Balkanlardaki Fetihler (Beylikten Devlete Dönemi) Ders Notu Konu Özeti

BALKANLARDAKİ FETİHLER

Osmanlı Devleti, kuruluş aşamasından itibaren Anadolu Türk Beylikleriyle çatışmaya girmemeye özen gösterdi. Yönünü Batı’ya çevirerek Balkanlarda fetihler gerçekleştirdi. Karesioğulları Beyliği donanmasının Osmanlı Devleti’ne katılmasıyla Rumeli’ye geçiş ve fetihler kolaylaşmıştır.

Orhan Bey Dönemi Fetihler

a.Çimpe Kalesi’nin Alınması (1353)

  • Bizans imparatoru III. Andronikos’un 1341’de ölümü üzerine oğlu Yuannis ile taht mücadelesine girişen saray bakanı Kantakuzenos (Kantakuzen) amacına ulaşabilmek için Orhan Bey’den yardım istedi.
  • Orhan Bey, bu durumun Türklerin Rumeli’ye geçişini kolaylaştıracağını düşünerek Kantakuzen’in istediği yardımı gönderdi. Bu yardımla Kantakuzen, Bizans imparatoru oldu.
  • Bizans imparatoru Kantakuzen, Balkanlarda çıkan ayaklanmaların bastırılmasında, Sırp ve Bulgarlara karşı mücadelesinde Orhan Bey’den tekrar yardım istedi. Orhan Bey oğlu Süleyman Paşa’yı yardıma gönderdi.
  • Kantakuzen, yapılan yardımlara karşılık Gelibolu Yarımadası’ndaki Çimpe Kalesi’ni Osmanlılara verdi (1353).
  • Çimpe kalesinin alınmasıyla Türkler ilk kez Rumeli’ye geçmiş oldular. Çimpe kalesi Osmanlının Rumeli de ki ilk toprağıdır. Çimpe Kalesi, Osmanlılar için Balkan fetihlerinde üs olarak kullanıldı.
  • Böylece Süleyman Paşa 20.000 kişilik kuvvetle Rumeli’ye geçti.
  • Süleyman Paşa Gelibolu Kalesi’ni alarak Osmanlı Devleti’nin Rumeli’ye yerleşmesini sağladı. Süleyman Paşa daha sonra Tekirdağ, Bolayır, Keşan, Malkara, Çorlu ve Lüleburgaz’ı fethetti.
  • Karadeniz’e ulaşılabilmek için Burgaz ve Çorlu Şehzade Murat tarafından fethedildi.
  • Osmanlı Devleti, bu fetihlerle Bizans’ın Batı devletleriyle bağlantısını kesmeyi hedefledi.
  • Doğu Trakya’ da faaliyette bulunan Süleyman Paşa’nın, 1358 yılında bir av sırasında ölümü üzerine, Orhan Bey’ in küçük oğlu Murat Bey, Rumeli’ye geçti.

I.Murat Dönemi

b.Edirne’nin Fethi (1363):

  • 1362’ de Orhan Bey’ in ölümü üzerine oğlu Murat Bey geçti. Bu durumdan yararlanan Bizanslılar, Burgaz, Çorlu ve Malkara’yı geri aldılar. Ancak, Rumeli’ de bulunan Lala Şahin Paşa, Hacı İlbeyi ve Evrenuz Bey gibi tecrübeli kumandanlar, Bizanslıların saldırılarını önlemeye çalıştılar.
  • Osmanlı Devleti’nin Balkanlarda ilerleyebilmesi için öncelikle Edirne’nin alınması gerekiyordu.
  • I. Murat, ilk iş olarak Bizanslıların ve Sırpların Edirne’ye yardım göndermelerini engellemek için önemli yolları ele geçirdi.
  • Daha sonra Osmanlı ordusu Sazlıdere Savaşı’yla Bizans ve Bulgar birleşik ordularını yenerek Edirne’yi fethetti.

Not: Bu savaştan sonra Edirne başkent yapılmıştır.

Not: Osmanlı Başkenti, Kuruluş döneminde sürekli olarak değiştirilmiştir. Bu değişimin temel nedeni de fetih alanlarına yakın olma düşüncesidir.

Not: Kuruluş döneminde Osmanlı başkentleri sırasıyla şöyledir:

Söğüt – Bilecik – Yenişehir – Bursa – İznik – Edirne

Not: Başkentlerin batı yönünde yer değiştirmesindeki temel etken, fetih alanlarına yakınlık ve devletin genel yayılma siyasetinin batıya yönelik olmasıdır.

Not: Osmanlı padişahları, Rumeli de ki fetih hareketleri sırasında Edirne’yi, Anadolu da ki fetih hareketleri sırasında da Bursa’yı merkez olarak kullanmışlardır.

  • Rumeli’ deki kesin bir iskân siyaseti izleyen I. Murat, Anadolu’dan getirdiği Türk göçmenlerini buralara yerleştirdi. Elde edilen bu başarılarla Bizans’ın batı ile olan bağlantısı kesilmiş oluyordu.
  • Edirne’nin fethedilmesinden sonra Filibe ve Gümülcine’nin alınması ile de Bizans’ın Sırp ve Bulgar devletleriyle kara bağlantısı kesildi. Böylece Bizans, Osmanlı toprakları ortasında kaldı.
  • Ayrıca Balkanların kapısı Osmanlılara açılmış ve Osmanlı Devleti’ne karşı Haçlı ittifaklarının oluşmasına neden olmuştur.

Rumeli’de daha önce Süleyman Paşa’nın fethettiği yerleri Bizans’ın geri alması üzerine, I. Murat, Lala Şahin Paşa ile birlikte sefere çıkarak Dedeağaç, Lüleburgaz, Dimetoka, Kırklareli ve Çorlu’yu fethetti.

Osmanlı Devleti, Rumeli’de fethettiği topraklarda, sadece askerî önlemlerle tutunamayacağını bildiğinden imar ve iskân faaliyetlerini başlattı. Fethedilen yerlere Türk-İslam kimliği kazandırmak için öncelikle buralarda Türk nüfusun artırılmasına önem verdi. Anadolu’dan göç ettirilen Türkler buraya yerleştirildi.

 

c.Sırpsındığı (I. Çirmen) Savaşı (1364):

Sebebi: Edirne ve Filibe’nin Osmanlıların eline geçmesiyle, Papa V. Urban’ın teşvikiyle Avrupa’da bir Haçlı ordusu oluşturuldu.

Gelişimi: Hacı İlbey liderliğindeki bir akıncı birliği, Macar Kralı Layoş komutasındaki Haçlı ordusunu ani gece baskını sonucu bozguna uğrattı.

Sonuçları

  • Edirne ve Batı Trakya daha emniyetli hâle geldi.
  • Meriç Irmağı tamamen Osmanlı’nın kontrolüne girdi.
  • Balkanlarda kolay ilerleme imkânı ortaya çıktı ve fetihler hızlandı.
  • Macarların Balkanlardaki etkisi azaldı.
  • İlk Osmanlı Haçlı Savaşıdır.
  • Bu zaferle Balkan Devletleri üzerindeki Macarların etkisi kırılmış, Türklerin Balkanlardaki ilerlemeleri hız kazanmıştır.
  • Sırp Sındığı zaferinden sonra Bulgar Kralı Yuvan Şişman, Türk egemenliğini kabul etmek zorunda kaldı.

d. II. Çirmen Savaşı (1371):

Sebebi: Sırpların Sırpsındığı yenilgisini telafi etmek istemesi

Gelişimi: Osmanlı kuvvetlerine karşı harekete geçti. Çirmen’de yapılan savaşı Osmanlı ordusu kazandı.

Sonuçları

  • Makedonya’nın fethi kolaylaştı.
  • Bulgar kralı, ayrıca Makedonya’daki Sırp prensleri ve Bizans imparatoru Osmanlı üstünlüğünü tanıdı.
  • Çirmen zaferiyle Balkanların büyük kısmı Türk hâkimiyetine girdi.
  • Bu bölgedeki Sırp direnişinin çökeltilmesi sonucu Kavala, Drama ve Serez alındı

e. Ploşnik Bozgunu (1387) : Osmanlıların Balkanlarda her geçen gün ilerlemeleri karşısında, Sırp, Bosna, Hırvat ve Arnavut prensleri arasında ittifak yapıldı. Bunlar, Osmanlı Devleti’ne saldırmak için uygun bir zaman bekliyorlardı. Murat, Karamanoğlu’nun müttefiklerinden Bosna Kralının cezalandırılması amacıyla, akıncı kumandanlarından Şahin Paşa’yı görevlendirmişti. Şahin Paşa, Ploşnik denilen yerde pusuya düşürüldü ve büyük kayıplar verdi.
Önemi ve Sonuçları:

  • Ploşnik bozgunu Hıristiyanların Türklere karşı kazandığı ilk büyük zaferdir.
  • Bu olay Balkan devletlerinde heyecana karşılandı. Ploşnik olayından sonra, Türklere karşı Balkanlardaki ittifak iyice kuvvet kazandı.
  • Çandarlı Halil Hayrettin Paşa komutasındaki Osmanlı ordusu Şumnu, Tırnova, Silistre ve Niğbolu’yu alarak Bulgar  krallığını savaş dışı bıraktı.

 

f. I. Kosova Savaşı (1389):

Sebebi : 1388 Ploşnik bozgununun Balkanlarda uyandırdığı heyecan, Türkleri Balkanlardan atma ve ilerleyişlerini durdurma isteği ve daha önceki savaşların intikamını alma düşüncesiyle Sırp Kralı Lazar’ın öncülüğünde Haçlı ittifakı kuruldu.

Savaş: I. Murat Haçlı kuvvetlerini büyük bir bozguna uğrattı.

Önemi:

  • Kosova Savaşı, Osmanlıların bu kadar büyük bir orduya karşı kazandığı ilk savaştır.
  • I. Murat, Kosova’da savaş alanını gezerken bir Sırp askeri tarafından hançerlenerek şehit edildi.
  • Sırplar yeniden Osmanlı’nın üstünlüğünü kabul ettiler.
  • Kuzey Sırbistan yolu Osmanlılara açıldı.
  • Bu galibiyetten sonra Tuna’nın güneyindeki Balkan topraklarında Osmanlılara karşı koyacak önemli bir güç kalmadı.

 

Yıldırım Bayezid Dönemi Fetihleri

I.Murat’ın şehit edilmesi üzerine yerine Yıldırım Bayezit geçti.

  • Yıldırım Bayezit Osmanlı topraklarına saldıran Eflâk voyvodası Mirçe’ye karşı harekete geçti ve ordusunu bozguna uğratarak Eflâk’ı Osmanlı Devleti’ne bağladı.
  • Balkanlarda fetihlere devam eden Osmanlı akıncıları Macar kralı Sigismund’u yenilgiye uğrattı. Arnavutluk ve Karadağ’ın Osmanlı üstünlüğünü kabul etmesini sağladılar.

 

1389'da Osmanlı Devleti

1389’da Osmanlı Devleti Haritası

f.İstanbul’un Kuşatılması:

Sebepleri:

  • Bizans’ın Osmanlı Devleti’ne karşı Avrupa devletlerini kışkırtması ve Karamanoğulları Beyliği ile ittifak hâlinde olması

Kuşatma :

  • Yıldırım Bayezit, İstanbul’u kuşattı. Haçlı ordusunun Bizans’a yardım etmek amacıyla Niğbolu Kalesi’ni kuşatmasından dolayı kuşatma kaldırıldı. Niğbolu Savaşı’ndan sonra İstanbul tekrar kuşatıldı.
  • Bizans’a gelebilecek yardımları engellemeyi amaçlayan Yıldırım Bayezid, Anadolu Hisarı’nı yaptırdı.
  • Osmanlı ordusundaki toplar, İstanbul surlarını yıkmada yetersizdi. Ayrıca Anadolu ve Rumeli’deki Osmanlı topraklarında karışıklıklar çıkmıştı. Bunların üzerine İstanbul kuşatması kaldırıldı.
  • Bizans’ın Avrupa devletlerini tekrar kışkırtması nedeniyle 1400 tarihinde İstanbul bir kez daha kuşatıldı. Bu kuşatma ise doğuda Timur tehlikesinin görülmesi üzerine kaldırıldı. Buna rağmen Bizans ile istenen şartlarda bir antlaşma yapıldı.

Bu antlaşmaya göre:

  • İstanbul’da bir Türk Mahallesi kurulacak ve bir cami yaptırılacaktı.
  • İstanbul’da Türklerin davalarına bakmak için bir kadı tayin edilecekti.
  • Bizans, Osmanlı Devleti’ne her yıl vergi verecekti.

Not: Bu antlaşma Osmanlıların İstanbul’da kalıcı olduğunu gösterir.

g.Niğbolu Savaşı (1396):

Sebepleri:

  • 1393’ de Bulgar Krallığı’na son veren Yıldırım Bayezıd 1394’ de Selanik’i aldı.
  • Kuşatma altında bulunan Bizans’ın Avrupa’dan yardım istemesi
  • Ege’ de Osmanlı donanmasının Venedik çıkarlarına zarar vermesi,
  • Yıldırım Bayezid’in Bosna ve Arnavutluk’a yaptığı akınlar sonunda buralara yerleşmeye çalışması
  • Macarların Osmanlıların Balkanlar’daki ilerleyişi karşısında papadan yardım istemesi

Savaş: Papa IX. Bonifas’ın girişimleriyle Macar kralı Sigismund komutasında yeni bir Haçlı ordusu hazırlandı. Haçlılar Niğbolu Kalesi’ni kuşattılar. Bu sırada İstanbul’u kuşatmış olan Yıldırım Bayezid, durumu haber alır almaz kuşatmayı kaldırarak hızla Niğbolu’ya hareket etti.1396 yılında yapılan savaşta Osmanlı ordusu Haçlıları yenilgiye uğrattı.

Sonuçları:

  • Halife, Niğbolu Savaşı’nı kazandığı için Yıldırım Bayezit’e Sultanı iklimi rum (Anadolu’nun Sultanı) unvanını verdi. Böylece Osmanlı Devleti’nin İslam dünyasındaki etkinliği ve saygınlığı arttı.
  • Osmanlı Devleti’nin Türk Beylikleri üzerindeki etkinliği artarak Anadolu Türk siyasi birliğinin sağlanması kolaylaştı.
  • Osmanlı Devleti’nin Avrupa üzerindeki baskısı arttı.
  • Avrupa’da Osmanlı aleyhine en büyük güçlerden biri olan Macarlar etkisiz duruma geldi.
  • Eflâk ve Boğdan Osmanlı üstünlüğünü tanıdı. Bulgar krallığına tamamen son verildi.
  • Balkanlarda güvenliği sağlayan Yıldırım Bayezit, Türk birliğini sağlamak için Anadolu’ya yöneldi.

Osmanlıların Balkanlardaki İskân Siyaseti

  • Osmanlı Devleti’nin Rumeli’ye geçmesiyle birlikte fethedilen bölgelere Anadolu’dan Türk göçmenler

yerleştirildi.

  • Amaç; göçmenleri yerleşik hayata zorlamak ve fethedilen yerlerin Türkleşmesini sağlamaktı.
  • Göçmenler, iskân yerlerine yakın bölgelerden seçilirdi.
  • İklim şartlarının aynı olmasına dikkat edilirdi.
  • Göçmen aileler seçilirken özellikle anlaşmazlık içinde olan ailelerden birisi seçilirdi. Bundaki amaç kan davalarını engellemekti.
  • Göç eden ailelere toprak verilir ve bir süre vergi alınmazdı.
  • Göç edenler yeni yerleşim yerlerini terk edemezlerdi.
  • Fethedilen yerlerdeki yerli halktan ayaklanma çıkarma ihtimali olanlar başka yerlere göç ettirilirdi.
  • Bir yerden göçmen alınırken o yerin üretim ve düzeninin bozulmamasına dikkat edilirdi.
  • Bu sistemin amacı; fethedilen yerlerde Türk nüfusunu arttırmak ve Türk kültürünü yaymaktı.

Osmanlı Devleti’nin Balkanlarda Uyguladığı İskân Siyasetinin Amacı, Gerekçesi ve Yöntemi

Amacı Türk nüfusunu arttırmak ve Türk kültürünü yaymak
Gerekçesi Yeni fethedilen yerleri elde tutabilme ve kalıcı olma. Sınır güvenliğini sağlama
Yöntemi Göçebe Türkmenler ile aralarında anlaşmazlık olan ailelerin seçilerek, başka yere göç

etmelerine izin verilir

 

 

Bir yanıt yazın

E-posta adresiniz yayınlanmayacak. Gerekli alanlar * ile işaretlenmişlerdir

Bu site, istenmeyenleri azaltmak için Akismet kullanıyor. Yorum verilerinizin nasıl işlendiği hakkında daha fazla bilgi edinin.