Tarihin Konusu Ders Notu Konu Özeti

Tarihin Konusu:

• Tarihin konusu, toplumsal nitelikli olaylardır.
• Geçmişte yaşamış olan insan topluluklarının gerçekleştirdikleri önemli olaylardır.
• Tarih, toplumda meydana gelen olay ve olguları açıklar.
• Geçmişte yaşamış olan insan topluluklarının meydana getirdikleri gelişmelerin maddi ve manevi birçok nedeni olabilir. Tarihsel olayların oluşumunda insanların kendi istekleri dışında etkili olan bazı tabiat olaylarının da rolü vardır.
• Tarih, toplumda meydana gelen olay ve olguları açıklar. İnsanların meydana getirdiği her türlü etkinlik tarihin konusunu oluşturur. İnsan topluluklarının yaşamını, bu yaşamın en eski zamanlardan başlayıp günümüze kadar geçirmiş olduğu gelişmeleri konu alır.
•  Geçmişte yaşanmış gelişmeler ile insanların neden olduğu olaylar ve bu olayların birleşmesinden ortaya çıkan olgular tarih biliminin konusu içine girer.

Olay: Tarihi süreç içinde, kısa süreli olarak yaşanan ve ortaya çıkan anlık gelişmelere denir. Olay; tarih içinde ortaya çıkan, oluşan, ilgiyi çeken veya çıkabilecek nitelikte her türlü iş ve etkinliktir. Malazgirt Savaşı, Talas Savaşı, Otlukbeli Savaşı, Ridaniye Savaşı gibi.

Olgu: Olayların sonuçlarına bağlı olarak yaşanan ve ortaya çıkan uzun süreli gelişmelere denir. Olgu; tarih içinde bir takım olayların dayandığı neden veya bu nedenlerin yol açtığı sonuçtur. Anadolu’nun Türkleşmesi, feodalitenin yaygınlaşması, İslamiyetin Türkler arasında yayılması, İstanbul’un bir Türk şehri haline gelmesi gibi.

Anlaşılacağı üzere, anlık, günlük kısa süre içinde olup biten işler olay; zaman içinde uzun sürede oluşan durumlar ise olgudur. Bu olay ve olgular, yaşanan tarihi meydana getirmektedir.

• Bir olayın veya olgunun tarihin konusu olabilmesi için etkinliklerinin geniş alanlarda görülmesi veya uzun süre devam etmesi gerekir.
• Tarih, toplumsal niteliği olmayan insan davranışlarıyla ilgilenmez.
• Tarihi olayların oluşumunda toplumun siyasi ve ekonomik durumlarının yanında, gelişmişlik düzeyleri, inançları, yönetim şekilleri, bulundukları coğrafyanın özellikleri, yeniliklere karşı takındıkları tavır gibi çok sayıda etken belirleyici olur. Ayrıca tarihi olayların oluşumunda olayda etkili olan kişilerin de önemi büyüktür.
• Tarih bilimi, araştırmalarında bütün bunları inceler, olayın gelişimindeki rollerini doğru olarak anlamaya çalışır.

Geçmişte yaşayan insan topluluklarının:

a) Yaşayışları

b) Gelenek ve görenekleri

c) Savaş ve barışları

d) Fikir yaşamları

e) Din ve inanışları

f)  Siyasi ve kültürel her türlü etkinlikleri

tarih biliminin konularını oluşturur.

• Bir milletin, kendi tarihini dünya tarihindeki yerine oturtması ve böylece günümüz meselelerinin çözümü için yeniden yorumlanması sonucunda tarihe bakış açısı, tarih felsefesi ortaya çıkar. Bu tarihi incelemeler sayesinde, insanlar ve toplumlar tarih şuuru kazanabilirler.
• Sonuç olarak tarih biliminin konusu, geleceğin inşası için yorumlanmak üzere, yaşanan tarihin incelenmesi ve anlaşılmasıdır. Bu işi yapana “tarihçi”, yaptığı işe “tarihçilik”, araştırmalar sonucunda elde edilen bilgiye “tarih bilgisi” denir.
• Bilinmesi gereken diğer bir konu da hiç kimse tarihi gerçekliğin mutlak doğru bilgisine ulaştığını iddia edemez. Çünkü bulunacak her yeni belge, mevcut bilgileri tamamlayabilir, daha anlaşılır hale getirebilir veya tamamen değiştirebilir. Örneğin Türk Tarihine ait ilk yazılı belgelerin Orhun Kitabeleri olduğu bilinmektedir. Fakat bu kitabelerdeki yazı karakterlerinin çok gelişmiş olması, Türklerde yazının daha önceden de kullanıldığı şüphesini ortaya çıkarmaktadır. Bu durum, Orhun Kitabelerinden daha önceki döneme ait bir yazılı belgenin bulunması olasılığını gündeme getirmektedir. Eğer böyle bir bulguya ulaşılırsa, şu andaki bilgilerimiz değişecektir. Bu nedenle tarihi bilgilerin doğrulukları sürekli olarak bulunan her yeni belgeye göre yeniden değerlendirilmelidir.

Bir olayın tarihe konu olabilmesi için taşıması gereken özellikler:

• Meydana geldiği zamanda ve mekanda etkili olmalı.
• Olayla ilgili kaynaklar bulunmalı.
• Yeri, zamanı, kahramanları ve sebeb-sonuç ilişkisi bilinmeli.
• Üzerinden belirli bir zaman geçmelidir. (Olayın sonuçlarının ortaya çıkması gereklidir.)