ROMA MEDENİYETİ
Giriş
Bugünkü İtalya’da kurulmuş olan Roma Medeniyetini oluşturanlar, Anadolu’dan geldikleri varsayılan Etrüskler ve bölgeye sonradan gelen İtalikler olmuştur.
Roma’nın siyasi tarihi üç bölümden oluşmaktadır.
- Krallık (MÖ: 753-510)
- Cumhuriyet (MÖ: 510-27)
- İmparatorluk (MÖ: 27-395/1453)
Roma devletini Etrüskler’in hakimiyetine son veren Romalus tarafından kuruldu.
Roma’da halk üç sınıfa bölünmüştü. Bunlar
- Patrici: Toprak sahibi soylulardır. Roma’yı yöneten sınıf bunlardır.
- Plep: Küçük çiftçilerdir. Siyasal haklardan yoksundurlar. Oy kullanamaz ve Patricilerle evlenemezlerdi.
- Client (Yanaşma): Patricilerin himayelerin-de bulunan arazi kiracıları veya zanaatçılardır. Siyasal haklardan yoksundurlar.
- Servi (Köle): Özgürlükleri olmadığı gibi eşya gözü ile bakılırlardı. Tarihteki ilk köle isayanı Romada çıktı. Bu isyanın adı Spartaküs’dür. (MÖ: 71)
Roma’da Partici ve Pelepler arasındaki bu çekişmeler, Roma hukukunun oluşmasını sağlayarak, Oniki Levha yasaları ortaya çıktı. Böylece Patrici ve Plepler eşit hale getirildi.
Pön Savaşları:
Roma devleti ile Fenikelilerin eski bir kolonileri olan Kartaca arasında yapılan savaşa denir. Aralarında üç büyük savaş yapıldı. MÖ: 146 yılında Roma’nın Kartaca’yı yenmesi üzerine; Akdeniz, bir Roma gölü oldu.
Diğer Gelişmeler:
- Milano Fermanı (MS: 313): İmparator Constantin’in yayınladığı bu ferman ile Hristiyanlara özgürlük verildi.
- MS: 330 yılında Constantin İstanbul şehrini kurdu ve burayı devletin başkenti yaptı.
- MS: 391 yılında Roma Hristiyanlığı resmen kabul etti.
- MS: 395 yılında Kavimler göçünün etkisi ile Roma Doğu ve Batı olmak üzere ikiye ayrıldı.
- MS: 476 yılında Kavimler göçünün etkisi ve Germen kavimlerin saldırısı sonucu Batı Roma İmparatorluğu yıkıldı.
Bizans (Doğu Roma İmparatorluğ)
(395-1453)
Romanın ikiye ayrılması üzerine merkezi İstanbul olan Bizans devleti kuruldu. Bu devletin resmi dini Hristiyanlığın Ortodoks mezhebiydi. Roma’nın bu mezhebe bağlı olması nedeniyle Katolik Avrupa ile arası açıktı. Türklerin baskıları karşısında zayıflayan Bizans 1453 yılında Osmanlı Devleti tarafından İstanbul’un alınması ile yıkıldı.
ROMA MEDENİYETİN ÖZELLİKLERİ
- Roma, Hristiyanlığı resmen kabul eden ilk devlettir.
- Roma, Hristiyanlığı kabul etmeden önce çok tanrılı bir dini inanışa sahipti.
- Yunanlılardan Fenike alfabesini alarak Latin alfabesini oluşturdular.
- Mısır’dan güneş yılına dayalı takvimi alarak Julyen takvimini oluşturdular. Daha sonra Papa Xlll. Gregor bu takvimi geliştirerek günümüz miladi takvimini oluşturacaktır.
- Oniki levha yasalarını çıkırarak, günümüz Avrupa hukukunun temelini oluşturacaktır.
- Gelişmiş ve güçlü bir orduya sahipti. Ayrıca, Lejyon adı verilen paralı askerler de kullanılmaktaydı.
- Mimari ve Heykeltraşlıkda Yunanlılardan etkilendiler. Bunlar; Anfitiyartolar, heykeller, tapınaklar, zafer takları, Forum Meydanı ve su kemerleriydi. Önemli eserleri; Gerda Köprüsü, Ogust Mabedi, Ankara Roma Hamamı, Valens (Bozdoğan) su kemeri, Çemberlitaş, Aspendos tiyatrosu, Binbirdirek ve Yerebatan sarnıçları, Aya İrini ve Hora Kilisesi (Kariye Camisi) ve Ayrıca Ayasofya Kilisesi’dir.