XIX. Yüzyıl Başlarında Asya Ve Avrupa Devletlerinin Siyasi Durumu

XIX. YÜZYIL BAŞLARINDA ASYA VE AVRUPA DEVLETLERİNİN SİYASİ DURUMU

Osmanlı Devleti’nde Gerileme Dönemi 1792 yılında imzalanan Yaş Antlaşması ile sona erdi. Yaş Antlaşması’ndan sonra başlayan dönemde Osmanlı Devleti toprak kayıplarını durdurmak ve varlığını sürdürebilmek için yeni politikalar geliştirmeye çalıştı.

XIX. yüzyıl boyunca Osmanlı Devleti topraklarını koruyabilmek için Avrupalı Devletler arasındaki çıkar çatışmalarından yararlanmaya yönelik bir denge politikası izledi. Fakat gerek içte gerekse Avrupa’da Osmanlılar aleyhine yaşanan olaylar, toprak kayıplarının artarak sürmesine neden oldu.

XIX. yüzyılda Avrupalı devletlerin Osmanlı Devleti  üzerindeki çıkar çatışmaları Osmanlı Devleti’nin varlığını sürdürmesinde etkili oldu.

İNGİLTERE

Sömürgeci imparatorlukların başında olan İngiltere, Hindistan’daki sömürgelerine Akdeniz’i ve Osmanlı topraklarını (Süveyş üzerinden) geçerek ulaşmaktaydı. İngiltere kendisi için çok önemli olan bu sömürge yollarında güçlü bir Rusya veya Fransa yerine zayıf bir Osmanlı Devleti’nin bulunmasını istiyordu. Özellikle Rusya’nın Boğazlara veya Balkan topraklarına sahip olmasını engellemek için Osmanlı toprak bütünlüğünden yana olan İngiltere, 1878  Berlin Antlaşması’ndan sonra Osmanlı Devleti’nin Almanya’ya yakınlaşması ile bu politikasını değiştirdi.

FRANSA

İngiltere gibi Fransa da Osmanlı topraklarını bir açık pazar ve hammadde kaynağı olarak kullanmak istedi. Fransa özellikle ekonomik çıkarlarını korumak için bazen Rusya’ya karşı Osmanlı toprak bütünlüğünü korumaya çalışırken bazen de Osmanlı Devleti’ndeki milliyetçilik hareketlerini ve iç isyanları destekledi.

RUSYA

XVIII. yüzyılın başından itibaren Rusya, Boğazları ve Balkanları ele geçirerek Akdeniz’e inmek istiyordu. Rusya bu amacına ulaşmak için XVIII. yüzyılda Avusturya ile ittifak yapmıştı. Fakat XVIII. yüzyılın sonlarına doğru Avusturya milliyetçilik akımının etkisiyle iç sorunlar yaşamaya başladı ve Rusya ile işbirliğini devam ettiremedi. Rusya XIX. yüzyılda Akdeniz’e inebilmek için Balkanlarda Panslavizm (tüm Slavları birleştirme) politikasını uygulamaya koydu. Osmanlı egemenliğinde yaşayan ve Slav kökenli olan Balkan azınlıkları bu politikadan etkilendiler ve bağımsızlıklarını kazanabilmek için isyanlar çıkardılar. Bu arada İngiltere ve Fransa gibi güçlü devletler Osmanlı topraklarındaki çıkarlarını korumak için Rusya’nın Boğazları ve Balkanları ele geçirmesine izin vermediler.

AVUSTURYA

Çok uluslu bir devlet olan Avusturya 1789 yılındaki Fransız İhtilali’nden sonra yayılan Milliyetçilik akımından olumsuz etkilendi. Ayrıca Rusya’nın Balkanlarda uyguladığı Panslavizm propagandası Avusturya’ya da zarar vermeye başlamıştı. Bütün bu gelişmeler Avusturya’nın XIX. yüzyıl boyunca Osmanlı toprak bütünlüğünden yana olmasını sağladı.