AFGANİSTAN’IN SSCB TARAFINDAN İŞGALİ

1970’li yılların sonunda, hem Ortadoğu bölgesinin, hem de uluslarası ilişkilerin, İsrail ile Mısır’ın barışmasından daha önemli gelişmesi, 1979 Aralık sonundan itibaren Sovyetlerin Afganistan’ı işgal etmesidir. Çünkü İsrail – Mısır barışında İsrail güneyini güvenlik altına almak suretiyle bir stratejik avantaj sağlamış ise de, daha sonraki gelişmelerin de gösterdiği gibi, hem İsrail, hem de diğer Arap ülkeleri açısından, bölgenin genel yapısında büyük bir stratejik değişiklik meydana gelmedi.

Fakat aynı şeyi Afganistan’ın Sovyet Rusya tarafından işgali için söylemek mümkün değildir. Çünkü Afganistan’ın işgali, İran’da Batı taraftarı Şah yönetiminin devrilip, geleceği soru işaretleri ile dolu ve o sırada iç bölünmelerin tehdidi altına girmiş bulunan Humeyni İhtilali ile aynı yıla rastladı. Yani, İran’ın son derece zayıf ve çalkantılı bir durum içinde bulunduğu bir sırada Sovyetlerin Afganistan’ı işgali, Sovyetler’e Basra Körfezi’ne, Ortadoğu petrollerine ve Hint Okyanusuna inme imkanını sağlıyordu. Bu ise, Batı Asya ve Ortadoğunun stratejik yapısında önemli değişim ihtimalini ortaya çıkarmaktaydı.

Afganistan tarihinin bir takım özellikleri vardır. Bunların başında ülkenin daima çalkantılar içinde bulunması gelmektedir. Bu çalkantı ve istikrarsızlıkların başında da ülkenin feodal ve kabile hayatına dayanan bir sosyal yapıya sahib olması vardır. Diğer önemli bir özelliği de Afganistan’ın stratejik pozisyonudur. Çünkü Batı Asya ile Orta Asya ve Ortadoğu ile Basra Körfezi ve Hind Okyanusu arasında bir geçiş noktasıdır. Bu stratejik önem, ülke etrafındaki büyük devletler arasında bir mücadeleye neden olmuştur.

Afganistan’da 1978’de, Afgan ordusunun darbesi ile Demokratik Afgan Cumhuriyeti kurularak Nur Muhammad Taraki, yönetime getirildi.

Sovyetler, Taraki yönetimine ekonomik ve askeri yardım ile askeri danışmanlar gönderdi ve Taraki yönetiminde Afganistan hızla Sovyetlerin etkisi altına girdi. Bu durum, uluslararası alanda tepkiyle karşılandı. Amerika, Afganistan’ın içişlerine karışılmasına karşı çıktı, İran’da Humeyni, Sovyetlerin bu şekilde müdahelerinin İran’ı etkileyeceğini, bu yüzden Sovyetlerin bu politikadan vazgeçmesini istedi.

1979 Eylül’ünde Taraki’nin yerine Hafızullah Amin başkanlığa getirildi.

Aralık 1979’da da Babrak Karmal Sovyet desteğiyle Amin’in yerine getirildi.

Sovyetler, 1979’da Afganistan’ı işgale başladı ve işgal 9 yıl sürdü. Amerika, işgalden sonra SALT – II antlaşmasını senatoda oylanmasını erteledi ve Sovyetlere karşı önlem alma çabası içine girdi.Ayrıca Moskova’da yapılacak 1980 Olimpiyatlarının boykot edilmesi ile uğraştı.

Afganistan işgali, İslam dünyasında da tepki gördü. İslam Konferansı üyeliği askıya alındı ve Moskova Olimpiyatlarının boykot edilmesi kararlaştırıldı. Sovyet işgali, Arnavutluk, Yugoslavya ve Romanya tarafından da kınandı. Sovyetler, dokuz yıl süren işgalin ardından Müslüman gerillaları yenilgiye uğratamayacağını anladı ve Şubat 1989’da tüm birliklerini geri çekti.