Cengiz Temuçin

Cengiz Temuçin Dünyanın en büyük cihangirlerinden ve en zalim kan dökücülerinden olup, Moğolların kabilesine mensuptur. Asıl ismi Temuçjn’dir. Çıkışı İslâm alemi için bü­yük bir felaket olan bu muzır şahıs, 549 Hicri/1155 Miladi senesinde Moğolistan’da doğdu. İlk önce küçük bir kabilenin reisiyken diğer kabilelerin bazısıyla anlaşarak, diğerlerine karşı harp ederek, Çin’deki dağınıklığın yardımıyla, daha bir takım yerleri eline geçirip hükümetinin tesir ve topraklarını genişletti. H.599/M.1203 tarihinde bütün Moğolistan ve Tataristan hanları tarafından “Hakan” unvanı verilerek tanındı. Karakurum’da tahta çıkmıştır.

Böylece bütün Moğolistan’ın tanıdığı ve kabul ettiği Hakan olarak bu köylü kavimlerden kalabalık bir asker topluluğu, daha doğrusu, yağmacılar birliği kurarak, cihangirliğe başla­mıştır. Önce bugün Doğu Türkistan ismiyle bilinen Hat’ayı, sonra Çin’in kuzey taraflarını ve Pekin şehrini daha sonra da, Korya memleketini zapt etmiştir. Böylece kuvvet ve sağlam­lığı bir kat daha artırdıktan sonra H.616/M.1220 senesinde Muhammed Harzemşah’a harb ilan ederek Maveraünnehr. Harzem, Horasan, Karıdahar ve Melitan taraflarını yakıp yı­karak halkı katledip, Buhara, Semerkand, Belh, Herat gibi büyük kültür merkezi olan şehirleri yer ile yeksan ettiği gibi, İslam medeniyetinin eserlerinden olan, nice mükemmel yer­leri bir daha güzelieştiremeyecek hale getirdi. Kuzeybatıya doğru fetihlere çıkarak, Kıpçak ve Kafkas beldelerini, Rus­ya’nın güney kısmını zapt ve askerinin bir kısmı ile Rûm; ya­ni Anadolu’ya daiarak ülkesini Çin denizinden, Karadeniz’e kadar genişletti. Hicri 621/M.1224 senesinde Karakurum’a ricat edip, H.624/M.1227 tarihinde ölmüştür. En lezzet aldığı şey günahsız kimselerin, çocuk ve kadınların kanını dök­mekti. Askerleri sırf eğlence olsun diye insan kanı dökerler­di.

(Şemseddİn Sami)