Tarih Dersi Tarih Öğretmeni Tarih dersi tarih öğretmeni, tarih öğrencileri ve tarih severlere kaynak tarih sitesi
F) İRAN – IRAK SAVAŞI
Yakın zamanların en önemli savaşlarından biri sayılan İran – Irak Savaşı’nın kökeninde bir mezhep mücadesi olduğu kadar, daha gerilere giden bir siyasi üstünlük sorunu da vardı.
1958 Temmuzunda Irak’ta monarşinin yıkılmasından sonra Irak ile İran arasındaki ilişkiler bir türlü düzgün gitmedi. Bu tarihten itibaren Irak’ta daima sol rejimlerin egemen olması, Batı’ya dönük bir politika izleyen İran Şahı Rıza Pehlevi’nin hiç hoşuna girmedi.
Diğer taraftan 1970’te İngiltere’nin Körfezden çekilmesinden sonra Şah, İran Körfezi dediği Basra Körfezi’ni bir İran gölü haline getirmek istedi ve bu faaliyetinde de Irak karşısına bir engel olarak çıktı. Bu siyasi mücadelede İran, 1961’den beri Irak’ın Kürt sorununu zaman zaman Irak’a karşı bir koz olarak kullandı ve Kürt ayaklanmasını destekledi.
Bütün bu olumsuzlukların yanında, Şatt-ül-Arab su yolunun hangi kısmının hangi, devlete ait olduğu sorunu, İran – Irak Savaşı’nın nedeni olarak gösterildi.
Arap dünyasında Birinci Körfez Savaşı olarak belirtilen savaş 1980 – 1988 yılları arasında İran ve Irak arasında yapılmasına rağmen perde arakasında ABD’nin yer aldığı bir savaştır. Irak’ın zaferleriyle başlayan savaş, zamanla İran’ın direnmesi sonucunda yıpratma savaşına dönüştü ve galibi olmadan sonuçlandı.
Irak – İran Savaşı 1988’de yapılan ateşkesle durdu. Ancak taraflar arasında barış yapılması mümkün olmadı. Savaş’ta yaklaşık bir milyon insan hayatını kaybederken savaşın tarafların ekonomik kaynakları tükendi.
Savaşın sonucunda Irak – İran sınırı değişmedi. İki ülkenin birbirlerinin petrol tesislerine saldırılar düzenlemeleri sonucu petrol üretimi düştü, petrol fiyatları arttı.
Savaş boyunca Irak, kendisini destekleyen devletlerden borç alarak silah satın aldı. Bu borçları ödemekte zorlanması sonucu 1990’da Kuveyt’e sadırarak işgal etti. Bu olay Amerika’yı harekete geçirdi. Birleşmiş Milletler Güvenlik Konseyi 15 Ocak 1991’de Irak’a çekilmesi için ültimatom verdi. Irak ültimatoma uymayınca savaş başladı ve Irak kısa sürede yenildi.
