Balkanlarda Milliyetçilik Fikirlerinin Yayılması İle Osmanlı Devleti’nde Ortaya Çıkan Ayaklanmalar

BALKANLARDA MİLLİYETÇİLİK FİKİRLERİNİN YAYILMASI İLE OSMANLI DEVLETİ’NDE ORTAYA ÇIKAN AYAKLANMALAR

BALKAN TOPLUMLARININ BAĞIMSIZLIK GİRİŞİMLERİ

Nedenleri:

1)  Fransız ihtilali’nin getirdiği ulusçuluk ilkesinin etkisi

2)  Avrupa ve Rusya’nın  kışkırtmaları

3)  Osmanlı yönetiminin bozulması

4)  Balkanların sürekli savaş alanı haline gelmesi

 

SIRP AYAKLANMASI, OSMANLI-FRANSIZ VE OSMANLI-RUS İLİŞKİLERİ

BÜKREŞ ANTLAŞMASI (1804-1812)

Devlete karşı ayaklanan ilk azınlık topluluğu Sırplardır. Rusya, Sırpları desteklemek amacıyla Osmanlılara savaş açtı. Napolyon Moskova üzerine yürüyünce, Rusya barış istedi. Napolyon’un ikiyüzlü siyasetine güvenmeyen Osmanlılar Bükreş Antlaşması’nı imzaladı.

Buna göre;

a)  Besarabya Ruslarda, Eflak ve Boğdan Osmanlılarda kalacak (Prut Nehri sınır),

b)  Sırplara ayrıcalık tanınacak.

Bükreş Antlaşması ile ilk kez bir Hıristiyan bir azınlığa ayrıcalık verildi.

Not:  Sırplar bağımsızlığa Berlin Antlaşması ile kavuştu (1878).

YUNAN AYAKLANMASI ve OSMANLI-RUS SAVAŞI

EDİRNE ANTLAŞMASI (1829)

Sırplara ayrıcalık tanınması Yunanlıları umutlandırdı. Etnik-i Eterya Cemiyeti’ni kuran Yunanlılar, ilk ayaklanmayı, Rus desteği beklentisiyle Eflak-Boğdan’da çıkardı, yeterli destek göremediği için başarılı olmadı. Yunanlılar ikinci ayaklanmayı çoğunlukta oldukları Mora’da çıkardı. Osmanlı Devleti, Avrupalıların desteklediği ayaklanmayı bastırmakta zorlandı. Uzayan ayaklanmayı bastırmak için Mısır Valisi Kavalalı Mehmet Ali Paşa’dan yardım istedi. Kavalalı, Girit, Trablusşam ve Mora Valiliklerinin kendisine verilmesi koşuluyla ayaklanmayı bastırdı.

Durumu çıkarlarına uygun bulmayan Rusya, Fransa ve İngiltere Osmanlı Devleti’ne ültimatom verdi. Osmanlı Devleti, Yunanistan’a bağımsızlık verilmesi isteğini kabul etmedi. Bunun üzerine Navarin’ de Osmanlı donanmasını yaktılar. (1827’deki bu girişim, 1815 Viyana Kongresi kararıyla çelişiyordu).

Osmanlı Devleti’nin protestosuna karşılık Rusya savaş açtı. Donanması yakılmış, Yeniçeri Ocağı yeni kaldırılmış (1826), yeni ordusu henüz güçlenmemiş olan Osmanlı Devleti yenildi.

YAPILAN EDİRNE ANTLAŞMASI’NA (1829) GÖRE;

1)  Yunanistan’a bağımsızlık verildi.

2)  Tuna Nehri ağzındaki bazı adalar Ruslara bırakıldı.

3)  Sırbistan, Eflak ve Boğdan’a bazı ayrıcalıklar verildi.

4)  Doğu Karadeniz’de bazı kaleler Ruslara bırakıldı.

5)  Rus ticaret gemileri Boğazlardan serbestçe geçebileceklerdi.

6)  Osmanlı Devleti Rusya’ya savaş zarar ödentisi verecekti.

EDİRNE ANTLAŞMASI İLE:

a)  İlk kez Osmanlı topraklarında bağımsız bir devlet kuruldu.

b)  Küçük Kaynarca’dan sonra en ağır antlaşma imzalandı.

c)  Osmanlıların Ruslarla tek başına başedemeyeceği anlaşıldı.

d)  Bu ortamdan yararlanan Fransa, Cezayir’i işgal etti (1830).