I. DÜNYA SAVAŞI’NI BİTİREN ANTLAŞMALAR

1-  VERSAY ANTLAŞMASI (28 HAZİRAN 1919)

Almanya ile imzalanmıştır. Alsac-Loren’i Fransa’ya, bir kısım topraklarını da Belçika, Danimarka’ya bıraktı. Bazı yerleri de yeni kurulan devletlerden Polonya, Livranya ve Çekoslavakya’ya bıraktı. Sömürgeleri galip devletler arasında paylaşıldı. Mecburi askerlik yasaklandı. Savaş tazminatı ödemeyi kabul etti.

Bu antlaşma Almanya için ekonomik, siyasi ve askeri bakımdan çok ağır şartlar taşıyordu. Kuzey Amerika’daki İngiliz kolonileri 1783’te Versay Antlaşması ile bağımsızlığını kazanırken, şimdi Almanya aynı adı taşıyan antlaşma ile kayıtsız şartsız teslim oluyordu.

Dolayısıyla II. Dünya Savaşı’nın tohumları bu barışın ağır hükümleri ile atılmıştır. Almanya, bu antlaşmayı imzalamışsa da daha sonraki süreçte ihlal etmesinden dolayı II. Dünya Savaşı çıkacaktır.

2-  SEN JERMAN ANTLAŞMASI (10 EYLÜL 1919)

Avusturya ile imzalanmıştır. Avusturya-Macaristan İmparatorluğu parçalanarak Avusturya, Macaristan, Çekoslavakya ve Yugoslavya devletlerine ayrıldı. Triyeste ve Tirol İtalya’ya verildi. Avusturya’da mecburi askerlik kaldırıldı.

 

3-  NÖYYİ ANTLAŞMASI (27 KASIM 1919)

Bulgaristan ile imzalanmıştır. Batı Trakya Yunanistan’a, Makedonya, Yugoslavya’ya bırakılmıştır. Balkan savaşlarıyla Ege Denizi’ne ulaşmıştı. Batı Trakya’yı Yunanistan’a bırakmakla Ege Denizi ile bağlantısı kesildi.

 

4-  TRİYANON ANTLAŞMASI (4 HAZİRAN 1920)

Macaristan ile imzalanmıştır. Paris Konferansı başladığında Macaristan adı ile bir ülke henüz kurulmamıştı. Ancak süreç içerisinde böyle bir ülke ortaya çıkınca onunla yapılan anlaşma da Triyanon Antlaşması oldu. Macaristan, I. Dünya Savaşı’nın sorumluları arasında kabul edilmiştir. Bosna-Hersek Yugoslavya’ya, Presburg Çekoslavakya’ya, Transilvanya’yı Romanya’ya bırakmıştır.

5-  SEVR BARIŞ ANTLAŞMASI (10 AĞUSTOS 1920)

Osmanlı Devleti ile İtilaf Devletleri arasında imzalanmıştır. Osmanlı topraklarını paylaşmakta anlaşmaya varamayan İtilaf Devletleri, Mondros Mütarekesi’ne dayanarak Anadolu’yu ayrı ayrı işgale başlamışlardır. Bu işgallere karşı Türk Milleti teşkilatlandı, TBMM kuruldu, düzenli orduya geçiş sağlandı. Bu durumdan endişeye kapılan İtilaf Devletleri aralarında anlaşarak Sevr Antlaşması’nı Osmanlı Devleti’ne kabul ettirdiler. Fakat TBMM ve Türk Milleti bu antlaşmayı kabul etmeyerek Kurtuluş Savaşı’nı başlattı. Bu nedenle Sevr Antlaşması hiçbir zaman uygulanamamış ve kağıt üzerinde kalmıştır.

 

I. DÜNYA SAVAŞI SONUNDA KURULAN DEVLETLER

1-  Çekoslavakya

2-  Yugoslavya

3-  Polonya (Lehistan)

4-  Macaristan

I. DÜNYA SAVAŞI’NDAN SONRA YAPILAN ANTLAŞMALARIN ORTAK ÖZELLİKLERİ

–    Avrupa’da yeni devletler kurulmuş, sınırlar değişmiştir.

–    Bu antlaşmalar yenilen devletlere bazı askeri ve ekonomik yükümlülükler ve sınırlamalar getirmiştir. Bu da devletler arasındaki siyasi dengeyi bozmuştur.

I. Dünya Savaşı’ndan sonra Rusya’da komünizm, Almanya’da rasyonel sosyalizm (nazi) ve İtalya’da faşizm rejimi kurulmuştur.

 

I. DÜNYA SAVAŞI’NIN GENEL SONUÇLARI

–    I. Dünya Savaşı’ndan en karlı çıkan devlet İngiltere oldu. Almanya’nın rekabetinden kurtulduğu gibi Rusya’yı etkisiz, Fransa’yı da ikinci plana iterek dünyanın bir numaralı devleti oldu.

–    İtalya da savaşın galibi olarak Avusturya’dan bazı topraklar aldı. Oniki Ada’ya kesin olarak hakim oldu. Ancak İngiltere ve Fransa’nın tutumu yüzünden fazla pay elde edemedi.

–    Savaş sonunda yıkılan imparatorlukların (Avusturya-Macaristan, Almanya, Osmanlı) yerine milli devletler kuruldu.

–    Savaş sonrasında yenilen devletlerde rejim değişikliği meydana gelmiştir.

–    Dünya barışını korumak amacıyla Cemiyet-i Akvam (Milletler Cemiyeti) kurulmuştur.

–    Sömürgeciliğin yerini mandacılık aldı, mandater yönetim adı altında sömürgecilik yaygınlaştı.

–    Galip devletlerin yenilenlerle imzaladığı antlaşmalar huzursuzluğu devam ettirdi. Bu durum II. Dünya Savaşı’nın çıkmasına ortam hazırladı.

–    Denizaltı, uçak ve gelişmiş silahların kullanılması savaşlarda cephe dışında pek çok sivilin de ölmesine neden oldu. Bunun sonucunda sivil savunma örgütleri oluşmaya başladı.

–    Birçok ülkede birçok insanın ölümü özellikle de aydın insanların ölümü dünyada ciddi bir kültür bunalımına neden oldu.

–    Osmanlı topraklarının işgale uğraması sonucu Türk Kurtuluş Savaşı başladı.

–    İngiltere ve Fransa’nın uzun yıllar savaşlarla uğraşması ekonomik kayba uğramasına, ABD ve Japonya gibi ülkelerin dünya pazarlarına girmeye başlamasına yol açmıştır.

–    Büyük devletlerin parçalanması yeni kurulan devletlerin bulunduğu bölgede otorite boşluğuna neden oldu. Özellikle büyük devletler sınırları çizerken milliyet prensibine uymadıkları için günümüze kadar sürecek olan “azınlık sorunları” devam etti.