhsan Abbas). Beyrut 1388/1968.

10- Zambaur. Manuel de Gûnealogie et de Chronotogie Pour i’Histoire de l’ls-lam, Hannover 1927.

11- R. Dozy, Spanish İslam (trc. F. Griffin Stokes) London 1972.

12- Anwar G. Chejne, Müslim Spain, Its History and Culture, Minnesota 1974.

13- C. E. Bosvvorth. İslâm Dev­letleri Tarihi (trc. Erdoğan Mercü-Mehmet İpşirli), İstanbul 1980.

14- S. M. İmâmüddin, Müslim Spain, Leiden 1981.

15- Ziriklî. el-Aclâm (nşr. Züheyr Fethullah), Beyrut 1984.

16- David Wasserstein. The Rise and Fail of the Party Kings, Princeton 1985.

17- C. F. Seybold, “Abdurrahman”, İA, I, 47.

18- E. Levi-Provençal. “Abd al-Rahmân V”, El2 (İng), I, 84.

19- A. Huici Mirando, “Hammüdids”, El2 [İng). III, 147. [333]

Bir yanıt yazın

E-posta adresiniz yayınlanmayacak. Gerekli alanlar * ile işaretlenmişlerdir

Bu site, istenmeyenleri azaltmak için Akismet kullanıyor. Yorum verilerinizin nasıl işlendiği hakkında daha fazla bilgi edinin.