Tarih Dersi Tarih Öğretmeni Tarih dersi tarih öğretmeni, tarih öğrencileri ve tarih severlere kaynak tarih sitesi
COĞRAFİ KEŞİFLER VE KEŞİFLERİN AVRUPA’NIN SOSYAL VE EKONOMİK YAPISINA ETKİLERİ
COĞRAFİ KEŞİFLER
XV. yüzyılın ortalarından itibaren Avrupa devletleri, denizaşırı ülkelere yayılma gereksinimini duydu.
Nedenleri:
1) Feodalite’nin yıkılmasıyla ortaya çıkan güçlü krallıkların rekabeti; Orta Avrupa ülkelerinin sınırlarını genişletme rekabeti sürerken, Batı Avrupalılarının (Portekiz-İspanya) Çin ve Hindistan’a ulaşarak, buralardan Avrupa’ya mal taşımak için denizaşırı alanda rekabete başlamaları
2) Doğu ticaret yollarına Osmanlıların egemen olması; Avrupalılar Ortaçağ’da ihtiyaç duydukları Doğu’dan gelen malları Doğu Akdeniz ülkelerinden alır ve bu mallar Avrupa’da yüksek fiyata satılırdı. Bu yolların Türklerin ve Müslümanların eline geçmesiyle, Çin ve Hindistan’a doğrudan ticaret yapma isteğine ve arayışına girmeleri
3) Siyasi ve dini mücadelelerin ve karışıklıkların sonucu insanların yeni toprak arayışına yönelmeleri
4) Pusulanın kullanılması
5) Gemicilik sanatının ilerlemesi; Okyanus koşullarına dayanıklı büyük ve güçlü gemilerin yapımı
6) Coğrafya bilgisindeki ilerlemeler
KEŞİFLER
Amerika’nın Keşfi (1492)
Cenovalı denizci Kristof Kolomb, hep batıya ilerleyerek Hindistan’a varılacağını düşünüyordu, İspanya kralı ve kraliçesinin yardımları ile yola çıktı ve Amerika’nın doğusundaki Bahama Adalarına ulaştı. Ancak, Kolomb buraları Hindistan’ın batı kıyıları sandı. Daha sonra Haiti ve Küba’yı sonraki üç seferinde de Dominik, Portoriko, Jamaika ve Güney Amerika’yı buldu.
Kolomb’un ölümünden sonra gönderilen İtalyan denizci Ameriko Vespuçi buranın yeni kıta olduğunu keşfetti (1507). 1519’da İspanyol Kortez Meksika’yı, 1532’de yine İspanya adına Almagro ve Pizarro, Güney Amerika’daki Peru ve Kolombiya’yı İspanya kolonileri haline getirdi.
Hindistan Yolunun Keşfi (1487-1498)
Afrika’nın batı kıyılarından Atlas Okyanusu’nda gezilerde bulunanlar ise Portekizli denizcilerdi. Afrika’nın güneyini dolaşan Bartelmi Diyaz (1487) Ümit Burnu’nu, bir süre sonra Ümit Burnu’ndan Hindistan kıyılarına ulaşan Vasko de Gama da Hint deniz yolunu bulmuş oldu (1498).
Dünyanın Dolaşılması (1519-1522)
Portekizli Macellan, Amerika kıyılarından güneye inilerek, Batıdan doğuya bir yol bulunabileceğine inanıyordu. Şarlken adına 1519’da yola çıkan Macellan, kendi adı verilen boğazdan geçerek Büyük Okyanus’a (Pasifik) geçti ve Filipinler’e ulaştı. Filipin adalarında yerliler tarafından öldürülmesine karşın, yardımcısı Del Kano Ümit Burnu’nu dolaşarak Avrupa’ya ulaşmayı başardı. (Bu yolculuk dünyanın yuvarlaklığını kanıtlamıştır.)
Keşiflerin Sonuçları:
1- Portekizliler ve İspanyollar keşfettikleri ülkelerde sömürge imparatorlukları oluşturdular ve sömürgecilik diğer Avrupa devletleri tarafından da hızla benimsendi.
2- Avrupa’dan yeni keşfedilen yerlere, özellikle Amerika’ya göç başladı.
3- Ticaretle uğraşan burjuva sınıfı zenginleşti ve önem kazandı.
4- Eski İpek ve Baharat Yolu önemini kaybetti. Böylece Akdeniz limanları önemini kaybederken, Atlas Okyanusu kıyısındaki limanlar (Lizbon, Bordo, Londra, Rotterdam, Anvers…) önem kazandı.
5- Amerika’dan Avrupa’ya bol miktarda altın ve gümüş geldi. Servet ve zenginliğin ölçüsü toprak iken yerini ticaret ve para, altın aldı. Deniz ticareti gelişti.
6- Yeni kıtalar, ırklar, uygarlıklar, hayvan ve bitki türleri tanındı. Merak ve araştırma isteği arttı.
5- Dinsel görüşler sarsıldı, kilisenin saygınlığı azaldı.
NOT:Dünya ticaret yollarının değişmesi Osmanlı ekonomisini olumsuz etkiledi. Osmanlı’nın Avrupa’ya mal satımı ve gümrük gelirleri azalırken; Avrupa’ya gelen değerli madenler Osmanlı parasının değer kaybetmesine de yol açtı.
