İLK TÜRK-İSLAM DEVLETLERİ
KARAHANLILAR (840-1212)
IX. yüzyılda, Batı Türkistan’da Karluk, Yağma ve Çiğil boylarının birleşmesiyle kurulmuştur. 840’ta Uygurlar’ın Kırgızlar tarafından yıkılmasından sonra Uygurlara bağlı Karluk Yabgusu “Kara Han” ünvanını alarak kendisini hükümdar ilan etmiş ve böylece karahanlı Devleti kurulmuştur. Merkezleri Balasagun şehri di.
Devletin kurucusu Bilge Kül Kadir Han’dır. Devletin ilk kurulduğu dönemlerde henüz İslamiyeti kabul etmemişlerdi. 920 tarihinde Satuk Buğra Han Müslümanlığı kabul etmiş ve Abdülkerim adını almıştır. Satuk Buğra Han’ın hükümdarlığı döneminde Karahanlılar arasında İslamiyet yayılmıştır.
Karahanlılar islamiyeti kabul etmelerinden sonra Samanoğulları ile dostlukları bozulmuş ve Karahanlılar, Gazneliler ile işbirliği yaparak Samanoğulları Devleti’ne son vermişlerdir (999). Böylece Maveraünnehir bölgesinin tamamını ele geçirmişlerdir.
Devletin en parlak dönemi Yusuf Kadir Han zamanıdır. Yusuf Kadir Han, ölmeden önce devleti oğulları arasında paylaştırmıştır. Bunun sonucunda iç karışıklıklar ve taht kavgaları ortaya çıkacak ve devlet 1042 yılında Doğu ve Batı Karahanlılar olarak ikiye ayrılacaktır.
Doğu Karahanlılar Karahitaylar tarafından ortadan kaldırıldı (1130).
Batı Karahanlılar Selçuklular ve Harzemşahların egemenliğinde bir süre daha yaşadılar ve 1212’de Harzemşahlar tarafından yıkıldılar.
ÖZELLİKLERİ
İslamiyet resmi din olarak kabul edilmesine rağmen Türk kültürü ve gelenekleri yaşatılmış ve halkın tamamı Türk olduğundan Türkçe resmi dil olarak kullanılmıştır.
İlk Türk-İslam sentezini oluşturmuşlardır.
Türkçenin ve Türk kültürünün kaybolmasını önlemişler, Selçuklulara ve günümüze ulaşmasını sağlamışlardır.
