Osmanlı Devletini Paylaşma Tasarıları (Gizli Antlaşmalar)

    OSMANLI  DEVLETİNİ  PAYLAŞMA  TASARILARI

Gizli Antlaşmalar)

Gizli Antlaşmaların İmzalanma Sebepleri:

  1. Şark meselesi (Osmanlı ülkesini paylaşma meselesi) ni halletmek
  2. İtilaf bloğunun birlik ve istikrarını sağlamak
  3. Savaştan sonra Osmanlı’yı paylaşma konusunda anlaşmazlığa düşmemek
  4. İtalya’yı İtilaf bloğuna çekmek
  5. Rusya’yı İtilaf bloğunda tutmak

Boğazlar Antlaşması (Mart-Nisan 1915):

Çanakkale Savaşı esnasında Rusya boğazlar konusunda tedirginleşince; İngiltere, Fransa ve Rusya arasında imzalanan antlaşma ile boğazlar ve çevresi Rusya’ya bırakılmıştır.

Antlaşmanın Önemi:

  • Rusya’nın Almanya tarafına geçmesi önlendi
  • Gizli antlaşmalar başladı
  • İngiltere ve Fransa ilk defa Rusya’nın boğazlar konusundaki isteklerini kabul etmiştir.

 NOT: Rus Çarlığı yıkıldıktan sonra; tekrar yapılan gizli antlaşmalar sonucunda boğazlar bölgesinin yönetiminin İtilafların ortak kontrolünde olmasına karar verildi.

   Londra Antlaşması (26 Nisan 1915):

 İngiltere, Fransa ve İtalya arasında imzalandı.

İtalya’ya On İki Ada ve Antalya bırakıldığı gibi; Osmanlı’nın Libya üzerindeki halifelik haklarının da kaldırılacağı vaat edildi. Bu antlaşma sonucunda İtalya İtilaf bloğuna geçti.

 Sykes-Pcot (1916):

 İngiltere ile Fransa arasında imzalanmıştır.

  • Musul hariç, Irak İngiltere’ye bırakıldı
  • Adana, Antakya, Lübnan ve Suriye kıyıları Fransa’ya bırakıldı.
  • Musul, Ürdün ve Suriye’nin bir kısmında Arap krallığı kurulacak ve bu devlet Fransa ile İngiltere’nin ortak denetiminde olacaktır.
  • Filistin’de, Rusya, İngiltere, Fransa, İtalya ve Şerif Hüseyin tarafından kararlaştırılarak, uluslar-arası bir yönetim kurulacaktır.
  • Hicaz serbest bölge olacaktır.

               Önemi: 

Arap bölgeleri (Orta Doğu) paylaşıldı

Petrograt Protokolü:

Rusya, Fransa ve İngiltere arasında imzalandı.Rusya’ya  İngiltere ve Fransa’nın Orta Doğu çı-karlarını kabul etmesine karşılık boğazlar bölgesine ek olarak Trabzon’a kadar Doğu Karadeniz, Erzurum, Van ve Bitlis verildi.

Mac Mahon (1916):

  İngiltere’nin Mısır valisi ile Şerif Hüseyin arasında imzalanmıştır. Şerif Hüseyin’e bağımsız devlet vaat edilmiştir. Arapları Osmanlı’ya karşı savaştırmak isteyen İngilizler bu tür gizli antlaşmalarla amaçlarına ulaşmıştır.

   Saint Jean de Maurıenne (19 Nisan 1917):

  İngiltere, Fransa ve İtalya arasında imzalanmıştır.

On İki Ada, Antalya, İzmir,Aydın ve Muğla İtalya’ya bırakılmıştır. İngiltere; İzmir’in İtalya’ya verilmesini Rusya istemeyeceğinden dolayı; bu antlaşmanın geçerli olabilmesini, Rusya’nın antlaşmayı imzalamasına bağlamıştır. Rusya kısa bir süre sonra savaştan çekildiği için bu antlaşma Rusya tarafından imzalanamamıştır. Paris Konferansında İzmir’i Yunanistan’a bırakmak isteyen İngiltere İtalya’nın karşı çıkmasına karşı Sen Jön dö Möryen antlaşmasının geçersizliğini ileri sürmüştür.

Gizli Antlaşmaların Önemi:

►İtilaf devletleri aralarında çıkar birliği sağlamışlardır.

►Savaş daha bitmeden Osmanlı toprakları paylaşılmıştır.

►Bu antlaşmalar Mondros Mütarekesinin ağır şartlar taşımasında etkili olmuştur.

►İtilaf devletleri birlik ve bütünlüğünü güçlendirmiştir.

►İtilaf devletlerinin zaferden emin olduğunu gösterir.

Gizli Antlaşmaların Özellikleri

  1. Şark meselesini halletmeye yöneliktirler
  2. Osmanlı toprakları paylaşılmıştır.
  3. İtilaf birliği çıkar birliği sağlamıştır.
  4. Osmanlı’nın savaşa girmesinin bir sonucu olarak gündeme geldiler

Açıklamalar:

  1. Yunanistan gizli antlaşmalara katılmadığı halde; savaştan sonra toplanan Paris Konferansında İzmir ve civarını alarak Osmanlı’nın paylaşımına açıkça katıldı.
  2. Rusya gizli antlaşmalara katıldığı halde; savaştan çekildiğinden dolayı; savaştan sonra Osmanlı’nın paylaşımına katılamadı
  3. İtalya gizli antlaşmalara katıldığı halde; savaştan sonra antlaşmalardan umduğunu bulamadı; ki bu durum İtalya ile İngiltere ve Fransa’nın arasını açtı.
  4. Gizli antlaşmaları dünyaya ilk defa Çarlık Rusyasını, İngiltere, Fransa ve İtalya’yı dünya kamu oyuna kötü göstermek isteyen Bolşevikler duyurdu.
  5. Wilson İlkeleri gizli antlaşmaları hukuken geçersiz saydı.
  6. İngiltere ve Fransa ABD ile çelişkiye düşmeden gizli antlaşmaları uygulayabilmek için Paris Konferansında mandater düşüncesini ortaya attılar; Mondros Mütarekesine 7 ve 24. maddeleri koyup azınlıkları Osmanlı’ya karşı kışkırttılar.
  7. Mondros Mütarekesinden sonra başlayan işgaller genelde gizli antlaşmalar doğrultusunda oldu
  8. Rusya’nın savaştan çekilmesi gizli antlaşmaları değiştirdi: Doğu Anadolu’da Ermeni Devleti kurulmasına; Ermenilerin koruyuculuğunun ABD’ye verilmesine ve boğazlar üzerinde ortak yönetim kurulmasına karar verildi.
  9. Mondros Mütarekesinin imzalanması ile gizli antlaşmalar uygulamaya girdi.
  10. İşgal güçleri gizli antlaşmaları daha rahat uygulayabilmek için Mondros Mütarekesini işlerini kolaylaştıracak şekilde hazırladılar.

Bir yanıt yazın

E-posta adresiniz yayınlanmayacak. Gerekli alanlar * ile işaretlenmişlerdir

Bu site, istenmeyenleri azaltmak için Akismet kullanıyor. Yorum verilerinizin nasıl işlendiği hakkında daha fazla bilgi edinin.