WİLSON İLKELERİ (8 OCAK 1918)

ABD Cumhurbaşkanı Woodrow Wilson 1.Dünya savaşı sonrasında yapılacak barışın esaslarını yayınladığı on dört ilke ile açıklamış, İtilaf devletleri de ABD’yi yanlarında tutmak istediklerinden dolayı bu ilkeleri kabul ettiklerini bildirmişlerdir.

ABD başkanı Wilson, savaştan sonra barışın devam etmesini bir daha böyle büyük savaşların çıkmamasını istiyordu.

 İlkeler:

1.Galip devletler yenilen devletlerden toprak ve savaş tazminatı almayacak

  Açıklama:

  Bu madde yeni sömürgeler oluşmasına karşıdır. Mağlup devletlerin mütareke imzalamasını hızlandırmıştır. Savaştan sonra imzalanan antlaşmalar bu maddeye uymamıştır.

2.Devletlerarası antlaşmalarda açık diplomasi esası uygulanacak.

  Açıklama:

  Gizli antlaşmalar hukuken geçersiz sayılmıştır.

3.Karasuları dışındaki denizlerde tam serbestlik sağlanacak

4.Uluslar arası ekonomik engeller kaldırılacak ve devletler arsında eşitlik sağlanacak

5.Silahlanmanın azaltılması yolunda karşılıklı güvenceler verilecektir.

Açıklama:  İlk silahsızlanma çağrısıdır.

6.Rusya,Belçika,Romanya,İtalya,Sırbistan,Karadağ ve Romanya’nın sınırları tekrar saptanacak

7.Devletlerarası anlaşmazlıkları barış yoluyla çözecek uluslar arası bir örgüt kurulacak

Açıklama:

 Milletler Cemiyetinin kurulması istenmiştir. Bu cemiyet Paris Konferansında kurulmuştur. Bu madde Wilson Prensiplerinin uyulan tek maddesidir. Savaş uluslar arası meselelerin çözülmesinde araç olmaktan çıkarılmak istenmiştir.

8.Boğazlar bütün ulusların ticaret gemilerine açık olacak.

9.Osmanlı İmparatorluğu’nda Türklerin oturduğu bölgelerin egemenliği sağlanacak, diğer bölgelerdeki uluslara da kendilerini geliştirme hakkı verilecektir.

Açıklama:

  Osmanlı Devletinin devam edeceği, fakat, parçalanacağı vurgulanmıştır. Bu madde Mondros mütarekesinden sonra Anadolu’da başlayan işgallerin hukuk dışı; bu durum karşısında Türk Kurtuluş Savaşının ise hukuka uyduğunu gösterir. Bu madde azınlıklar için ilham kaynağı olmuştur.

10.Alses Loren Fransa’ya geri verilecektir.

Açıklama:

  Bu madde savaştan sonra mağlup devletlerden toprak alınmayacaktır maddesi ile çelişmektedir.

Wilson Prensiplerinin Önemi:

1. İttifak grubu mütareke imzalanması konusunda cesaretlendi
2. Çok uluslu imparatorlukların parçalanması ön görüldü
3. Wilson ilkeleri itilaf devletlerinin çıkarlarına ters düşmüştür. Bu nedenle kabullenmiş gibi göründükleri bu ilkeleri kendi çıkarları doğrultusunda yorumlamışlardır. İttifak devletleri ise bu ilkeleri barışın anahtarı olarak görüp benimsemişlerdir.
4. Savaştan sonra prensiplerine uyulmadığını gören ABD belli bir dönem Avrupa siyasetinden çekildi. ABD başkanı Wilson ilk seçimleri kaybederek yönetimden çekildi.
5. İmzalanan antlaşmalarda prensiplere uyulmadı
6. Kurtuluş Savaşı ve II. Dünya Savaşının çıkması Wilson Prensiplerinin amacına ulaşmadığını gösterir.