Mezopotamya Uygarlığı Ders Notu Konu Özeti

3.Mezopotamya uygarlığıMEZOPOTAMYA

 

         Mezopotamya’nın Genel Özellikleri

Mezopotamya kelimesi Yunanca Mezos  ve Potamos’dan oluşmuştur. Mezos orta, Potamos’da ırmak demektir. Mezopotamya’nın kuzeyine yukarı, güneyine aşağı denilmiştir. Yukarı ve aşağı Mezopotamya tabirleri nehirlerin akış yönüne göre verilmiştir.

Mezopotamya’da doğal savunma sınırları bulunmadığından bir çok istilalara uğramış ve buradaki halk değişkenlik arz etmiştir.

 

UYARI: Doğal savunma sınırları; dağ, deniz ve çöllerden oluşmaktadır.

Mezopotamya’da taş az bulunduğundan buradaki binalar kerpiçten yapılmıştır. Mezopotamya’dan günümüze kadar yapıların ulaşmamış olmasının nedeni de budur.

 

 

         1.   SÜMERLER (MÖ: 4000-3000/2350)

  1. Sümerler, Orta Asya’dan Mezopotamya’ya MÖ: 4000 yıllarında göç etmişlerdir. Asya kökenli bir kavimdir.
  2. Mezopotamya’da şehir devletleri şeklinde örgütlendiler. Önemli şehir devletleri; Ur,Uruk, Lagaş, Kiş ve Nippur’dur.
  3. Şehir devletinin başında Patesi adı verilen Rahip-Kırallar bulunurdu. Rahip krallar; dini, askeri, yargı ve yönetim ile ilgili görevleri bulunuyordu.
  4. Dünya tarihinde ilk kanun ve reform Sümerler tarafından yapıldı. İlk reformcu ve kanun yapıcı kişi Lagaş kralı Urgakina’dır.
  5. Dünyada ilk yazı olan çivi yazısını buldular.
  6. Ay yılına dayalı takvimi buldular
  7. Tekerliği keşfettiler
  8. Onlu ve altılık sayı sistemlerini, aritmetik ve geometriyle ilgili bazı hesaplarını, ikinci ve üçüncü dereceli denklemleri, dairenin 360 dereceye bölümünü buldular.
  9. Sümerler çok tanrılı bir inanışa sahiptirler.
  10. Tapınaklarına Ziggurat denilmektedir. Zigguratlar aynı zamanda bir gözlem evi niteliğinde kullanılmaktadır.
  11. Astronomi, gezegenlerin hareketlerini, büyü, falcılık, astroloji ve burçlarla ilgili ilk çalışmalar yaptılar.
  12. Destanı; Gılgamış, Tufan ve Yaranılış manzumeleridir.
  13. Sütün, kubbe ve kemer usulünü buldular.
  14. Önemli sanat eserleri de; Gudea heykelleri ve Akbabalar Steli’dir.
  15. Halk; hür, korunanlar ve köleler olmak üzere üçe ayrılmaktadır.
  16. Sümer yasalar, insancıl olup fidye esasına dayanmaktadır.
  17. Sümerlerde kozmik tanrılarda bulunmaktadır. Bunlar; güneş, hava ve benzeri…
  18. Orduları da piyade ve arabalı olmak üzere ikiye ayrılmaktadır.
  19. Akad kralı l. Sargon tarafından yıkıldı.

 

2- Akadlar (MÖ: 2350-2150)

 

Sami asıllı bir kavim olup, MÖ: 4000. Yılında Arabistan yarımadasından çıkıp Mezopotamya’ya geldiler. Sümerlerin kültürünü benimsediler.

Kurucusu; l. Sargon’dur.

Başkenti; Bağdat yakınlarındaki Akad şehridir.

 

Özellikleri;

  1. Mezopotamya’nın ilk siyasal birliğini sağlamıştır.
  2. Tarihte bilinen ilk büyük İmparatorluğunu kurdular.
  3. Tanrı-Kral anlayışını getirdiler.
  4. Mezopotamya’nın tümünü alarak Doğu Anadolu bölgesine kadar genişlediler
  5. İlk düzenli orduyu oluşturdular.
  6. Çok tanrılı bir inanışa sahiptirler.
  7. Eserleri; Naramsin Kabartmasıdır.
  8. MÖ: 2150 yılında Guti’ler tarafından yıkıldılar.

 

3- Babiller (Amurular) MÖ: 2000-539

1.Samilerin batı kolundandırlar.

  1. Merkezleri, Fırat kıyısında bulunan Babil şehridir.
  2. Babil devletinin siyasi tarihi ikiye ayrılmaktadır.
  3. Eski Babil (1830-1531)
  4. Yeni Babil (625-539)
  5. Eski Babil devletinin en önemli hükümdarı Hammurabi’dir. Hammurabi’nin en önemli özelliği kanun yapıcı olmasıdır. Hammurabi; tanrı-kral anlayışı yerine hayırsever hükümdar kavramını getirmiştir.
  6. Hammurabi yasaları; oldukça serttir. Kısasa kısas esaslarına dayanmakta, bedensel cezalar öngörmektedir.
  7. Eski babil devletini Hititler yıktılar. (MÖ: 1531)
  8. İkinci Babil devleti döneminde; Babillerle Medler birleşerek Asurları yıktılar.
  9. Kudüs’u alarak Yahudilerin Yuda devletine son verdiler. (538)
  10. İkinci Babil devletine de Persler son vermiştir.
  11. Babiller’in en önemli eserleri; Babil asma bahçesi ve Babil kulisidir.
  12. Heykelcilik ve Kabartmacılık gelişmiştir. Önemli eserleri; Hammurabi başı ve Hammurabi yasaları setlidir.

 

4- Asurlar (MÖ: 2000-612)

  1. Başkenti Ninova’dır.
  2. İlk kara koloniciliğini yapan devlettir. Anadolu’da koloniler kurdular. En önemli kolonileri Kayseri yakınlarındaki Kültepe’dir. Burada Karum adlı ticaret merkezleri bulunmaktadır.
  3. Anadolu ile ticaret yaptıklarından, Anadolu’ya Asurlu tüccarlar yazıyı getirdiler. Böylece Anadolu’nun tarihi devirleri başladı.
  4. İsrail devletini yıkarak buradaki Yahudileri sürdüler.
  5. İlk defa atlı birlikler kurdular.
  6. İlk kütüphaneyi kurdular.
  7. İlk sömürgeci devlettir.
  8. Kaya oymacılığında ileri gittiler. Nemrut dağı heykelleri bunlara aittir.
  9. Asur kanunları, Hammurabi yasalarından daha şiddetlidir.
  10. Med ve Babil ittifakı sonucu yıkıldı.

 

Elamlar (MÖ: 3000-750)

  1. Güneydoğu Mezopotamya’ya verilen isimdir.
  2. Başkentleri Sus’tur.
  3. Mezopotamya’nın en zayıf devletidir.
  4. Asur kralı Asurbanipal tarafından yıkılmıştır.
  5. Güzel sanatlar ve süsleme alanında büyük gelişme göstermiştir.
  6. Tarımla ilgilenmişlerdir

Bir yanıt yazın

E-posta adresiniz yayınlanmayacak. Gerekli alanlar * ile işaretlenmişlerdir

Bu site, istenmeyenleri azaltmak için Akismet kullanıyor. Yorum verilerinizin nasıl işlendiği hakkında daha fazla bilgi edinin.