OSMANLI – İRAN İLİŞKİLERİ

1.  Ferhat Paşa Antlaşması (1590)

1577 yılında Şah Tahmas’ın ölümü üzerine İran’da karışıklıklar başladı. Bu durumdan Yararlanmak isteyen III. Murat savaşa karar verdi. Savaşlarda Osmanlılar üstünlük sağladılar. İran’ın isteği üzerine Ferhat Paşa (İstanbul) Antlaşması imzalandı.

Buna göre:

•   İran Şahlığı, Azerbaycan, Gürcistan, Luristan ve Dağıstan bölgelerini Osmanlı Devletine bıraktı.
•   Bu antlaşmayla Osmanlı Devleti Hazar Denizi’ne kadar genişleyerek, Doğu’da en geniş sınırlarına ulaşmıştır.

2.  Nasuh Paşa Antlaşması (1611)

1603 yılında Osmanlı-İran Savaşları yeniden başladı. Bu savaşlarda Celali Ayaklanmalarının yoğunlaşması ve Osmanlı-Avusturya savaşı nedeniyle İranlılar üstünlük sağladı.

I. Ahmet barış islemek zorunda kaldı ve taraflar arasında Nasuh Paşa Antlaşması imzalandı.

Buna göre:

•   Osmanlı Devleti, Ferhat Paşa (İstanbul) Antlaşmasıyla aldığı yerleri geri verdi.
•   İran, Osmanlı Devleti’ne yılda 200 deve yükü ipek vergi ödemeyi kabul etti.

3.  Sevr Antlaşması (1618)

İran’ın vergisini ödememesi üzerine Osmanlı İran ilişkileri tekrar bozuldu. Savaşlarda taraflar kesin bir üstünlük sağlayamayınca 1618 yılında Serav Antlaşması imzalandı. Bu antlaşma ile İran vergisini düzenli olarak ödemeyi kabul etti.

4.  Kasr-ı Şirin Antlaşması (1639)

1622 yılında İran’ın Bağdat’ı işgal etmesiyle savaşlar yeniden başladı. Osmanlı padişahı IV. Murat İran’a karşı, Revan ve Bağdat seferlerini düzenledi. Bağdat’ı geri aldı. Bu sırada İran Şahı Abbas öldü. Yerine geçen şah barış istedi.

1639 yılında imzalanan Kasr-ı Şirin Antlaşmasına göre:

•   Azerbeycan ve Revan İran’a verildi.
•   Bağdat Osmanlılar’da kaldı.
•   Osmanlı Devleti’yle, İran arasında Zağros DağIarı sınır oldu.

Bu antlaşmayla bugünkü Türkiye-İran sınırı büyük ölçüde çizilmiş oldu.