OSMAN BEY DÖNEMİ (1281–1324)
- Osman Bey, Kastamonu Uc beylerinden Çobanoğulları’nın yıkılışına kadar onlara bağlı bir sancak beyi olarak kaldı. (1291). Bu tarihten itibaren Türkiye Selçuklarının uç beyi haline geldi.
- Osmanlının dış ve iç siyasetinin temel ilkeleri belirlenmiştir.
ÖNEMLİ SİYASİ OLAYLAR
- 1281 yılında Kayı Boyu’nun Beyi olduğunda, ilk iş olarak birçok Türkmen boyunu etrafında topladı. Osmanlı tarihinin ilk savaşı Bursa’nın İnegöl kazasına 10 km uzaklıkta bulunan Hamza Bey köyünde gerçekleşen Ermeni-Beli savaşıdır (1284). Bu savaşta Osman Gazi’nin yeğeni Baykoca şehit düştü.
- Osmanlı tarihindeki ilk kale fethi olan Kulaca Hisar’ın fethi ise 1285 yılında gerçekleşti.
- Bizans tekfurlarına karşı akınlar başlatarak beyliğin sınırlarını genişletti. Karacahisar’ı (1288 ) aldı.
Sonuçları:
a) Osman Bey, bilhassa Karacahisar’ın fethinden sonra siyasî bir şahsiyet kazanmış sayılmaktadır
b) Bu başarısından dolayı Türkiye Selçuklu Sultanı II. Gıyaseddin Mesut tarafından Uc beyliğine atandı, beylik sembolleri gönderildi.
c) Anadolu Selçuklu Sultanı Osman Gazi’ye Eskişehir ve İnönü’yü de verdi.
d) İlk Osmanlı kadısı Karamanlı Dursun Fakıh de buraya tayın edildi
4. Yarhisar Bilecik’in ve İnegöl’ün Fethi (1298): Osman Bey’in günden güne kuvvetlenmesi ve yeni topraklar elde etmeye başlaması, Rum tekfurlarını oldukça tedirgin etmeye başladı. Bu bakımdan bunlar, Osman Bey’i ortadan kaldırmak çarelerini aramaya başladılar. Bunun için Yarhisar tekfurunun kızının düğününü, en uygun zaman olarak seçtiler. Yaptıkları plana göre, Osman Bey bu düğüne davet edilecek ve orada öldürülecekti. . Harman kaya Tekfuru Köse Mihal, Osman Beyi bu durumdan haberdar edince, Osman bey aldığı tertibat sonunda Yar hisar ve Bilecik ve İnegöl kalelerini fethetti (1298).
Sonuçları:
a) Bilecik, Osmanlıların ilk başkenti oldu.
b) Türkiye Selçuklu hükümdarı III. Alaadin Keykubat’ın İlhanlı hükümdarının yanına götürülmesi üzerine, 1299 yılında bağımsızlığını ilan etti.
Tekfurlardan Köprühisar, Yundhisar ve Yenişehir’i fethetti(1301).
Sonucu: Yenişehir’i devletin merkezi yaptı.
AÇIKLAMA: Yapılan bu fetihler sonunda Bizans’ın Bursa ile İznik arasındaki kara ulaşımı kontrol altına alındı.
NOT: Osman Gazi, eski Türk geleneklerine bağlı kalarak, elde edilmiş olan yerleri kardeşine, oğluna ve silah arkadaşlarına dirlik olarak bölüştürdü. Buralar Osmanlı’nın uç bölgeleriydi. Böylece sınırların genişletilmesi düşünüldü.
6. Bizans Tekfurlarını Gemlik’in güneyindeki KOYUNHİSAR (BAPHEON) SAVAŞI (1302) ile yendi.
Taraflar: Osmanlı X Bizans
Sebepleri:
- Osmanlıların İzmit’i kuşatması üzerine Bizans imparatorunun Bizans Tekfurları ile anlaşarak Osmanlılar üzerine yürümesi.
- Bursa tekfurunun etrafında birleşen Rum tekfurlarının Osman beye kesin darbe vurmak istemeleri
Sonuçları:
- Bizans ile Osmanlı ordularının ilk defa karşı karşıya geldiği bu savaşı Osmanlılar kazandı.
- Bizans tekfurlarına karşı kazanılan ilk zaferdir.
- Böylece İznik ve İzmit yolu açıldı. Kocaeli yarımadasında fetihlere başlandı.
- Bursa’nın kuzeyi hariç üç tarafı Osmanlı topraklarıyla çevrildi.
- Çağdaş bazı kaynaklar Osman Bey’den ilk defa bahsetmişlerdir.
- Osman beye Gazi unvanı verildi.
- Kite Kalesi alındı.
- Harmankaya tekfuru Köse Mihal Müslüman oldu.
- 1306’da yapılan Dinbaz Savaşı sonunda Kestel, Kete ve Ulubad kaleleri fethedildi ve Osmanlı Tarihi’nin ilk askeri antlaşması imzalandı.
- Ulubat gölü üzerindeki Alyos adası, Aygut Alp’in oğlu Kara Ali tarafından barış yoluyla teslim alındı.-1308
- 1308 yılında ise Karahisar fethedilip, bölgenin önemli ticari ve sosyal merkezlerinden olan İznik sıkıştırılmaya başlandı.
Sonuçları:
- Böylece, İznik-İzmit yolu, Türklerin denetimi altına girmiş oldu.
- Osman Gazi’nin siyasi dehasını gösteren önemli bir olay da, Bizans’ın ticari yollarına hâkim olarak, Bizans’ı zor durumda bırakmasıydı.
- Lefke (Osmaneli), Mekece, Akhisar, Geyve ve gölpınarı yakınındaki Leblebici (Löblüce) kaleleri fethedildi.-1314
- Yarhisar’ı alıp başkenti buraya taşıdı. Buna bağlı olarak Geyve’yi Osmanlı topraklarına kattı.
- Osman beyin ilerlemesi karşısında zor durumda kalan Bizans İmparatoru II. Andronikos, kız kardeşini İlhanlı hükümdarı Gazan Han’a vermek suretiyle yardım alma girişiminde bulundu. Ancak Gazan Han’ın bu esnada ölümü, bu teşebbüsün başarısız olmasına neden oldu.
- Karatekin, Ebesuyu, Tuzpazarı, Kapucuk ve Keresteci kalelerini fethedip, Akçakoca ve Kocaeli diyarını Osmanlı topraklarına kattı (1317).
- Osman Gazi yaşlanıp hastalandığı için 1320 yılından sonraki faaliyetlere katılmadı. Yerine vekil olarak bıraktığı oğlu Orhan Gazi; 1321’de Mudanya ve Gemlik, 1323’de Akyazı ve Ayanköy, 1324’de Karamürsel ve Karacabey, 1325’de de (Bursa’nın ele geçirilmesini engelleyen önemli kalelerden ) Orhaneli’yi Osmanlı topraklarına kattı.
- Osman Gazi 1314’ten itibaren Bursa’yı kuşatma altına almış, 1320’de hastalanmış ve 1324’de ölümüne kadar oğlu Orhan Bey vekâleten işleri yürütmüştür.
1321’de Mudanya alınması ile
- Bursa’nın Bizans’la deniz bağlantısı kesilmiştir,
- Osmanlı beyliği ekonomik bakımdan güçlendi.
- Bu fetihler üzerine Anadolu Selçuklu Sultanı Osman Gaziye beylik alameti göndererek Eskişehir ve İnönü’yü de verdi. Türk devleti geleneğine göre; Sultana tabl, âlem ve tuğ gönderilirdi.
OSMAN BEY DÖNEMİNİN GENEL ÖZELLİKLERİ
- 1324 yılında vefat etti. Önce Söğüt’e sonra da vasiyeti üzerine Bursa’ya defnedildi.
- İlk Osmanlı parasını bastı.
- Ahi Şeyhi Edibali’nin kızı ile evlenerek Anadolu’daki Ahilerin ve Türkmenlerin desteğini aldı. Ahiler de Osmanlı Devleti’nin kuruluşunda önemli rol oynadılar.
- Osman Bey’in başarılı olmasında Akçakoca, Konur Alp, Samsa Çavuş gibi Türkmen Gazilerinin rolü büyüktür.
- Osmanlı Ordusu gönüllülerden oluşmaktadır.
- Osman Gazi fetihlerle meşgul olmaya devam ettiği sıralarda, fethedilen yerlerin idareleri ve İslamlaştırılmaları için gerekli teşkilatları da kuruyordu.
- Osman Gazi ihtiyaçlara göre kanun mahiyetinde birtakım emirler veriyor, bu konuda Selçuklu kanunlarından da yararlanıyordu.
- İlk vergi Osman Gazi zamanında alındı.
- Osman Gazi babası Ertuğrul Gazi’den 4800 km2 olarak devraldığı toprakları oğluna 16000 km2 olarak devretti.
- Osman Bey küçük bir aşireti güçlü bir beylik haline getirmiş ve devletin temellerini atmıştır.
- Cenazesi Bursa Gümüşlü Kümbet’te gömülüdür.
- Aşiretten beyliğe, beylikten devlete ilk adım atılmıştır
Not: Bu dönemde devlet teşkilatlanması adına fazla bir şey yoktur. Aşiret anlayışı devam etmektedir.
Ahi Teşkilatı: Ahilik, Türkiye Selçuklu Devleti döneminde (XIII. yüzyılda) ortaya çıkmış, esnaf ve zanaatkârların ticari hayatını şekillendiren sosyal-ekonomik ve dini bir teşkilattır. Her meslek ve sanat örgütlenmesinin kendi içinde küçükten büyüğe doğru sıralanması sonucunda oluşur. Bu teşkilat;
- Cihat anlayışının yaygınlaşmasını,
- Anadolu’nun Türkleşmesini,
- Zaviyeler kurarak sınırların ve yolların güvenliğinin sağlanmasını,
- Haksız rekabeti önleyerek halkın korunmasını sağlamıştır.
- Esnaflar arasında dayanışmayı sağlamıştır.
- Mesleki eğitim sonucunda çırak, kalfa ve usta yetiştirerek bunlara diploma vermiştir.
- Üyelerinin dini, ahlaki ve diğer alanlarda bilgilerinin artırılmasına çalışmıştır. Üretim kalitesinin artırılmasına ve fiyatların ayarlanmasına çalışmıştır.
- Moğol istilasından sonra Anadolu’da huzur ve güvenliği sağlamaya çalışmıştır.
