OSMANLI KÜLTÜR, SANAT VE MİMARİ ANLAYIŞI

TOPKAPI’DAN DOLMABAHÇE SARAYI’NA

TOPKAPI SARAYI

Fatih Sultan Mehmed tarafından 1478’de yaptırılan Topkapı Sarayı, Sultan Abdülmecid’in Dolmabahçe Sarayı’nı yaptırmasına kadar yaklaşık 380 sene Devletin idare merkezi ve Osmanlı padişahlarının resmi ikametgahı olmuştur.

Topkapı Sarayı, Saray halkının Dolmabahçe, Yıldız ve diğer saraylarda yaşamaya başlaması ile birlikte boşaltılmıştır fakat önemini hiçbir zaman kaybetmemiştir.  Ramazan ayında padişah ve ailesi tarafından ziyaret edilen Mukaddes Emanetler Dairesi’nin her yıl bakımının yapılmasına ayrı bir özen gösterilmiştir.

Topkapı Sarayı ilk defa ziyarete Sultan Abdülmecid (1839-1861) döneminde açılmıştır.

Gazi Mustafa Kemal Atatürk’ün emriyle 3 Nisan 1924 tarihinde halkın ziyaretine açılmak üzere İstanbul Âsâr-ı Atika Müzeleri Müdürlüğü’ne bağlanan Topkapı Sarayı önce Hazine Kethüdalığı, sonra Hazine Müdüriyeti adıyla hizmet vermeye başlamış ve nihayet Topkapı Sarayı Müzesi Müdürlüğü adıyla hizmet vermeye devam etmiştir.

1924 yılında bazı  onarımlar yapılarak, ziyaretçilerin gezebilmeleri için gereken idari önlemler de alındıktan sonra, Topkapı Sarayı, 9 Ekim 1924 tarihinde Müze olarak ziyarete açılmıştır.

DOLMABAHÇE SARAYI

Avrupa mimari üsluplarının bir karışımı olarak Sultan I. Abdülmecit tarafından yaptırılan (1843-1855) Dolmabahçe Sarayı’nın açılış töreni Ruslar’la yapılan Paris Antlaşması (30 Mart 1856)’dan sonra olmuştur. 11 Haziran 1856 tarihli Ceride-i Havadis adlı gazetede, sarayın 7 Haziran 1856’da resmen açıldığı haberi verilmiştir.

Yaklaşık  5.000.000 altına mal olan Dolmabahçe Sarayı’nda Sultan Abdülmecit sadece altı ay yaşayabilmiştir.

Büyük masraflarla inşa ettirilen saray, 33 yıl boyunca yılda iki kez Büyük Muayede Salonu’nda düzenlenen bayram törenlerinde kullanılmıştır. VI. Mehmet unvanıyla tahta çıkan Vahdettin, Yıldız’da oturmayı tercih etmiş, ancak vatanı Dolmabahçe Sarayı’ndan terketmiştir.

TBMM tarafından Saltanat’ın kaldırılması ile Abdülmecid Efendi, halife ilân edilmiştir. Yeni halife TBMM’den gelen heyeti Dolmabahçe’nin Mabeyn Dairesi Salonu’nda kabul etmiştir. Hilafetin kaldırılmasıyla Abdülmecit Efendi Dolmabahçe Sarayı’nı terk etmiştir (1924).

Cumhuriyet Dönemi’nde 27 Eylül 1932’de Muayede Salonu’nda Birinci Türk Tarih Kongresi açılmış, 1934’te de Birinci ve İkinci Türk Dil Kurultayları burada toplanmıştır. Turing kurumlarının dünya kuruluşu Alliance Internationale de Tourisme’nin Avrupa toplantısı Dolmabahçe Sarayı’nda düzenlenerek, sarayın turizme ilk açılışı sağlanmıştır.

Cumhuriyet döneminde, Atatürk’ün İstanbul ziyaretlerinde ikametgâh olarak kullandığı sarayda yaşanan en önemli olay, 10 Kasım 1938’de Atatürk’ün ölümüdür. Atatürk, sarayın 71 numaralı odasında hayatını kaybetmiştir. Saray, Atatürk’ten sonra İsmet İnönü tarafından, İstanbul’a gelişlerinde kullanılmıştır. Tek partili dönemden sonra da Saray, yabancı konukları ağırlamak amacıyla hizmete açılmıştır.

Daha sonraki yıllarda, Muayede Salonu ve bahçeler  ulusal ve uluslararası resepsiyonlara ayrılmış, yeni düzenlemelerle saray, müze içinde müze birimlerine, sanat ve kültür etkinliklerine kavuşturulmuştur. Saray 1984 yılından beri müze olarak hizmet vermektedir.

DEVLET VE BİLİM ADAMI AHMET CEVDET PAŞA

Ahmed Cevdet Paşa Osmanlı Devleti’nde XIX. yüzyılda  yetişen büyük devlet ve bilim adamı, Mecelle’yi kaleme alarak İslam Hukukunu kitaplaştıran kişidir. “Tarih-i Cevdet” adıyla şöhret bulan eserinin üç cildini 1854 yılında bitirip Sultan Abdülmecit’e sundu ve  Bir sene sonra da devletin resmi tarihçisi oldu.

Devletin kanunlarını yapacak olan Meclis-i Vala-yı Ahkam-ı Adliye’ye 1861 yılında üye tayin edildi. 1866 yılında ilmiye sınıfından vezirliğe geçti. Halep vilayetine vali tayin edildi. Bir müddet orada kaldıktan sonra yeni kurulan Divan-ı Ahkam-ı Adliye’ye başkan olarak atandı.

Cevdet Paşa, 1879 yılında Maarif Nazırlığına tayin edildi. Sonra da, çeşitli valiliklerde, Adliye, Maarif, Dahiliye, Ticaret nazırlıklarında bulundu.  26 Mart 1895’te vefat etti.

Ahmet Cevdet Paşa, ilk Türk kadın romancı olarak tanınan Fatma Aliye Hanım’ın da babasıdır.

Kitapları

Tarih-i Cevdet: 12 cilttir. Osmanlı Devleti’nin 1774-1825 seneleri arasındaki tarihini anlatır.

Kısas-ı Enbiya ve Tevarih-i Hulefa: 12 kısımdır. Cevdet Paşa’nın en tanınmış eseridir. Âdem’den itibaren birçok peygamberin, İslam halifelerinin, İkinci Murad’a kadar Osmanlı padişahlarının tarihinden bahseder.

Tezakir-i Cevdet: Devrinin siyasi, içtimai, ahlaki cephesini anlatmıştır.

Ma’ruzat: Sultan İkinci Abdülhamid’e 1839-1876 yılları arasındaki tarihi ve siyasi olayları bildirmek için hazırlanmıştır.

Mecelle: Ahmed Cevdet Paşa başkanlığında bir heyet tarafından hazırlanmıştır ve İslam Hukuku ile ilgilidir.

İLK MÜZECİ OSMAN HAMDİ BEY

Osman Hamdi Bey Türk müzeciliğinin kurucusudur.

Ayrıca ressam ve arkeolog olan Hamdi Bey’in 1881’de Müze-i Hümayun (İmparatorluk Müzesi)’a atanması  ile Türk müzeciliğinin parlak dönemleri başladı. 1883 yılında Güzel Sanatlar Akademisi Sanayi-i Nefise Mekteb-i Alisi’ni ve İstanbul Arkeoloji Müzesi’ni kurdu ve müdürlüklerini üstlendi. 1884’te antik eserlerin yurt dışına çıkarılmasını yasaklayan Asar-ı Atîka Nizamnâmesini çıkarttırarak yürürlüğe soktu.

Osman Hamdi Bey, Nemrut Dağı, Lagina ve Sayda’da arkeolojik kazılar gerçekleştirdi. Sayda da yaptığı kazılarda bulduğu, arkeoloji dünyasının başyapıtlarından sayılan, aralarında İskender Lahiti’nin de bulunduğu bir takım antik eserler çıkardı. Burada bulunan eserler bugün Osman Hamdi Bey’in bulmuş olduğu birçok eser gibi, kendisinin temellerini attırdığı İstanbul Arkeoloji Müzesi’nde sergilenmektedir.

“Kaplumbağa Terbiyecisi” ve “Savaştaki Beyaz At” Osman Hamdi’nin en ilgi çeken ve özgün eserleridir.

Eserleri:

Kahve Ocağı (1879), (1906), Mimozalı Kadın (1906), Şehzade Türbesinde Derviş (1908), Silah Taciri(1908), Beyaz Entarili Kız (1908), Kahvedeki Bozayı (1908)

1900’LERİN 3 TAKIMI, BUGÜNÜN 3 BÜYÜKLERİ

BEŞİKTAŞ JİMNASTİK KULÜBÜ

Beşiktaş Jimnastik Kulübü Türkiye’de kurulan ilk spor kulübüdür. (1903)

FENERBAHÇE SPOR KULÜBÜ

Fenerbahçe Spor Kulübü 1907 yılında İstanbul’da kurulan bir profesyonel spor kulübüdür.

GALATASARAY SPOR KULÜBÜ

1905 yılında Galatasaray Lisesi’nde kurulmuştur.