TRABLUSGARP SAVAŞI (1911-1912)

İtalya’nın  Trablusgarp’ı işgalinin Nedenleri:

• İtalya’nın siyasi birliğini geç kurması, Hammadde ve pazar ihtiyacı

 Açıklama: Birliğini geç tamamlayan İtalya sömürgecilik yarışında geç kalmıştır. 1896’da Habeşistan’a saldırdıysa da; bu saldırısı başarısızlıkla sonuçlanmıştır.

• Trablusgarp’ın İtalya’ya yakın olması
• Osmanlı Devleti’nin burayı savunacak gücünün olmaması

 Açıklama: Osmanlı Devleti Trablusgarp’a karadan yardım edemezdi; çünkü Mısır İtalya’nın Trablusgarp’ı işgalini onaylayan İngiltere’nin elindeydi. Donanmasının güçsüzlüğünden dolayı da Osmanlı Trablusgarp’a denizden yardım edemezdi. 

• İtalya’nın işgal için Avrupa devletlerinin onayını alması 

Açıklama: 1900’de Fransa, Fas’ı almasına yardımcı olduğu takdirde Trablusgarp’ı İtalya’nın işgal etmesine razı olabileceğini açıkladı. 1902’de ise Avusturya Bosna-Hersek üzerindeki emellerini İtalya’ya kabul ettirdiği için; İtalya’nın Trablus-garp’a yönelik olan emellerini kabul etti. Fransa’nın işgali altındaki Tunus ile kendi işgali altındaki Mısır arasında Trablusgarp’ı tampon bölge olarak gören ve İtalya’yı bloklaşmada yanında tutmak isteyen İngiltere de İtalya’nın Trablusgarp’a yönelik emellerini olumlu karşıladı. İtalya’nın Rusya’nın Boğazlara yönelik olan planlarını desteklediğinden dolayı Rusya da İtalya’nın emellerini uygun gördü. Almanya ise oluşan bloklaşma hareketinde İtalya’yı kaybetmek istemediğinden dolayı İtalya’nın Trablusgarp’a yönelik olan emellerini kabul etti.

• Bu bölgenin uygarlıkta geri bırakıldığı ve İtalyanlara kötün davranıldığı iddiası
• İtalya’nın Habeşistan’daki başarısızlığını telafi etmek istemesi
• İtalyan hükümetinin halkı karşısında itibar artırmak istemesi

Trablusgarp’ın İşgali:

Büyük devletlerle gizli görüşmeler yaparak Trablusgarp’ı ele geçirme serbestliği elde eden İtalya haklı bir gerekçe göstermeden 28 Eylül 1911’de Trablusgarp üzerine harekete geçti. Osmanlı bölgeyi savunabilecek durumda olmadığından dolayı bir grup vatan sever subay(M. Kemal, Enver Paşa, Nuri Conker, Ali Çetinkaya, Fethi Okyar), halkı teşkilatlandırmak için Trablusgarp’a gitti. Bölgeye giden subaylardan Mustafa Kemal Derne ve Tobruk’u teşkilatlandırırken, Enver Paşa Bingazi’yi teşkilatlandırdı. Teşkilatlanmış olan asker ve halk karşısında İtalyanlar başarısız duruma düştüler. İtalya Trablus-garp’ta başarılı olamayacağını anlayınca; Osmanlı’yı barışa zorlamak için On İki Ada’yı işgal etmiştir. 8 Ekim 1912’de Balkan Devletleri Osmanlı’ya saldırınca, Osmanlı İtalya ile Uşi Antlaşmasını imzalamak zorunda kaldı.

UŞİ (QUCHY) ANTLAŞMASI (18 Ekim 1912)

• Trablusgarp İtalyanlara verilecek.
• On İki Ada (Harki, Rodos, Tilos, Leros, İstanköy, Kerpe, Kaşot, Patmos, Nisyros, Sömbeki, Astropalya ve Kalimnos) Yunan işgali  ihtimaline binaen, geçici olarak, İtalyanlara bırakılacak.

 Açıklama: Balkan Savaşlarından sonra I. Dünya Savaşının başlaması On İki Ada meselesini küllendirdi. Savaş esnasında ise İtilaf Devletleri gizli anlaşmalarla On İki Ada’yı İtalya’ya bıraktılar. Lozan Antlaşması ile adalara resmen sahip olan İtalya II. Dünya Savaşından sonra ise bölgeyi Yunanistan’a bıraktı.

 Uyarı: On İki Ada meselesi Balkan Savaşları esnasında gündeme gelmemiştir.

• İtalya Osmanlı Devletine kapitülasyonların kaldırılması konusunda destek verecek.
• Trablusgarp dini bakımdan halifeye bağlı kalacak.(Böylelikle Osmanlı Devleti Trablusgarp halkıyla olan dini-kültürel bağını sürdürmeyi hedeflemiştir.) 

Savaşın Sonuçları:

• İtalyanlar Trablusgarp’ı ele geçiremeyince Osmanlı Devleti’ni barışa zorlamak için On İki adayı işgal etti.
• Balkan Savaşı’nın başlaması üzerine Osmanlı Devleti anlaşma yapmak zorunda kaldı.
• Osmanlı Devleti Kuzey Afrika’daki son toprak parçasını İtalya’ya verdi.
• Mustafa Kemal Paşa Trablusgarp’ta kazandığı başarılar(Derne-Tobruk) sonucu binbaşı oldu.
• Kuzey Afrika’da İtalyan sömürgesi başladı
• On İki Ada fiilen elden çıktı
• İtalyanlar ilk defa Ege Denizi’ne yerleşti.
• Balkan devletlerinin Osmanlı üzerine harekete geçişi kolaylaştı
• İttihat ve Terakki Partisi prestij kaybetti. 

NOT: Mustafa Kemal ilk defa sömürgeciliğe karşı savaştı.

NOT: Uşi İsviçre’de bir kenttir.